ʻO ka puke hou a John Pilger, Freedom Next Time (Bantam Press, 2006; http://www.johnpilger.com/) ua paʻi ʻia mai nei. Loaʻa nā mokuna ma Diego Garcia, Palesetina, India, ʻApelika Hema a me Afghanistan, he hoʻopiʻi hōʻino ia o ka mana aupuni-ʻoihana ʻino, a he moʻolelo puʻuwai e pili ana i ka hoʻokūkū ʻana o ka poʻe a puni ka honua i kēlā mana.
ʻO ka mea haku mele Palestinian Mahmoud Darwish, he hoa paio o nā ʻano hoʻouka kaua a pau i nā makaʻāinana a he leo hoʻomau no ka noho pū ʻana o ka ʻIseraʻela-Palestinian, i kākau: 'Pono mākou e hoʻomaopopo - ʻaʻole e hoʻāpono - he aha ka mea e ulu ai kēia pōʻino ... aloha ka poʻe Palestinian. me ke ola. Inā hāʻawi mākou iā lākou i ka manaʻolana – he hoʻoponopono politika – e pau lākou i ka pepehi ʻana iā lākou iho.'57 Eia nā laina o kāna mele 'Martyr':
Aloha au i ke ola
Ma ka honua, ma waena o nā paina a me nā lāʻau fiku
Akā ʻaʻole hiki iaʻu ke kiʻi aku, no laila ua hoʻoholo wau
Me ka mea hope loa iaʻu.
No Rami Elhanan, he mea hoʻolālā kiʻi ʻIseraʻela, ʻo ka mōhai a kahi Palestinian i 'ka mea hope loa iaʻu' i make ai kāna kaikamahine he ʻumikumamāhā makahiki, ʻo Smadar. Aia kahi wikiō home o Smadar i paʻakikī ke nānā. Ke hoʻokani nei ʻo ia i ka piano ʻohana, a hoʻolei i kona poʻo i hope a ʻakaʻaka. He lauoho lōʻihi kona, a ʻoki ʻia ʻelua mahina ma mua o kona make ʻana. "ʻO kāna ala ia e hōʻike ai i kona kūʻokoʻa," i ʻōlelo mai ai ʻo Rami iaʻu me ka ʻakaʻaka. 'Ua hoʻohenehene kona mau kaikunāne iā ia no ka mea he haumāna maikaʻi ʻo ia. Akā, ua ʻike ʻo ia i kāna makemake. Makemake ʻo ia e lilo i kauka, a makemake ʻo ia i ka hula.'58
Ma ka ʻauinalā o Kepakemapa 4, 1997, ua hoʻokolokolo ʻo Smadar a me kāna hoa aloha ʻo Sivane no ke komo ʻana i ke kula hula. Ua hoʻopaʻapaʻa ʻo Smadar i kēlā kakahiaka me kona makuahine, ʻo Nurit, ka mea i hopohopo no kona hele ʻana i ke kikowaena o Ierusalema e kūʻai i nā puke āna e pono ai no ke kula. 'Ua hopohopo au no ka pi'i 'ana o ka ho'opahū pepehi kanaka,' wahi a Nurit. 'Akā, 'a'ole au i makemake e hoe, no laila, ho'oku'u au iā ia.'
Aia ʻo Rami i loko o kāna kaʻa i ka wā i hoʻā ai ʻo ia i ka lekiō i ka hola ʻekolu e hoʻolohe i ka nūhou a lohe i nā lono e pili ana i ka hoʻomake ʻana i ke ola ma ke keʻena kūʻai ʻo Ben Yehuda. ʻEkolu mau Palestinians i hele i loko o ka lehulehu a hoʻohuli iā lākou iho i mau pōkā kanaka. Aneane elua haneri i eha, a ua make kekahi. I loko o nā minuke, kani ke kelepona paʻa a Rami. E uē ana ʻo Nurit. Ua loaʻa iā ia kahi kelepona mai kekahi o nā hoaaloha o kā lāua keikikāne, ka mea i ʻike iā Smadar e hele ana i loko o ka hale kūʻai Ben Yehuda ma mua koke o ka lele ʻana o nā pōkā. No nā hola, mākaʻikaʻi ʻo Rami lāua ʻo Nurit i nā haukapila, e ʻimi ana iā ia. ' ʻO ka hope loa,' wahi āna, 'ua ʻōlelo mālie mai kekahi makai e hele mākou i kahi o ka pahū ʻana, kahi i hoʻouna ʻia aku ai mākou i kahi morgue.'59
ʻO ko lākou 'iho ʻana i ka pōʻeleʻele', e like me kā Rami i wehewehe ai, ʻo ia hoʻi ka hoʻomaka ʻana o kahi hoʻoikaika hoʻoikaika no ka maluhia. ʻAʻole au i ʻike i kekahi e like me Rami, a ʻo ka nīnauele aʻu i alakaʻi ai me ia i loko o ke keʻena noho lā o kona home Ierusalema i hoʻoneʻe nui iaʻu. I kekahi manawa, ʻoi aku ka kokoke o ka hoʻonā ʻana i nā pilikia politika i ka wā e komo ai ʻo Rami Elhanan iā lākou, e ʻōlelo ana he mea hiki ʻole.
'He mea ʻeha ke hoʻomaopopo, akā he mea maʻalahi loa ia,' wahi āna. "ʻAʻohe ʻokoʻa ʻokoʻa ma waena o ke koa ma ke kahua hoʻopaʻa e pale aku i kahi wahine e hānau keiki mai ka hele ʻana mai, e lilo ai ʻo ia i ka pēpē, a me ke kanaka nāna i pepehi i kaʻu kaikamahine. A e like me kaʻu kaikamahine i hoʻopaʻi ʻia [no ka ʻoihana], pēlā nō ʻo ia.'
Aia ma ka papa ma hope ona he kiʻi o Smadar i kona mau makahiki ʻelima, e paʻa ana i kahi palapala. 'Hooki i ka hana,' wahi a ia. Kāhea ʻo Rami iā ia 'he keiki o ka maluhia'. Ua hānai ʻia kona mau mākua e manaʻoʻiʻo ʻo ka hoʻokumu ʻana o ka ʻIseraʻela ma ke ʻano he ʻāina ʻāina Iudaio he hana mālama ponoʻī. Ua ola ka makuakāne o Rami iā Auschwitz. Ua make kona mau kupuna kāne a me ʻeono mau ʻanakē a me nā ʻanakala i ka Holocaust. ʻO ka makua kāne o Nurit, ʻo Matti Peled, he pūkaua, he meʻe o ke kaua 1948. Ua wehewehe ʻo Rami iā ia ʻo 'kekahi o nā paionia ʻoiaʻiʻo o ka hana kuikahi me nā Palestinians'. ʻO ia kekahi o ka ʻIseraʻela mua i kipa aku iā Yasser Arafat i kona noho pio ʻana ma Tunisia. Ua loaʻa ʻo Nurit iā ia iho i ka makana maluhia o ka Pāremata ʻEulopa.
Ua hoʻopaʻa ʻo Rami i kona ʻike ponoʻī i ka ʻoiaʻiʻo ʻaʻole mākou e aʻa e ʻōlelo i kona wā ʻōpio pūʻali koa. Ua hiki mai ke kaua 1967 a ʻaʻole ʻo ia, ʻōlelo ʻo ia, ʻo ka 'hana hoʻokalakupua' i hōʻike ʻia e like me ka ʻIseraʻela, ʻoi aku hoʻi i waena o ka poʻe 'noho' i kūkulu i ko lākou mau pā kaua kānāwai ma ka ʻāina i noho hou ʻia. Ua wehewehe ʻo ia ʻo ia ka 'hoʻomaka o ka maʻi maʻi ma ka puʻuwai o ka ʻIseraʻela'. Ma hope mai, ma ke ʻano he koa i ke kaua ʻo 1973 Yom Kippur, ua ʻōlelo ʻo ia ua ʻike ʻo ia he koko ma koʻu mau lima pū kekahi.
ʻO Rami lāua ʻo Nurit kekahi o nā mea nāna i hoʻokumu i ka Parents' Circle, a i ʻole nā ʻohana Bereaved for Peace, ka mea e hui pū ai i nā ʻohana Israeli a me Palestinian i nalowale i nā mea aloha. Hoʻopili lākou i nā ʻohana o nā mea hoʻomake ola. Hoʻonohonoho pū lākou i nā hoʻolaha hoʻonaʻauao a me nā poʻe kālai'āina e hoʻomaka i nā kūkākūkā koʻikoʻi. I koʻu hālāwai ʻana me Rami, ua waiho lākou i hoʻokahi kaukani pahu ma waho o ka hale o United Nations ma New York, ua hoʻopaʻa ʻia kēlā me kēia me ka hae Israeli a Palestinian paha. 'ʻO kā mākou pahuhopu,' wahi āna, 'ʻaʻole e hoʻopoina a kala i nā mea i hala, akā e ʻimi i kahi ala e noho pū ai.'
Ua nīnau au iā ia: 'Pehea ʻoe e ʻike ai i nā manaʻo o ka huhū āu i manaʻo ai he makua kāne i ka nalowale ʻana o kāu kaikamahine mai ka manaʻo o ka makemake e hele aku?'
'Maʻalahi loa. He kanaka au; ʻAʻole wau he holoholona. Ua nalowale kaʻu keiki, ʻaʻole naʻe i nalowale koʻu poʻo. ʻO ka noʻonoʻo a me ka hana ʻana mai ka puʻuwai wale nō e hoʻonui i ka pōʻai koko pau ʻole. Pono ʻoe e noʻonoʻo: aia kā mākou mau lāhui ʻelua e noho; ʻaʻole hoʻi e mahuka. Pono mākou e kuʻikahi ma kekahi ʻano. A hana ʻoe pēlā ma ke poʻo, ʻaʻole ma ka ʻāʻī.'
'Ua launa pū anei ʻoe me nā mākua o ka mea pepehi kanaka nāna i pepehi iā Smadar?'
'Ua ho'ā'o 'ia kēlā; Ua makemake kekahi e hana kiʻiʻoniʻoni e pili ana i ia mea, akā ʻaʻole au i hoihoi. Aole au pupule; ʻAʻole au poina, ʻaʻole au e kala. ʻO ka mea pepehi i nā kaikamahine liʻiliʻi he lawehala ia a pono e hoʻopaʻi ʻia, a e launa pū me ka poʻe i hana hewa iaʻu, ʻaʻole ia ke kumu. No laila, ʻike ʻoe, i kekahi manawa pono wau e hakakā iaʻu iho e hana i kaʻu hana. Akā, maopopo iaʻu ua pololei kaʻu mea e hana nei. Ua maopopo iaʻu ua like ka pepehi kanaka pepehi kanaka me kaʻu kaikamahine. ʻO ia, maopopo iaʻu.'
'Ua launa pū anei ʻoe me nā mākua o nā mea hoʻomake ʻē aʻe?'
'ʻAe. Hoʻopili pumehana a paipai.'
'He aha ke kumu o ia mea?'
'O ka mea nui, 'o ia ke kuikahi, 'a'ole ka ninau. He koko koʻu ma koʻu mau lima, e like me kaʻu i ʻōlelo ai. He koa au ma ka pūʻali koa ʻIseraʻela ... inā ʻoe e ʻeli i ka moʻolelo pilikino o kēlā me kēia o mākou, ʻaʻole ʻoe e kuʻikahi, e hoʻopaʻapaʻa hou aʻe ʻoe. ʻApōpō, e hele ana au i Heberona e hālāwai me nā ʻohana Palestine nawaliwali. He mau hōʻike ola ia o ka makemake o kēlā ʻaoʻao e kuʻikahi me mākou.'
ʻAʻole anei he ʻokoʻa loa ka manaʻo o ka lehulehu ma ka ʻIseraʻela?'
'He hoaaloha ka'u e 'ōlelo nei, ua like ka'u hana me ka lawe 'ana i ka wai mai loko mai o ka moana me ka puna. He kakaikahi loa makou [ma ka Poai o na Makua], he oiaio, a ke alakai ia nei ka honua e ka poe naaupo loa: pela no hoi. Ke kamaʻilio nei wau e pili ana i ka Pelekikena ʻAmelika a me koʻu Kuhina Nui ponoʻī. No ka lawe ʻana i kēia huaʻōlelo "terrorism" a kūkulu i nā mea āpau a puni, e like me kā lākou e hana nei, e hoʻonui wale ʻoe i ka pōʻino, ka nui o ke kaua, ʻoi aku ka nui o nā mea make, ʻoi aku ka nui o nā mea pepehi kanaka, ʻoi aku ka hoʻopaʻi, ʻoi aku ka hoʻopaʻi. Ma hea e hele ai? ʻAʻohe wahi. ʻO kā mākou hana ke kuhikuhi i ka mea maopopo. ʻO George Washington he mea hoʻoweliweli, ʻo Jomo Kenyatta he mea hoʻoweliweli, ʻo Nelson Mandela he mea hoʻoweliweli. ʻO ka hoʻoweliweli wale nō ka manaʻo no ka poʻe nāwaliwali a ʻaʻohe koho ʻē aʻe, ʻaʻohe mea ʻē aʻe.'
'He aha ka hana e hoʻopau ai i kēia pilikia?'
'Pono mākou e hoʻomaka me ka hakakā ʻana i ka naʻaupō. Hele au i nā kula a hāʻawi i nā haʻiʻōlelo. Ke haʻi aku nei au i nā keiki i ka hoʻomaka ʻana o ka hakakā ma ke noi ʻana iā lākou e noʻonoʻo i kahi hale me nā lumi he ʻumi kahi e noho maluhia ai ʻo Mohammed a me kona ʻohana. A laila, i kekahi pō ʻino, ua kīkēkē ʻia ma ka puka, a ma waho e kū ana ʻo Moshe a me kona ʻohana. He maʻi lākou, hahau ʻia, haki. "E kala mai iaʻu," i ʻōlelo ai ʻo ia, "akā, ua noho au ma kēia hale ma mua." ʻO kēia ka hakakā Arab-ʻIseraʻela holoʻokoʻa ma kahi pōkole; a ke haʻi aku nei au i nā keiki ua hāʻawi ka poʻe Palesetina i kanahikukūmāwalu pākēneka o ka ʻāina a lākou i maopopo ai no lākou, no laila e hāʻawi ka ʻIseraʻela i ka iwakāluakūmālua pākēneka i koe [ma hope o ke kaua 1967].'
Hōʻike ʻo ia i nā palapala ʻāina o nā keiki kula o ka makana i hāʻawi ʻia e ke Kuhina Nui ʻo Ehud Barak iā Yasser Arafat ma Camp David ma mua o ka haki ʻana o ke kaʻina hana maluhia. Hōʻike nā palapala ʻāina i ka mālama ʻia ʻana o nā swathes o West Bank mai nā Palestinians a mālama ʻia no nā poʻe Iudaio. "ʻO kēia ka mea huna nui o nā mea a pau," i ʻōlelo ai ʻo ia, "no ka mea, ʻaʻole ʻae ʻo Baraka e hana i nā palapala 'āina. Ke noi aku nei oia i kekahi mea ana i ike ai aole e hiki, aole e hiki i na Palesetina ke ae.'
'He aha ke ʻano o ka pane e loaʻa iā ʻoe: ma nā kula, ma nā hanana lehulehu?'
'Ke nana nei au i na helehelena o na keiki i ko'u hoike ana ia lakou i na palapala aina a hai aku ia lakou he kanahikukumamawalu hapahaneri ko makou, a he iwakaluakumamalua hapahaneri ko Palesetine, a oia wale no ka makemake o ko Palesetine i keia manawa, a ke ike nei au i ka hapaiia naaupo. ʻIke ʻoe, i loko o ka ʻIseraʻela, ua ʻōlelo ʻia ka poʻe i hoʻonele ʻia he laʻa. Hāʻawi ka poʻe iā lākou i ka mahalo no ka mea ua uku lākou i ke kumukūʻai. No'u no ia mahalo, aka, aia no ka poe makemake ole e lohe i ka'u olelo.'
ʻO kēlā me kēia 'lā Ierusalema' - ka lā e hoʻolauleʻa ai ka moku'āina o ka ʻIseraʻela i kona lanakila ʻana i ke kūlanakauhale - ua kū ʻo Rami ma ke alanui me ke kiʻi o Smadar a ʻimi e hoʻohuli i ka poʻe i kāna misionari no ka maluhia. ʻO ka lā hope loa o Ierusalema, ua kū ʻo ia i mua o nā hae o ka ʻIseraʻela a me Palestinian, a haʻi ka poʻe iā ia he mea minamina ʻaʻole ia i puhi ʻia. 'O ia ka nui o ka pilikia,' wahi āna.
'E hana anei oe pela i keia la o Ierusalema?'
'Ae, a e kuha ia mai au e kekahi poe, aka, ua ike au he hookahi wale no hapa o ka hoohalike kanaka; ʻo ia ka ʻāpana ʻē aʻe a mākou e hoʻoponopono ai, a ke hoʻomaka nei wau a me nā mākua ʻē aʻe.'
'He aha ke kumu kūʻai e uku ʻia e ka ʻahahui ke hoʻokele ʻo ia i kahi ʻoihana koa?'
'He kumu kūʻai hiki ʻole ke hoʻomanawanui. Hoʻomaka ka papa inoa me ka palaho pono. Inā ʻaʻole mākou e hoʻokuʻu i nā wahine hāpai ma o nā wahi hoʻopaʻa, a make kā lākou pēpē, ua hoʻohaʻahaʻa mākou iā mākou iho i nā holoholona a ʻaʻole mākou he ʻokoʻa me nā mea hoʻomake pepehi kanaka.'
'He aha kāu e ʻōlelo ai i ka poʻe Iudaio ma nā ʻāina ʻē, e like me Beretania: ka poʻe e kākoʻo ana i ka ʻIseraʻela no ko lākou manaʻo pono?'
'Ōlelo wau e pono lākou e kūpaʻa i nā waiwai Iudaio maoli, a kākoʻo i ka neʻe ʻana o ka maluhia i loko o ka ʻIseraʻela, ʻaʻole ka mokuʻāina i nā koina āpau. ʻO ka hoʻoikaika wale ʻana mai waho - mai nā Iudaio, mai nā aupuni, mai ka manaʻo o ka lehulehu - e pau ai kēia moeʻuhane. ʻOiai eia kēia hāmau, kēia nānā aku, kēia hōʻino ʻino i kā mākou poʻe hoʻohewa ma ke ʻano he anti-Iudaio, ʻaʻole mākou i ʻokoʻa me ka poʻe i kū ʻokoʻa i nā lā o ka Holocaust. ʻAʻole mākou i komo wale i ka hewa, ke hōʻoia nei mākou ʻaʻole mākou i ʻike i ka maluhia, a ʻo kā mākou mau keiki e ola nei ʻaʻole ʻike i ka maluhia. Nīnau au iā ʻoe: he manaʻo paha kēlā?'
'Aka, e olelo mai paha lakou ua pilikia na Iudaio i ka hooleiia'ku i ke kai e ka poe Arabia, e kupaa ka Iseraela?'
ʻO wai i hoʻokuke ʻia i ke kai? ʻO mākou ka mana ikaika loa ma ka Hikina Waena. Loaʻa iā mākou kekahi o nā pūʻali koa nui loa o ka honua. Ma kēia hana hou loa [ka hoʻouka kaua ʻana o Sharon ma ke Komohana Komohana i ʻApelila 2002], ua hoʻouna mākou i ʻehā mau pūʻali koa kaua e kūʻē i kahi ʻelima haneli mau kānaka. He ʻakaʻaka. ʻO wai ka mea e hoʻokuke iā mākou i loko o ke kai? ʻO wai ka mea hiki ke hoʻokuke iā mākou i loko o ke kai?… Hoʻokani ʻia ka pilikia maoli i kēlā me kēia lā ma nā wahi nānā. ʻO ke keikikāne Palestinian nona ka makuahine i hoʻohaʻahaʻa ʻia i ke kakahiaka e lilo ia i mea pepehi kanaka i ke ahiahi. ʻAʻohe ala e hiki ai i ka ʻIseraʻela ke noho i loko o ko lākou mau hale kofe a ʻai a inu ʻoiai ʻelua haneli mau mika ka mamao e hoʻohaʻahaʻa ʻia ka poʻe paʻakikī a hoʻomaka nā keiki Palestinian e pōloli. ʻAʻole ʻoi aku ka mea pepehi kanaka i ka makika. ʻO ka ʻoihana ʻo ia ka swamp.'
ʻO Yitzhak Frankenthal ka luna hoʻomalu o ka Circle Parents, nona kāna keiki ʻo Arik, he koa i hoʻopaʻa ʻia, i kāʻili ʻia a pepehi ʻia e Hamas. Ua hōʻike ʻia kona lokomaikaʻi ma kāna kamaʻilio ʻana i kahi hui maluhia ma Ierusalema. "E nānā pono ka poʻe hoʻopono a pau e ʻōlelo nei i ka poʻe pepehi kanaka Palestinian aloha ʻole," wahi āna.
[E nīnau iā lākou iho] he aha kā lākou e hana ai inā ʻo lākou ka poʻe e noho ana ma lalo o ka hana. Hiki iaʻu ke ʻōlelo noʻu iho, ʻo wau ʻo Yitzhak Frankenthal, ua lilo wau i mea hakakā kūʻokoʻa a ua pepehi wau i nā mea he nui ma kēlā ʻaoʻao e like me kaʻu e hiki ai. ʻO kēia hoʻokamani hoʻopunipuni ka mea e koi ai i ka poʻe Palestinian e kaua mau iā mākou - ʻo kā mākou papa pālua e hiki ai iā mākou ke kaena aku i ka ʻoihana koa kiʻekiʻe loa, ʻoiai ka pūʻali koa e pepehi i nā keiki hala ʻole ... E like me kaʻu makemake e hana pēlā, ʻaʻole hiki iaʻu ke ʻōlelo aku i ka poʻe Palestinians no ka make o ka'u keiki. ʻO ia ke ala maʻalahi no ka mea ʻaʻole mākou makemake e hana kuʻikahi me lākou. ʻO mākou ka mea e hoʻomau i ko mākou mana ma luna o lākou. Na mākou e hānai i ka pōʻaiapuni o ka hana ʻino ... mihi au i ka ʻōlelo ʻana.60
ʻO ka poʻe kipi o ka ʻIseraʻela kekahi o ka poʻe koa loa aʻu i hālāwai ai. Ma waho aʻe o ka kupaianaha Mordechai Vanunu, ka mea i lilo i ʻumikumamāiwa mau makahiki i loko o ka hale paʻahao, ʻo ka hapa nui i loko o ka hale paʻahao, a i kēia lā e noho nei ma lalo o ka paʻa ʻana o ka hale, ʻo ka hapa nui o ka poʻe e lawe i ka mokuʻāina ʻIseraʻela e noho mau i loko o ke kaiāulu, kahi o kā lākou hoʻopaʻi pinepine ʻole. I nā mea he nui, ua kumakaia lākou ʻaʻole wale i ko lākou ʻāina akā i ko lākou ʻohana a me ko lākou Iudaio a me ka hoʻomanaʻo ʻana i ka poʻe i hōʻeha ʻia i ka Holocaust.
Hoole ka poe kuai i ka lawelawe ia lakou; ʻO nā hoaaloha o ke ola e hele i ke ala ma mua o ka kamaʻilio ʻana iā lākou. Me ka ʻōlelo ʻole, hoʻōho a kuha ʻia lākou - e like me Rami me kāna mau hae.
I ka manawa i kākau ʻia ai, ua hōʻole nā koa ʻIseraʻela 635 e lawelawe ma Palestine i noho ʻia. Ua hoʻouna ʻia nā haneli i ka hale paʻahao. ʻO kekahi poʻe i hoʻolaha i ka lehulehu i hopohopo i ke aupuni; ʻo lākou nā paratroopers, nā luna pahu a me nā lālā o ka Special Forces, Sayeret-Matka. I Kepakemapa 2003, he iwakāluakūmāhiku mau pailaka mokulele, me Brigadier-General Yiftah Spector, he meʻe o ke kaua 1967, ua hoʻolaha lākou i ka hōʻole ʻana i ka hoʻouka ʻana i ka 'hewa a me ka moe kolohe' i nā kikowaena heluna kanaka. ʻO ka hapa nui he poʻe ʻōpio e pono e lawelawe i ʻekolu makahiki me ka pūʻali koa. ʻO kā lākou hui ʻo 'Courage to Refuse'.
Ua noho au i ka ʻaina awakea me kekahi o lākou, ʻo Sergeant Ishai Rosen-Zvi, he Iudaio orthodox. Ua hui mākou ma kahi pāka Tel Aviv, kahi mamao mai nā maka aloha ʻole. Ua nīnau au iā ia i ka mea i lilo ai ia i 'refusenik'.61
'Ua lō'ihi ka lō'ihi o ko'u mana'o. I koʻu hōʻea ʻana i Gaza me kaʻu ʻāpana, ʻike wau he mea weliweli ka mea a mākou e hana nei, akā ua hana wau i kaʻu hana; Ua ʻoluʻolu a hilahila wau, akā ua hana wau i kaʻu hana. Ma ka haʻalele, ma ka home, ʻaʻole wau i kamaʻilio e pili ana; Ua lilo wau i ʻano ʻano Jekyll a me Hyde. A laila hoʻomaka wau e hoʻomaopopo aia wau ma ka ʻaoʻao hewa o ke kahua hoʻopaʻa, ke ala ala a mākou e hana ai i kēlā me kēia lā. ʻO ka moʻolelo maoli o ka noho ʻana aia ma nā pā alanui. ʻAʻohe mea o kāu hana, kū ʻoe a puni, a manaʻo ʻoe inā hiki iā ʻoe ke kelepona i ka home, e ʻōlelo ʻoe, "He ʻoluʻolu kēia." A laila ʻike ʻoe i ke ʻano o kēia mea ʻole. Ke mālama nei i nā tausani o ka poʻe i loko o ka huhū, i ka hoʻohaʻahaʻa, i ka pōloli, i ka huhū.
'E noʻonoʻo. Ke kū nei ʻoe ma laila a ʻo ka ʻelima o ke kakahiaka, a ʻike ʻoe i ko lākou mau maka – ʻo kekahi o ka poʻe paha koʻu kupuna kāne – a ʻike ʻoe i ka hoʻohaʻahaʻa a me ka inaina. Makemake ʻoe e lawe iā lākou a ʻōlelo, “E nānā, he kanaka maikaʻi wau; ʻAʻohe aʻu mea kūʻē iā ʻoe. Akā, ʻaʻohe kumu o kēlā. No lākou, ʻo ʻoe ka ʻoihana. A ʻaʻohe mea + hāʻawi iā ʻoe i ko lākou kūʻokoʻa me ka uku ʻole.'
Ua ʻōlelo au, 'Ke koi nei ke aupuni aia nā ala ala e hoʻōki ai i ka hele ʻana mai o nā mea hoʻomake pepehi kanaka.'
'O ke ala ala aia ma laila he kanakolukumamālima makahiki ma mua o ka ho'omaka 'ana o ka ho'omake 'ana. Aia lākou e hoʻomalu, e hoʻomalu mau.'
'Ua makemake anei ka poe Palestine e kali ana malalo o kou mana e hoopaapaa i keia me oe?'
'Ia 'oe ka mana a pau; aole o lakou mana. Hiki iā ʻoe, i kēlā me kēia manawa, lawe i kā lākou ID, a laila ʻaʻohe o lākou, no ka mea me ka ʻole o ka ID, hiki ke hopu ʻia i kēlā me kēia manawa. No laila ʻaʻole lākou e lawe i ka pilikia; aole lakou hoopaapaa; ʻaʻole naʻe pēlā ko lākou naʻau.'
'Pehea ka manaʻo o nā ʻIseraʻela ʻē aʻe iā ʻoe, nā poʻe āu e hālāwai ai i kēlā me kēia lā, ka mea i ʻike he refusenik ʻoe?'
'Ke nānā mai nei kekahi po'e ia'u ma ke 'ano he hema hema, he mea 'aka'aka, no ka mea, he kanaka haipule wau. No lākou, ʻaʻole i komo ka nīnau holoʻokoʻa o ka pono; manao lakou ua wili au ma ke poo. Ua haʻi mai kekahi o koʻu mau hoaaloha maikaʻi iaʻu, "ʻAe, he kaua naʻaupō ia, akā he kaua ia, a pono mākou e hakakā."'
'A me kou ʻohana?'
ʻAʻole mākou e kamaʻilio e pili ana i ia mea, a i ʻole mākou e hoʻāʻo e ʻole. Ke kamaʻilio mau nei kaʻu wahine no nā mea ʻē aʻe, no ka mea paʻakikī loa…'
'No laila ua hana ʻoe i kēia ma kāu iho?'
'ʻAe. ʻO wau wale nō ma kēia.'
'He aha ke kumukūʻai āu i uku ai?'
'A'ole au he hero, e mana'o'i'o mai ia'u. He kanaka eha au; Ua ʻeha au i koʻu hele ʻana i ka mākeke a ʻōlelo mai kekahi mea aʻu i ʻike ʻole ai, “Ua heluhelu au ma ka nūpepa i kāu mea i hana ai. He mea weliweli. Ke hoʻopōʻino nei ka poʻe e like me ʻoe i ko mākou ʻāina. Ua like ia me ka hoʻouka ʻana i ka pahi a ua komo au i loko o ke kaua pilikino ma koʻu poʻo a me koʻu puʻuwai; pehea wau e ʻōlelo ai…?'
'O kou mana'o e ho'omau 'oe i ka wehewehe 'ana iā 'oe iho?'
'Ae, ae, aole wehewehe wale; Pono wau e hōʻoluʻolu iaʻu iho. Pono wau e ʻōlelo, "Ishai, ʻaʻole + ʻoe he kumakaia." He mea paʻakikī ke ʻōlelo iā ʻoe iho, ma kāu iho.'
'He aha kāu e ʻōlelo ai i kēlā poʻe Iudaio ma waho e hoʻopili nei i ka hoʻohewa ʻana i ka ʻIseraʻela me ka anti-Semitism?'
'Ae, he bluff nui keia. ʻO ia ke ʻano hoʻolaha ʻino loa. ʻO ka poʻe Iudaio ma Beretania, ma ka honua holoʻokoʻa, ka poʻe e pāʻani nei i kēia pāʻani o ka bluff ke hoʻomau nei i ka noho ʻana a me kāna mau mea weliweli a pau. ʻAʻole pono lākou e hāʻawi i kahi mea e hoʻohaumia ai i ka hoʻomanaʻo ʻana i ka ʻeha Iudaio, a hoʻohana iā ia e hōʻoiaʻiʻo ai i ka hoʻokaumaha ʻia o nā lāhui ʻē aʻe. He mea haumia.'
'He aha kāu makemake e ʻōlelo aku ai i kou mau hoa makaʻāina?'
'Makemake au e ʻōlelo pono lākou e noʻonoʻo nui i ka manaʻo aloha ʻāina, no ka mea, ʻo ka hoʻohewa ʻana i ko mākou aupuni ma kēia hihia, ʻo ia wale nō ka mea aloha ʻāina i koe.'
Hāʻawi kālā ʻia ʻo ZNetwork ma o ka lokomaikaʻi o kāna poʻe heluhelu.
E Makana mai