No laila, he aha ka hopena inā hoʻopaʻa ʻo Turkey i kahi kuʻikahi me ʻAmelika e ʻae iā ia e hoʻohana i nā waihona Turkish? Ke hoʻomaka ke kaua, hiki i kēia kuʻikahi ke manaʻo i ka pōʻino no nā mea āpau.
ʻO nā kumu Turkish ke kī nui i nā hoʻolālā kaua US, e hilinaʻi nei i ka manaʻo ʻelua-mua e hoʻokaʻawale i nā pūʻali koa Saddam Hussein. Ma hope o ka hoʻouka kaua hoʻouka kaua nui, e hoʻouka ka nui o ka pūʻali koa US mai ka hema ma Kuwait, aʻo ka 20,000 US pūʻali e hoʻouka kaua i ka'ākau o Iraq mai Turkey.
ʻO ia ka mea a ka US e makemake ai e kālepa no kēlā mau kumu Turkish i hiki ke alakaʻi i ka pōʻino ma Iraq. ʻOiai ʻo ka US media i kālele wale ʻia i nā piliona kālā kōkua US i hoʻohiki ʻia no Turkey - $ 6 biliona i nā haʻawina a me $ 20 biliona i nā hōʻaiʻē hōʻaiʻē, ma ka helu hope loa - aia ʻelua mau kūlana ʻē aʻe a Turkey e koi nei i ka ʻAmelika e hāʻawi.
ʻO ka mea mua, makemake ʻo Turkey i nā ʻae ʻaila ma Northern Iraq. Makemake ka luna hoʻomalu o Bush e hoʻohālike ʻaʻole pili kēia kaua i ka ʻaila, akā i ka wā e kamaʻilio ai me ka ʻāina hoʻokahi, ʻaʻole ʻo Kuwait, pono loa ka US ma luna o ka moku e hana i kēia hana kaua, a laila ʻo ka ʻaila kahi ʻāpana. ka aelike. A pela no hoi ka aina.
ʻElua mau kūlanakauhale ma ka ʻākau o Iraq, ʻaʻole i lōʻihi loa, he ʻāpana o ka Turkish Ottoman Empire: Kirkuk a me Mosul. Ua makemake nui ʻo Turkey i kēia mau kūlanakauhale a me ka hapa nui o Iraq. Hoʻokahi wale nō pilikia: ʻo ka hapa nui o ka heluna kanaka ma ka ʻākau o Iraq he Kurdish.
He pilikia weliweli kēia: makemake ʻo Turkey i ke kūkulu ʻākau o Iraq, akā makemake pū ka poʻe Kurds i ka ʻĀkau o Iraq ma ke ʻano he repubalika kūʻokoʻa, he ʻāina hānau Kurdish. Ua hoʻohana ʻo Turkey i nā makahiki he ʻumi i hala e hakakā nei i ke kaua guerrilla e kūʻē i kona lāhui Kurdish ponoʻī, e hoʻopau ana i nā kauhale āpau a pepehi i nā tausani o nā makaʻāinana i ke kaʻina hana. Inā ʻoe e nīnau i kahi Kurd nāna ke kuleana no ka pepehi ʻana i kona mau hoa pili - ʻo Saddam Hussein a i ʻole ka pūʻali koa Tureke - e paʻakikī ʻo ia e hāʻawi iā ʻoe i kahi pane maopopo.
He ikaika nā Kurds e helu pū me. Kuhi ʻia nā pūʻali koa Kurdish mai 70,000 a 130,000. I ka manawa e hoʻomaka ai ke kaua, ʻo kekahi o kā lākou pahuhopu ka loaʻa ʻana o ka mana o nā māla aila nui a mālama i kēlā mana i ka poʻe hele mai - ʻaʻole wale nā pūʻali koa Saddam Hussein, akā pū kekahi pūʻali Turkish. ʻO ka mea nāna e hoʻomalu i nā pūnāwai aila, e hoʻomalu ana i ka ʻākau o Iraq. ʻOiai ke alakaʻi nei ʻo Iraqi Kurds i kēia manawa ke hōʻole nei i nā hoʻolālā e hoʻokumu i kahi repubalika Kurdish, ʻaʻole i hui pū nā militia Kurdish ma kēia wahi. ʻOiaʻiʻo, ua hōʻike nā hui Kurdish i nā ʻano politika a me ka hoʻomana hoʻomana, mai nā hui nationalist a hiki i nā hui Muslim fundamentalist a i ka manaʻo Marxist, a hakakā lākou i kekahi manawa ma luna o ka ʻāina. I ka wā a ma hope o kekahi kaua ma Iraq, ʻoiaʻiʻo e hoʻoponopono kēia mau pūʻulu i ko lākou ʻokoʻa me ka hoʻokahe koko; aka, o ka hoouka kaua ana mai o na koa Tureke e hui pu ia lakou me kekahi enemi.
ʻO ka lua o ke kūlana a Turkey e makemake ai, ʻo ia ka noho ʻana o kona pūʻali koa ma ka ʻĀkau o Iraq ma lalo o kona mana ponoʻī, ʻaʻole i ka mana o ke kauoha US. Aia ʻo Turkey i kekahi mau pūʻali koa ma ka ʻākau o Iraq i kēia manawa, a ua noho ʻo ia i nā ʻāpana o ka ʻĀkau ʻĀkau mai ka pau ʻana o ke Kaua Kaiwa ma 1991. Akā i ka manawa e hoʻomaka ai ke kaua, ua manaʻo ʻia ʻo Turkey e hoʻouna aku i kahi pūʻali nui loa, me he mea lā (a me ka hoʻohenehene) E kōkua i ka pūʻali koa US e hana me ka nui o ka poʻe mahuka Kurdish e hana ai kēia kaua "haʻahaʻa".
Ke hilinaʻi nui nei nā Kurds i kahi pūʻali koa i pepehi i nā Kurds he nui ma ka hikina o Turkey. Ua ʻōlelo mua aku nā pūʻali koa Kurdish e manaʻo ʻia ka hoʻouka kaua ʻana iā Iraq me ka ikaika. Ua ʻōlelo ʻo Hoshiyar Zebari, kahi ʻōlelo no ka Kurdish Democratic Party, kekahi o nā hui Kurdish nui ʻelua ma Iraq: "ʻAʻohe mea makemake i kahi hakakā ʻē aʻe, ʻoiaʻiʻo. Akā inā loaʻa kahi hoʻouka kaua, i hana ʻia ma lalo o ke ʻano ʻo 'E hāʻawi wau iā ʻoe i ke kōkua koi,' a laila e manaʻoʻiʻo mai iaʻu e loaʻa ana nā hakakā ʻole.
ʻAʻole nā pūʻali koa Turkish a me Kurdish wale nō nā pūʻali e hopohopo ai ka US ma Iraq. Aia kekahi mau pūʻali koa ma ka palena me Iran i kākoʻo ʻia e Iran. Hiki i kēia mau paramilitaries ke pilikia i nā pūʻali koa US a me nā maka'āinana Iraqi. Eia kekahi, i ka wā e hoʻomaka ai ke kaua, hiki ke hoʻouka ʻia ʻo Iran i nā ʻāpana palena o Iraq a hopu i ka ʻāina i hoʻopaʻapaʻa ʻia ma ka ʻaoʻao hema o Iraq, ma lalo o ke ʻano o ka hoʻihoʻi ʻana i ke kūlana a me ka pale ʻana i kona ʻāina ponoʻī. Ua aʻo mua ʻo Iran iā ʻAmelika Hui Pū ʻIa e kiʻi ʻia kekahi mau mokulele e lele ana ma luna o kona lewa. Hiki i nā pūʻali koa US ke hālāwai i ka hopena like.
Ua loaʻa pū nā hui Shiite ma ka hema o Iraq i nā mea kaua mai ka US a mai Iran. E like me ka ʻĀkau o Iraq, ʻokoʻa kēia mau pūʻulu i ko lākou ʻano politika a me ko lākou kūpaʻa, i kekahi manawa e hakakā ana me nā pūʻali koa Saddam, i kekahi manawa e hakakā kekahi i kekahi. ʻO kēia hoʻi, hiki ke hana i kahi pilikia no ka pūʻali kaua US, ʻoiai inā e hakakā nā pūʻali Iran a i ʻole nā paramilitaries me nā pūʻali koa US.
He mea paʻakikī ke haʻi aku i ka hoaaloha mai ka ʻenemi, ʻoi aku ka maikaʻi o ke kūlana haʻahaʻa haʻahaʻa o ka naʻauao US ma Iraq. ʻO kahi laʻana, ʻo ke kauhale ʻo Khurmal, ma ka ʻākau o Iraq, he kūlanakauhale cinder-block ma kahi o 7,500 poʻe Kurdish. Nānā ke kauhale holoʻokoʻa, ʻākoakoa a puni ka lima o nā TV i hoʻohana ʻia e ka generator, ʻoiai ʻo Colin Powell i hōʻike i kāna hōʻike i ka UN. Ua kali lākou iā ia e hōʻike i ka hewa o Saddam i ka puhi ʻana i nā Kurds - ma hope o nā mea a pau, ua loaʻa ʻo Khurmal ponoʻī i kahi hoʻouka kinoea sinapi i make ai ka nui o kona poʻe kamaʻāina. Akā, nānā lākou me ka weliweli a hōʻike ʻo Powell i kahi kiʻi satellite o Khurmal a ʻōlelo ʻo ia he kahua hoʻomaʻamaʻa hoʻoweliweli a me ka hale hana ʻawaʻawa e holo ʻia e Ansar al-Islam. ʻOiaʻiʻo, ʻaʻole ʻo Ansar al-Islam i hoʻomalu i ke kauhale o Khurmal; Aia ke kahua o Ansar ma kahi kauhale i kapa ʻia ʻo Sarget, ʻoi aku ma mua o ʻehā mau mile ma kēlā ʻaoʻao o kahi kualapa. Inā ua nīnau kekahi mau luna naʻauao US i nā hui Kurdish aloha, e ʻike maʻalahi lākou i kēia.
Ke pule nei ka poʻe o Khurmal mai ka wā ʻaʻole e paʻi nā missile US i ko lākou kūlanakauhale, akā ʻaʻohe o lākou manaʻolana. Me nā mokulele US e lele ana ma 30,000 kapuaʻi, i hoʻokele ʻia e nā keikikāne ma nā amphetamines, hiki i nā pōpoki ke pae i nā wahi āpau; Hiki i ke kauhale ke nānā aku me he pūʻali hoʻoweliweli, hiki i nā mea hakakā Kurdish aloha ke like me ko Saddam pūʻali. Ke pule nei nā Kurds ma ka ʻĀkau o Iraq, me ka manaʻo e ʻike ʻo US i kāna hana.
Akā ʻaʻole hōʻike ka US i kahi hōʻailona o ka ʻike ʻana i kekahi o kēia mau pilikia. I kēia manawa, ke hoʻonohonoho nei ka hoʻomalu ʻo Bush i kahi kūlana ʻē aʻe e hiki ke alakaʻi i ka pōʻino ma Iraq, ʻoiai inā e pau koke ke kaua. Mai Ianuali, ua hoʻomaʻamaʻa ʻia kekahi mau tausani o Iraqi ma kahi kahua ma Hungary e hoʻokō i kahi kuleana i ʻike ʻole ʻia ma kahi post-Saddam Iraq. ʻO ka pule i hala aku nei, ua hōʻike hope ka Pentagon i ke ʻano o ia hana: e kiaʻi i nā hale paʻahao i nā pūʻali koa Iraqi. ʻO ka hapa nui o nā pio i manaʻo ʻia he Sunni Muslim i ʻaiʻē i ko lākou kūpaʻa iā Saddam Hussein. ʻO ka hapa nui o nā kiaʻi he Kurds a me Shiite Muslim.
ʻO kēia hoʻonohonoho kahi hoʻonohonoho no ke ʻano o nā kahe koko lāhui i ʻike ʻia ma Bosnia, i ka wā i lawe ai nā pūʻulu militia o hoʻokahi lāhui i ka mana o nā kūlanakauhale a me nā kauhale i noho ʻia e nā lāhui ʻē aʻe. Pēlā nō, hana ka Northern Alliance i ka hoʻomaʻemaʻe lāhui ma nā kūlanakauhale ʻo Afghanistan i ka wā a ma hope o ke kaua US i hala iho nei, e pepehi ana i ka poʻe Pashtuns liʻiliʻi.
Ua ʻōlelo ka hoʻomalu ʻo Bush e alualu ana i kēia kaua i mea e hoʻokuʻu ai i ka poʻe Iraqi. Akā,ʻo ka nui o ka naʻaupō a me ka manaʻoʻole o ka US i nā pilikia o ka poʻe Iraqi - a me ka hopohopo o kona mau hoa pili i loko o Iraq - he mea nui, aʻo ia ke kumu maikaʻi loa e pale aku ai i ke kaua.
[Hoʻopau]
Ua ʻike ʻia kaʻu hana ma Alternet, Znet, ka pūnaewele CounterPunch, MotherJones.com a me AntiWar.com. He luna hoʻoponopono au a he mea kākau hāʻawi no Eat The State!, he nūpepa kūʻē i ka mana aupuni i kēlā me kēia pule o ka manaʻo politika, ka noiʻi a me ka ʻakaʻaka, i hoʻokumu ʻia ma Seattle, Wakinekona. E ʻai i ka mokuʻāina! hiki ke loaʻa ma ka pūnaewele ma http://www.eatthestate.org.
Hāʻawi kālā ʻia ʻo ZNetwork ma o ka lokomaikaʻi o kāna poʻe heluhelu.
E Makana mai