ʻO nā makahiki ma waena o 1603 a me 1714 paha ka mea hoʻoholo loa i ka mōʻaukala Pelekane. I ka hoʻomaka ʻana o ke kenekulia ʻumikūmāhiku, ʻo ka mokupuni ʻo sceptered kahi mana papa lua, akā ʻo ka Pelekane Nui i puka mai i ka hoʻomaka ʻana o ke kenekulia ʻumikumamāwalu, ma nā ʻano he nui, ʻo ia ka mana nui o ka honua.1 A laila hāʻawi ʻo ia i ka lāʻau i kāna ʻano kipi, ʻo ʻAmelika Hui Pū ʻIa, nāna i lawe i ka mana honua i kēia kenekulia.2
Nui nā kumu no kēia hoʻololi hoʻohiwahiwa. Akā naʻe, ʻo nā wehewehe ʻē aʻe e pale aku i ka hoʻoluhi, colonialism, a me nā ʻāpana o kahi kapitalisme e kū mai ana, me kā lākou kaikamahine - keʻokeʻo keʻokeʻo - he hemahema i ka mana wehewehe. Mai ka makahiki ʻumikūmāono a hiki i nā kenekulia ʻumikūmāiwa kokoke i ka 13 miliona ʻApelika i kāʻili ʻia mai ko lākou ʻāina home, hoʻoluhi ʻia, a hoʻoikaika ʻia e hana no ka maikaʻi nui o nā mana o ʻEulopa a me Euro-ʻAmelika, ʻo Lākana. Ma kahi o ʻelua a ʻehā miliona mau ʻAmelika ʻAmelika i hoʻoluhi ʻia a kālepa ʻia e nā poʻe noho ʻEulopa ma ʻAmelika, Pelekane a me nā Scots ʻaʻole liʻiliʻi loa.
Mai ka hiki ʻana mai o Columbus a hiki i ka hopena o ke kenekulia ʻumikūmāiwa, ʻelima miliona mau ʻōiwi ʻAmelika i hoʻoluhi ʻia. ʻO kēia ʻano hoʻoluhi i noho pū me ka hoʻokauwā ʻana o ka poʻe ʻApelika, e alakaʻi ana i ka emi nui o ka heluna o nā ʻōiwi. Ma ke kahawai Karipiano, ke Kai Kai, ka ʻākau o Mekiko, a me ka US Southwest i kēia manawa, ʻo ka emi ʻana o ka heluna kanaka i ka makahiki ʻumikumamāono a me ʻumikūmāhiku, ʻaʻole ia he pōʻino. Ua hāʻule paha ka heluna kanaka a hiki i ka 90 pakeneka ma o nā ʻano diabolo e like me ke kaua, ka wī, a me ka hoʻoluhi ʻana, me nā maʻi maʻi āpau. ʻO ka hapa nui o ka poʻe i hoʻoluhi ʻia he mau wahine a me nā keiki, kahi mea i ʻike mua ʻia, a me ka trailblazer, no ke kālepa wahine o kēia lā. Akā no ke kipi nui o ka poʻe ʻōiwi i ka makahiki 1680 i kēia manawa ʻo New Mexico, ua ʻoi aku ka ʻino o ka make.3
ʻO ʻAmelika Hui Pū ʻIa ka hoʻoilina o nā hewa nui ʻaʻole ʻo Lākana wale nō akā ʻo Madrid pū kekahi. I ka wā i hele ai ʻo Hernando De Soto i ka mea i kapa ʻia ʻo ka muliwai ʻo Mississippi i nā makahiki 1530, ua hoʻokauwā ʻo ia i nā ʻōiwi, ʻoiai ʻo ia i kōkua i ka hoʻomaʻemaʻe ʻana i ka ʻāina no ka mea i lilo i wahi ʻoluʻolu.4
ʻOiai ke hoʻolaha pinepine ʻia nei ka maʻi e wehewehe i ka hāʻule nui ʻana o ka waiwai o nā ʻōiwi ʻAmelika, ʻo ka luku ʻana - ma kahi kokoke i nā manaʻo a pau o ka huaʻōlelo, me nā hana kuʻuna e ka poʻe i hoʻouka kaua - ʻo ia ke kumu pili o kēia mauna kiʻekiʻe o nā mea make.5 No laila, ʻoiai i ka wā i koho ai ka poʻe ʻApelika i hoʻoluhi ʻia e pepehi iā lākou iho, a ua koi pinepine ʻia lākou e hana, he mea lapuwale ke ʻōlelo ʻana he hewa ʻole ka poʻe kauā.6
Akā, i loko o kēlā ākea ākea o nā kenekulia, ʻo ia ka ʻumikūmāhiku i kū ʻokoʻa ʻia e like me ke ʻano o ke komo ʻana o Lākana i ka ʻoihana ʻino o ka hoʻokauwā ʻana, ka mea i hāʻawi i nā waiwai nui i hoʻonohonoho i ke kahua no ka hoʻopiʻi ʻana i ka hoʻomāinoino ʻana i ke kanaka, ʻoiai e hoʻonohonoho ana i kahi pae ʻē aʻe. no ka haʻalele ʻana i kahi capitalism i hoʻonui ʻia. Ua hōʻike ʻia kahi noiʻi hou ma mua o 1581 ʻaʻohe poʻe ʻApelika hoʻoluhi i lawe ʻia i ka mea i kapa ʻia ʻo "British Caribbean" a me "Mainland North America." Mai ka makahiki 1581 a hiki i ka makahiki 1640, ua lawe ʻia nā helu i kēlā me kēia. Akā mai 1641 a hiki i 1700, 15,000 ʻApelika i lawe ʻia i ʻAmelika Hema a me 308,000 i ka "British Caribbean."7 Pēlā nō, ʻo ke kālepa ʻana mai nā pāpū Holani ma ʻApelika ma kahi o 700 o ka poʻe hoʻoluhi i kēlā me kēia makahiki ma waena o 1600 a me 1644 akā e piʻi aʻe ʻeono i ka hopena o 1660s.8 Ua hoʻokauwā maʻamau ka poʻe ʻEulopa i ʻelua miliona ʻApelika i ka makahiki ʻumikūmāhiku, ʻo ka hapalua o lākou mai West Central Africa a ʻo ka hapa nui o nā mea ʻē aʻe mai nā mokuʻāina e pili ana iā Ghana a me nā Bights o Benin a me Biafra.
ʻO ka mea euphemistically i kapa ʻia ʻo "modernity" i hōʻailona ʻia me ka ʻeleʻele hiki ʻole ke kapa ʻia ʻo ʻekolu mau lio o ka Apocalypse: Slavery, White Supremacy, a me Capitalism, me ke kaʻina koko o ka hoʻopaʻa kanaka e like me ka ikaika hoʻokele a me ka animating o kēia. weliweli weliweli. He mau makahiki i hala aku nei, ua kiʻi ʻo Walter Rodney i ka mea ʻepekema Guyanese Pehea ka hoʻomohala ʻana o ʻEulopa iā ʻApelika a pela hoi, ua hooikaikaia o Europa Komohana e ka luku ana i keia aina i hoopilikiaia. Ua haʻalele ke kālepa kauā i ka poʻe maʻi a me nā ʻelemakule ma hope-a lawe i ke koena. ʻO nā ʻōnaehana o ka mahiʻai, ka ʻeli ʻana, ka hana ʻana i ka metala, ka pulupulu, ka lāʻau, ka mauʻu, ka pālolo a me nā waiwai ʻili, ke kālepa, ka lawe ʻana, a me nā hoʻokele i ulu aʻe i nā kenekulia i hōʻeha nui ʻia. Ua huli ke kaiāulu i ke kaiāulu, hoa kūʻē i ka hoalauna. I ka manawa like, ua loaʻa maikaʻi nā mea hana o kēia apocalypse.9
ʻO Lākana ka mea i pōmaikaʻi nui i kēia hana ʻino. Ua loaʻa iā ʻEnelani he 33 pakeneka o ke kālepa kauā ma 1673 a me 74 pakeneka ma 1683. No kēlā huina weliweli, ʻo ka Royal African Company, ma lalo o ka manamana lima o ka Lei aliʻi, ua paʻa i ka 90 pakeneka nui i ka makahiki 1690, akā me ka deregulation a me ka puka komo. i loko o kēia mākeke waiwai nui e nā mea kūʻai kūʻokoʻa, ua emi kēia huina i 8 pakeneka i ka makahiki 1701. ʻO kēia lanakila politika a me ka hoʻokele waiwai ma luna o ke aupuni mōʻī e nā poʻe kālepa i hoʻopaʻa ʻia i ka politika "kaulana" a lākou i hōʻike ai, i hoʻokumu ʻia i loko o kahi repubalika i lanakila i ka lanakila ma 1776. E like me ka mea i hoʻopaʻapaʻa ikaika ʻia e ka mea akamai ʻo William Pettigrew, ua hoʻomaha ke kālepa kauā ʻApelika i ka puʻuwai o ka mea i aloha nui ʻia i loko o nā hui kapitalista: kūʻai kūʻokoʻa, anti-monarchism, a me ke aupuni democracy i hoʻonui ʻia i ka lāhui.10 Ma ke ʻano ʻē aʻe, ʻo ka hoʻonāwaliwali ʻana o ke aupuni mōʻī i mea nui i ka repubalika e puka mai ana, ua alakaʻi ʻia e ka makemake o kekahi poʻe kālepa e hoʻonāwaliwali i ka paʻa ʻana o ka mōʻī ma luna o ke kālepa kauā ʻApelika.11
Eia nō naʻe, ʻo ka poʻe kālepa e koi nui nei i ka hoʻoulu ʻana i ka mea i kapa ʻia ʻo Glorious Revolution i ka makahiki 1688, ʻo ia ke ʻano o Magna Carta no ka democracy bourgeois lāhui, aia nā kūʻē kūʻē ma mua o ka ʻike ʻia o ka hoʻopaʻa ʻia ʻana i ka ʻiʻo. I mea e hoʻohaʻahaʻa ai iā Madrid, ua kauoha ʻo Lādana i ka hopena o ke kenekulia ʻumikūmāono i nā pōā e ʻimi i nā moku e uwē ana me ka waiwai i ʻaihue ʻia mai ʻAmelika. Ua loaʻa kēia mau swashbucklers i kahi hoʻāno ma Jamaica, ʻo ia hoʻi ma 1655, kahi huli hoʻololi maoli i hōʻailona ai i ka emi ʻana o ke aupuni Sepania i hoʻokuke ʻia a me ka piʻi ʻana o kāna hoa noho ma Lākana. Akā, he hoʻokahi wale nō lanakila pōʻino no ke Aliʻi ma ke ʻano he poʻe colonists ikaika a laila hoʻomaka e hoʻohaʻahaʻa i ka colonialism kūpono ma ka ʻimi ʻana e wāwahi i nā paʻa o ka "makemake imperial" a kālepa me nā mea a lākou i koho ai, me nā ʻenemi ikaika loa o Lākana, no laila ke hoʻonohonoho nei i ke kahua no ka. 1776 a he poho nui no Beritania Nui.12 ʻAʻole i pau nā kū'ē'ē i laila no ka mea,ʻaʻole i hoʻoikaika wale ka piracy i ke kālepa kauā, akā ma hope o ka neʻeʻana o Lādana e uhaʻi iā ia, akā ua hoʻokomo i ka capitalism i puka mai i loko o ka repubalika me ka manaʻo o ka gangster.13
Pēlā nō, i ka wā i hoʻomaka ai ka emi ʻana o nā hakakā hoʻomana i hoʻoulu ʻia i ke kenekulia ʻumikūmāhiku - ʻo Christian vs. Muslim, Catholic vs. basilika o Wall Street. Ua loaʻa i kēia hoʻomana hou kāna aʻo a me nā theologies, me ka manaʻo o ka mākeke a me kāna "manaʻo mākeke maikaʻi" e hoʻololi ana i ka hewa o ka pope e like me ka North Star.14 Ua hoʻolaʻa ka poʻe manaʻo hoʻokele i ka capitalism ma ke ʻano like me ka hoʻolaʻa ʻana o nā kahuna pule o ka wā kahiko i ka feudalism. ʻO nā kula ʻoihana nā hale pule o ka kapitalism. He mau hoa kuka kaahele. E like me ka ʻōlelo ʻana o nā kāhuna pule i nā lā o ka feudalism ma ka ʻōlelo Latina e hāʻawi i kā lākou mau ʻōlelo i ke ea o ka mana, ʻōlelo nā myrmidons o ka kapitalisme i kahi mumbo-jumbo like ʻole. A hiki i kēia lā, ua hoʻopaneʻe ʻia kahi Reformation - e like me Martin Luther o 1517 - i ka hōʻea ʻana.15
ʻO ka ʻoiaʻiʻo, ʻo ka hoʻohaʻahaʻa ʻana i kēia manawa i ka capitalism he mea hoʻopunipuni ia no ka mea ʻo ke kūlana quo o kēia lā he hui paʻakikī o nā koena o ka hoʻoluhi-ka hoʻohana ʻia ʻana o ka heluna kanaka ʻApelika ma ʻAmelika Hui Pū ʻIa a me nā wahi ʻē aʻe-kapitalism, a me ka feudalism i puka mai ai.
Eia kekahi, ʻo ka underdevelopment, ʻo ia hoʻi ma ʻApelika, ʻaʻole ia he huahana wale nō o ka depopulation o ka halest a me ka naʻau i hāʻawi ʻia e ke kālepa kauā hoʻowahāwahā. ʻO ia ka luku ʻino ʻana o ʻApelika, e like me ka wā a Vasco da Gama i hoʻokuʻu wale aku ai iā Mogadishu i ka hopena o ke kenekulia ʻumikumamālima - a laila hoʻomau i kāna huakaʻi ʻaihue - i ukali ʻia e kekahi o kona mau hoa e haʻalele ana i ke ala o ke koko ma ke kapakai Swahili. ʻaʻole e haʻi i ka hoʻoponopono hou ʻana o ka mea i kēia manawa ʻo Eritrea, e waiho ana i nā ʻāʻī a me nā kūʻē i ʻole e hoʻoholo ʻia.16
E like me ka seesaw, i ka piʻi ʻana o Lādana, hāʻule ʻo ʻApelika a me ʻAmelika. E like me ka ʻōlelo ʻana a kekahi haumāna, "ʻo ka hoʻololi ʻana i ka ʻoihana ma ʻEnelani a me ka mahi ʻai pulupulu ma ka Hema, he ʻāpana ia o nā ʻike like ʻole."17 (ʻO ka hoʻololi aloha wale nō i kēia aphorism ʻo ia ka hoʻokomo ʻana i ke kenekulia ʻumikūmāhiku i kapa ʻia ʻo "sugar boom" ma ke ʻano he mua o nā mea ʻelua.) ʻOi aku ka nui o ka manaʻo, e like me ka mea a kekahi mea kākau naʻauao i ʻōlelo ai, "me ka ʻole o ka kapitalisme Pelekane ma laila paha. ʻaʻohe ʻōnaehana capitalis [t] o kēlā me kēia ʻano."18 I ka hoʻomaka ʻana o 1663, ua ʻike kekahi mea nānā ma Suriname "ʻo nā Negro ka ikaika a me nā uaua o ka honua Komohana."19 ʻO ka poʻe hoʻoluhi, kahi ʻano ʻokoʻa o ke kapikala i hoʻopaʻa ʻia i ka hana, i hōʻike ʻia i ka manawa like i ka barbarism o ka capitalism e puka mai ana, me kona ikaika huahua.
ʻO ka ʻāina i koi ʻia e hāʻawi i kēia kaʻina hana ka poʻe i kapa ʻia ʻo "ʻAmelika ʻAmelika" ʻaʻole hiki ke hoʻōla hou mai ke kālepa kauā a me ka colonialism concomitant i wikiwiki i ka makahiki ʻumikūmāhiku, ʻo ia hoʻi ka mea i hōʻailona hewa i kēia heluna kanaka me ka ʻeleʻele o hookauwa. ʻOiaʻiʻo, inā e ʻimi kekahi e hoʻomaopopo i ke ʻano a me ke kumu o ka nui o nā poʻe ʻApelika e noho ana ma ʻAmelika ʻĀkau e ʻōlelo ana i kahi ʻōlelo me nā aʻa ma ʻEulopa Komohana, pono ka ʻike pili ʻana i ke kenekulia ʻumikumamāhiku.
ʻO ka poʻe ʻApelika hoʻoluhi ʻia he ʻelua hapakolu o ka nui o ka neʻe ʻana i ʻAmelika ma waena o 1600 a me 1700.20 Hiki ke ʻike ʻia kēia poʻe malihini i koi ʻia, ma ke ʻano he kālā, e kōkua ana i ka hoʻowaiwai ʻana i kekahi poʻe Pelekania, e kōkua ana i ka piʻi ʻana o ko lākou lāhui mai ke kūlana papa ʻelua i ke aupuni honua. ʻO ko lākou hōʻea ʻana i ʻAmelika e hōʻike ana i kahi lele weliweli no nā kūkulu ʻana o ka "lāhui" hiki ke ʻōlelo ʻia ma mua o kēia kenekulia koko.21
ʻOiaʻiʻo, aia nā derivatives o ka lōʻihi o London i hiki ʻole ke hoʻohaʻahaʻa ʻia. I ka hopena o ka ʻumikumamāhā a me ka hoʻomaka ʻana o nā kenekulia ʻumikūmālima a me ka hoʻomau ʻana a hiki i nā kenekulia i hala, ua hoʻomohala ka poʻe ʻEulopa i ka ʻenehana o nā moku kaua, kahi pōmaikaʻi no ka poʻe elite o nā mokupuni Pelekane.22 ʻAʻole hiki i ka ʻōlelo Pelekania wale nō ke hiki i ka poʻe Pelekania, akā ʻo Palani a me Dutch hoʻi, e hoʻokau i ko lākou makemake, ʻaʻole ka liʻiliʻi loa o ka poʻe ʻApelika. Ua ʻike ʻia ka sword bayonet i ke Kaua He kanakolu Makahiki, 1618–1648, a he mea nui hoʻi ia i ka hoʻopio ʻana i nā lāhui holoʻokoʻa.23 I ka pau ʻana o kēia kenekulia, ua kūʻai ʻia ma waena o Farani wale nō he 600,000 mau laka paʻa. Ma waena o 1600 a me 1750 ua hoʻonui ʻia ka nui o ke ahi o ka pū lima kūleʻa me ka helu ʻumi. ʻO ka holomua o ka ʻenehana—me ka hana ʻana i nā ramrods, nā pahu pepa, a me nā bayonet—ua hoʻolilo i nā pū i ʻoi aku ka liʻiliʻi, ʻoi aku ka maikaʻi, ka wikiwiki, a me ka make, nā mea a pau i ka pōʻino o ka poʻe e hoʻokauwā ʻia no Lādana.24 ʻO ka hoʻomohala ʻana o ka astrolabe a me ka caravel he kī nui i ka hoʻomohala ʻana i ka hoʻokele a me ka hālāwai ʻana me ʻAmelika, a me ka hao wale ʻana o ʻApelika.25
ʻO ka hoʻomau mau ʻana i hopu i nā mea he nui ma nā mokupuni ʻo Beretania he mea hoʻokipa ākea, hoʻopaʻa ʻia i nā kāne ʻōpio-a me kekahi mau wahine ʻōpio i hoʻokaʻawale ʻia-e komo i ka pūʻali koa a hoʻohana i kēia mau mea kaua e kūʻē i "nā poʻe ʻē aʻe." "Ua lanakila ka ʻōlelo Pelekane ma ke ʻano he poʻe colonizer," wahi a kekahi mea kākau moʻolelo, "no ka mea ʻaʻole i kūleʻa ko lākou hui i ka mālama ʻana i ka poʻe ma ka home."26 ʻO ka waiwai i hana ʻia, i loko o kahi pōʻai nele o ka pono, ua ʻae ʻia no ka hoʻokumu ʻana i nā pūʻali koa kū i hiki ke koi i ka hoʻonui ʻana i ka waiwai e hōʻiliʻili nei i loko o ka waihona kālā o ʻEnelani, i lawe ʻia mai ʻApelika a me ʻAmelika.
I ka makahiki 1600, i alakaʻi ʻia e nā hakakā mau ʻole ma waena a ma waena o lākou, ua hoʻomohala nā mana o ʻEulopa ʻaʻole wale i nā pū pū, akā, ʻo ka wili hoʻokūkū hoʻi, kahi e puhi ai ka lālani mua o nā pū i kā lākou mau hoʻopiʻi, a laila hele i hope o ka hoʻokumu ʻana i mea e hiki hoʻouka hou. He moku aupuni mōʻī, ʻo ʻEnelani ka manaʻo e hoʻomohala i kahi moku kaua weliweli, ʻo ia hoʻi nā moku ākea me nā ʻāpana he nui o nā pūkuniahi a me ka hiki ke holo kokoke i ka makani. ʻO kekahi mea hou e hōʻoiaʻiʻo ana i ka piʻi ʻana o ka mana o ʻEulopa, ʻo ia ke kūkulu ʻana i nā pā paʻa mānoanoa me nā pā kihi kihi e hāʻawi pinepine ai i nā mea pale i ka lanakila ma mua o nā helu ʻoi loa.27
Me ka loaʻa ʻole o ka palena ʻāina e pale aku ai, ʻaʻole i like me nā ʻāina hoʻokūkū e like me Sepania a me Farani, ua hāʻawi like ʻole ʻo Lākana i kāna mau hoʻolimalima koa i ka moku kaua, a he hopena maikaʻi ʻole ia no ʻApelika a me ʻAmelika. No laila, ʻoiai ʻo ka poʻe Farani i ka makahiki 1700 ua aneane ʻekolu manawa ʻoi aku ka nui o nā kāne i ka lawelawe, ua ʻoi aku ʻo Lākana ma mua o Paris i ka naʻi aupuni colonial.28
ʻO kahi pilikia me nā pūʻali koa o Lākana ʻo ka ʻike ʻole ʻia o ka Irish kokoke. Ma kahi ʻano, ʻo ka hoʻopaʻapaʻa colonial o Ireland he mea hoʻomaʻamaʻa no ka mea i loaʻa iā ʻAmelika a me ʻApelika. Akā, ma ka dialectically, e like me kēia hoʻokaumaha nui i alakaʻi i ka poʻe i loaʻa i ka colonialism i loko o nā lima o ka poʻe ʻenemi o Lākana, kahi pilikia koʻikoʻi no ʻEnelani i kēia au holoʻokoʻa ka makemake o ka Irish e hui pū me nā pūʻali koa o Sepania.29 Aia kekahi ʻano hana like ma waena o nā Scots hoʻomaha hoʻi.30
Ua hoʻomākaukau nā kaua Anglo-Scot i ka hopena o ke kenekulia ʻumikūmāono i ke kahua no ke kānāwai o Union o 1707, kahi i kono ai i nā Scots e hui pū i ka ʻahaʻaina colonial a me ka hoʻokauwā ʻana, a ua hoʻomaikaʻi ʻia akā ʻaʻole i hoʻoholo i kēia mea koʻikoʻi. ʻO kēia hoʻouka kaua ʻana i ka poʻe limahana o Lākana i hoʻoikaika pū i ka manaʻo e hoʻoponopono i ka hemahema e ka dragooning Aferika. ʻO ka hope loa, e ʻoki pono ʻia e nā repubalika ma ʻAmelika ʻĀkau i kēia puʻupuʻu Gordian ma ke ʻano o ka neʻe ʻana i kahi ʻano aliʻi aliʻi hou - ʻo ia hoʻi, "keʻokeʻo" - kahi e hoʻokipa ʻia ai ka poʻe ʻEulopa o nā ʻano like ʻole, e kūʻē i ka pono o nā ʻōiwi i hoʻokuʻu ʻia. hoʻokauwā ʻia ʻo ʻApelika. Ua hoʻoikaika ʻia kēia hopohopo e ka makemake maoli o nā kolone Pelekane ma, no ka laʻana, ʻo Virginia, e kālepa me ka mea kūʻē i kēlā manawa, ʻo ka Dutch, e hoʻokumu ana i kahi kaʻina i alakaʻi i kahi ʻike hou: "keʻokeʻo" a i ʻole ka lele ʻana o nā palena lāhui a me nā palena. ʻO ka mana o ka Dutch i nā hanana ma nā kolone Pelekāne, ʻaʻole ka mea liʻiliʻi loa i ka hōʻike ʻana i ka waiwai o ka republikanism, pono e hōʻike ʻia ma aneʻi.31
Ua nui ka ʻike o nā mokupuni mai ke kahakai komohana o ʻEulopa me ka hakakā kaua, e hoʻomaka ana i nā makahiki 1640. Akā naʻe, ʻaʻole ʻo ʻEnelani wale nō ka mea i hoʻopilikia ʻia e ka haunaele. ʻAe, ʻo ka mea i kapa ʻia ʻo "Puritan Revolution" mai ka 1640s a i ka 1660s. Aia kekahi mau kipi ma Farani i kapa ʻia ʻo Fronde, a ua ʻoi aku paha ma mua o ka pōʻino a me ka ikaika o nā hanana ma laila o ka hopena o ke kenekulia ʻumikumamāwalu. I ka makahiki 1649, aia kekahi ʻano hoʻokahuli aupuni i hoʻokau ʻia ma Netherlands. I ka makahiki 1640, he kipi ma Catalonia i hāʻule, a hele pū me kekahi ma Pokukala kūʻē iā Madrid i lanakila. I ka makahiki e hiki mai ana, kokoke kipi ma Andalusia kekahi. I ka makahiki 1647, he kipi nui ma Napela. I ka pōkole, aia kahi pilikia maʻamau ma ʻEulopa Komohana, e hoʻoulu ai i nā pilikia i lawe ʻia i ʻAmelika a me ʻApelika. Ua hoʻoholo ʻia ka pilikia ma ʻEulopa ma ka hoʻoneʻe ʻana i ka militarism huhū ma ke komohana no ka lanakila. Eia naʻe, ma ka dialectically, ʻo ka waiwai i alakaʻi ʻia e ka hoʻokuʻu ʻia a me ka hoʻokauwā nui ʻana i kōkua i ka hoʻoulu ʻana i nā mea kālepa colonial, he nui nā mea pili i New England, i ka mua ma Lākana i ka makahiki 1640 i ka wā i haʻalulu ai ke kaua kīwila iā ʻEnelani. ʻO ka hope, ua alakaʻi kēia poʻe kālepa i kahi kipi kūʻē i ke aupuni mōʻī i ka makahiki 1776 i ʻae iā lākou e hoʻonui hou aku iā lākou iho ma ka lilo o nā poʻe ʻApelika i hoʻoluhi ʻia a ʻaihue i nā ʻōiwi.
I nā huaʻōlelo ʻē aʻe, ʻo ka mea i hoʻolaha ʻia ma ʻEulopa Komohana ma kekahi mau ʻano he pilikia kūloko o ka hana ʻana i ka wā i hoʻopaʻa ʻia ai ka bourgeoisie e kū mai ana i ka lei feudal, a laila ua haʻi ʻia i ka wā e paʻa ana i ka hope o ke aupuni mua, ka mea i maʻalahi i ka hoʻoluhi a me ka hoʻokuʻu ʻia.32 Aia ke kaua mahiai Swiss o 1653 a me ke kipi nui o Ukrainian i ka manawa like. ʻO ka hoʻopaʻa puke ʻana i kēia mau kipi nui ʻo ia nā kipi ma Ireland i 1641 a me 1689. Wahi a E. J. Hobsbawm i hala, ua hōʻike kēia i ka "pae hope loa o ka hoʻololi nui mai kahi feudal i kahi hoʻokele waiwai kapitalista," he hoʻololi i hoʻoulu ʻia e ka hoʻokauwā a me ka hoʻokuʻu ʻia ʻana o colonial.33
ʻO ka hāʻawi ʻana i kahi pōʻaiapili paʻakikī, ʻo ia ka mea i ʻike ʻia ka makahiki 1641 i ke kolu o ke kauwela anuanu loa i hoʻopaʻa ʻia i nā kenekulia ʻeono i hala ma ka ʻĀpana ʻĀkau. I ka makahiki 1641, ua ʻoi aku ka nui o nā make mai ka hau a me ka hau a me ke anu nui ma mua o ka make ʻino, ʻoiaʻiʻo hoʻi, ʻoi loa. Aia kekahi maloʻo koʻikoʻi ma Senegambia a me Upper Niger mai 1640 a 1644. Ua kākau ʻo Angola i kahi kūʻokoʻa kūʻokoʻa o nā maloʻo, nā infestations kūloko, a me nā maʻi maʻi ma ka hapaha ʻelua o ke kenekulia ʻumikūmāhiku me kahi maloʻo nui a me ka wī i ka hopena o 1640s, ma ke ʻano he kauā. Ua hoomaka na moku e iho ma ke komohana hema o Aferika. ʻAʻole ʻo ka makahiki 1640 wale nō ka mea i hoʻopilikia ʻia i ke aniau; Ua ʻike ʻo 1621 i kahi "El Niño Autumn" nāna i hōʻino i ka ʻohi ʻana ma ʻEnelani, a, hiki ke hoʻopaʻapaʻa, ua kōkua i ka hoʻoulu ʻana i ka neʻe ʻana ma waena o ka Atlantika.34
ʻO ka hapahā a i ʻole hapakolu paha o ka heluna kāne makua i loko o nā mea kaua ma nā mokupuni Pelekane i kēia wā. ʻO nā mea pōʻino he astronomical, ʻoi aku ka kiʻekiʻe o ka heluna kanaka ma mua o nā helu pōʻino o ke Kaua Honua Mua. ʻOi aku ka kiʻekiʻe o nā helu no Scotland i ka makahiki 1640, a ʻoi aku ka kiʻekiʻe o ko Irelani. ʻAʻole wale kēia i hoʻokumu i nā pūʻali koa paʻakikī i ke kaua me ka manaʻo maikaʻi e hoʻopio iā ʻApelika a me ʻAmelika, akā ua hoʻouna pinepine ʻia ka poʻe pio i kēia mau hakakā i nā mahiko Karipiano e ulu nei ma ke ʻano he poʻe paʻahana paʻa, a ʻo ko lākou hopena kipi kipi a laila hoʻonohonoho i ke kahua no ka hoʻokumu ʻana i nā ʻApelika hoʻoluhi a nā ʻōiwi e pani iā lākou.35
ʻO kēia mau paio i ka makahiki 1640 kekahi mea hoʻololi hou e pili ana i ka apocalypse i hoʻopaʻa i nā ʻApelika a me nā ʻōiwi ʻAmelika. Eia naʻe, e like me ka seesaw, ʻoiai ua nalowale ke ola o kekahi, ko lākou kūʻokoʻa, ua pōmaikaʻi kekahi. ʻO ka mea nui ma waena o kēia hui hope ʻo Maurice Thomson, nāna i kōkua i ke kālā ʻo Oliver Cromwell, ka "Lord Protector" nāna i hoʻokuʻu i ke aliʻi ma Lākana, a laila hele i ka hoʻouka kaua ma ʻIlani. Ua hoʻohiki ʻia ʻo Thomson he 16,218 ʻeka ma nā kalana ʻo Ulster o Antrim a me Armagh no kāna mau pilikia, ʻo ia hoʻi ka mea kālepa e hāʻawi kālā nui e kākoʻo i nā pūʻali o Cromwell ma Ireland. Ua hana ʻia kēia ma hope o kona kūleʻa ʻana e kūʻē i nā pilikia ma ke ʻano he mea kanu ʻo Virginia, me ka lawe ʻana i kahi haʻawina ma Blunt Point, kokoke i ka mea i kapa ʻia ʻo Newport News i kēia manawa, i ka makahiki 1621. ʻO Thomson kekahi mea kalepa luhi i nā ola kanaka, e lawe ana i kahi haʻawina ma St. Kitts e hoʻoikaika i kona ulu ʻana i ke kālepa kauā ʻApelika. Ua loaʻa pū ka lima o Thomson paʻahana i ke kālepa huluhulu Kanada.36
I ka hoʻomaka ʻana o nā kaua kīwila ma ʻEnelani, ua hoʻomaka ke kaua he kanakolu makahiki ma ka ʻāina i ka hopena, i hōʻailona ʻia e ka Treaty of Westphalia o 1648.37 Ua hoʻokumu kēia ʻaelike epochal i nā lula no ka noho aliʻi aupuni ʻaʻole i nalowale, akā ua hoʻonohonoho ka concord i ke kahua no ka hoʻonui ʻana o ʻEulopa. Ua hiki i kēia mau mōʻī, ʻo ia hoʻi ʻo ʻEnelani ikaika i ke kaua, ke hoʻohuli i ko lākou ikaika koa i waho i ʻApelika a me ʻAmelika. Ma ke kaʻina hana, ua paʻakikī, ʻoiai ua pio, ua lawe ʻia nā pūʻali koa i waho i ka Caribbean, kūpono no ka luku ʻana i nā ʻōiwi a me nā ʻApelika.38 I ka manawa like, ʻo ka poʻe kālepa e uwē ana ma lalo o ka waiwai i hana ʻia e ka hao ʻana a me ka hoʻoluhi ʻana i ka Caribbean he ikaika nui e hoʻokele i ka anti-monarchism i alakaʻi ai i ka ʻoki ʻana i ke poʻo o ke aliʻi i ka makahiki 1640. ʻO kēia mau mea kālepa hoʻokahi i lanakila i ka makahiki 1688 i ka mea i kapa ʻia ʻo Glorious Revolution, ka mea i hoʻoikaika hou iā lākou i ko lākou hoʻonāwaliwali ʻana i ka mana o ka Lei aliʻi i ke kālepa kauā ʻāwīwī o ʻApelika, kahi i hāʻawi ai i ka mea e hoʻokahuli hou ai i ke aupuni mōʻī. i ka makahiki 1776.
ʻOiaʻiʻo, ʻo ke kenekulia ʻumikūmāhiku i hoʻoholo ʻia, ʻaʻole wale i ka piʻi ʻana o ka mea i lilo i ke aupuni Pelekane akā i ka hoʻokaʻawale ʻana i ka makahiki 1776 i hoʻokumu ai i kahi mana hoʻokūkū, nāna i lawe i ka lama o ke kūlana kiʻekiʻe o ka honua i ke kenekulia iwakāluakūmākahi. , me ka hoʻoikaika ʻia ʻana e ka hoʻoluhi ʻana i nā poʻe ʻApelika.39
Akā naʻe, ʻaʻole kēia he moʻolelo o ka lanakila kīnā ʻole. ʻO kēia piʻi ʻana o ke kenekulia ʻumikūmāhiku he pōʻino pono ʻole ia no ka poʻe i hoʻopilikia mua ʻia. ʻOiai ʻo ʻApelika Komohana ke ʻike ʻia a ʻike pono ʻia ʻo ia ke kumu nui o ka hōʻemi ʻana o ʻEulopa ma ka ʻāina i hoʻopilikia ʻia, ua kāʻili ʻia he mau haneli haneli o nā ʻuhane mai ʻApelika Hikina, me ka wikiwiki o kēia helu i ke kenekulia ʻumikumamāhiku, a laila e hoʻonui nui ʻia ma hope.40 ʻO ka mua o ke kenekulia ʻumikūmāhiku i hōʻailona ʻia ai ka hiki ʻana mai o ka poʻe ʻōlelo Pelekane ma ke kai o ka moana ʻĀina, a ua hoʻouna ʻia kekahi o ia mau manacled i ka Peninsula Malay.41
ʻO ke kenekulia ʻumikūmāhiku kekahi i hōʻailona i ka wikiwiki o ka mea i lilo i pepehi kanaka kūʻē i ka heluna kanaka ʻōiwi o ʻAmelika ʻĀkau.42 ʻOiai ʻo ka poʻe ma ka ʻaoʻao hema, pinepine i ka ʻaoʻao ʻaoʻao hoʻokahi, mahalo i ke ʻano o ke keiki ʻōpio o Lākana ma ʻAmelika ʻĀkau e pono ke aloha ʻia ma muli o ka lawe ʻana mai i ka democracy bourgeois, ʻoi aku ka like me ka puhi ʻana i ka hale i mea e ʻala ai i ka hale. puaʻa. E like me kaʻu i kuhikuhi ai ma nā wahi ʻē aʻe, ʻo ka haʻi ʻana i ka hiki ʻana mai o ka democracy bourgeois e ʻike ʻia ma ke ʻano like me kona hōʻea ʻana i ʻApelika Hema - ma ke ʻano he mea e hoʻohui ai i ke aupuni colonial ma o ka "lāhui," e hāʻawi ana i kahi ʻano "uku kaua. ” i ka poe noho. Eia kekahi, ʻo 1776 kahi hoʻāʻo e hoʻomau i ke kaʻina hana o ka neʻe ʻana i ke komohana ma waena o ʻAmelika ʻĀkau, me ka hopu ʻana i ka ʻāina o nā ʻōiwi a hoʻopaʻa i nā mea like me nā poʻe ʻApelika i hoʻoluhi ʻia, i ka wā me he mea lā ua ʻoi aku ka makemake o Lākana e hoʻohuli i kona manaʻo i ka makana ʻo British India. a i ʻole nā ʻaoʻao hou o ʻApelika. No laila, ua hoʻopau ʻo 1776 i ka apocalypse i hoʻomaka i ka makahiki ʻumikumamāhiku.43
He manaʻo ko ka loea Pelekane ʻo Richard Gott i kāna hoʻoholo ʻana "e manaʻo ʻia nā aliʻi o ke aupuni Pelekane i kekahi lā me ka poʻe dictator o ke kenekulia iwakālua ma ke ʻano he mea kākau i nā hewa kūʻē i ke kanaka ma ke ʻano kaulana."44 ʻOiaʻiʻo, e hoʻopili pū ʻia kahi hoʻololi aloha i ko lākou mau hoahānau ma ʻAmelika ʻĀkau i loko o kēia keʻena o ka hilahila hilahila. ʻOiaʻiʻo, ʻo nā pūʻali i hoʻokuʻu ʻia e ka piʻi ʻana o Lākana, a laila ʻo New York, ua hōʻike ʻoi aku ka liʻiliʻi ma mua o ka apocalyptic no nā ʻApelika a me nā ʻōiwi o ʻAmelika ʻĀkau.45
Ma ʻAmelika ʻĀkau, ua hoʻokomo ka colonialism i ke koko e pili ana i ka lāhui, ʻo ia hoʻi ka hōʻole ʻana i ke kuleana e loaʻa nā kuleana, e hoʻolilo ai i nā miliona - ʻo ʻApelika - ʻo ia hoʻi nā poʻe o kahi hui akā ʻaʻole o ia mea, ʻo ia hoʻi, nā malihini mau loa, kahi kūlana ʻaʻole i hoʻopau loa ʻia. i kēia lā, e hōʻike ana i kona hohonu. ʻO ka mea hope loa, he wehewehe kēia i ke ʻano o ka "lāhui", he manaʻo hoʻomāinoino i puka ikaika, i hoʻohālikelike ʻia, i ke kenekulia ʻumikūmāhiku, ʻoiai e ulu ana ka colonialism.46
ʻO kēia ka mea e wehewehe ai i ke kumu i kapa ʻia ai e ka loea kaulana o Ghana ʻo A. Adu Boahen i ke kālepa kauā "he kalaima hiki ʻole ke kala ʻia, he hewa i hoʻemi ʻole ʻia e kekahi kūlana hoʻopau."47 A ʻaʻole hoʻi e hoʻopau ʻia ka repubalikika a me ke kalakala i ʻike ʻia i kekahi manawa ma ke ʻano he hōʻoia no ka pepehi kanaka.
No ka mea, ma waho aʻe o ʻAmelika ʻAmelika, ʻo ʻApelika ka mea i hōʻeha mua ʻia i ka apocalypse i hoʻokuʻu ʻia me ka huhū piha i ka makahiki ʻumikumamāhiku. ʻO Joseph E. Inikori ka mea kānalua i ka pololei i kona manaʻo ʻana e hoʻomau mau ana ke kālepa kauā ʻApelika, e hoʻohuli ana i nā ʻoihana ʻApelika a hāʻawi i ka underdevelopment o kēia lā.48 Ma ke ʻano hoʻohālikelike, e noʻonoʻo inā hoʻomaka ʻo Kina i kēia lā e hoʻouna i nā moku i ka Moana Pākīpika o ʻAmelika ʻĀkau, me ka ʻaihue ʻana i ka muli loa a me ke olakino; hiki iā ʻoe ke noʻonoʻo i ka hopena ma hope o ʻAmelika a me Kanada?
ʻO Inikori kekahi o ka poʻe i kuhikuhi i ka hoʻokauwā ʻana o ka poʻe ʻApelika i mea nui i ka piʻi ʻana o ka kapitalisme.49 Pēlā nō, ʻo ke kūkulu ʻia ʻana o ka ʻano lāhui hou ʻo ia ka "keʻokeʻo" - a me kāna hoʻohui, keʻokeʻo keʻokeʻo - ua lawe ʻia i ka wā e hiki mai ana ke kālepa kauā ʻApelika i kahi pae hou.50
Ma waho aʻe o ka hoʻoluhi ʻana a me ka waiwai i lawe ʻia mai, ka mea i maʻalahi i ka hoʻomohala ʻana i nā pūʻali huahua i hāʻawi ʻia i ka pūʻali koa pūʻali koa, ua pōmaikaʻi ʻo Lākana i ka emi ʻana o nā mana hoʻokūkū. Aia kekahi mau makahiki koʻikoʻi i kēia kenekulia koko o ka piʻi ʻana, a ʻo ka makahiki 1683 i ka wā i hoʻihoʻi ʻia ai nā Turks Ottoman ma Vienna, kahi i hōʻoiaʻiʻo ai i ka palekana o nā wahi komohana - ʻo Lākana ʻaʻole liʻiliʻi loa - a hōʻailona i ka emi mau ʻana o nā Ottomans. No laila, i ka hoʻomaka ʻana o ke kenekulia ʻumikūmāiwa, ʻo ka ʻOttoman Empire, ka mea i holo aku mai ʻApelika a hiki i ʻEulopa a hiki i Central Asia, he mea hoʻomalu Pelekane maoli, kahi mea i hoʻoulu ʻia e ka ʻoiaʻiʻo ma mua o 1683, ʻo Istanbul kahi ipu o ka instability i ka pepehi ʻia ʻana o nā sultans. hoʻopau ʻia, a hoʻopau ʻia i nā makahiki he 1617 a hiki i 1703. Me ka manawa hanu i hāʻawi ʻia, hiki iā Lākana ke hoʻohuli i kona nānā piha ʻana i ʻApelika a me ʻAmelika.51
Ua hōʻea nā Jesuits i ka Horn o ʻApelika i ka makahiki 1557, ʻo ke kiaʻi mua maʻamau e hoʻomanaʻo nei i ka hōʻea ʻana mai o ka pūʻali koa, a laila colonialism. ʻAʻole i haʻalele ʻole ʻia ʻo ʻApelika Hikina i nā ʻano ʻenehana e holo nei ma ʻEulopa. Ua hōʻea mua nā pū i ʻAitiopa i ke kenekulia ʻumikumamālima; a hiki i ka makahiki 1620, he 1,500 mau pū ma ka ʻāina; i ka makahiki 1670, ua maʻa nā pū ma laila.52 Eia kekahi, i ka makahiki 1542 e hoʻouka kaua ana nā Ottomans ma Yemen i nā ʻAitiopa, ka pahuhopu o ka hoʻouka kaua ʻana e ke poʻo nui o ʻEulopa, ka poʻe Pukiki, ka poʻe Pukiki, ka mea i hoʻokumu i kahi paʻa ma East Africa. I ka wā i pilikia ai ka poʻe Ottoman i ka makahiki 1683, ua hoʻonāwaliwali kēia i ʻApelika i ka manawa like.53 Me na Ottomans ma na ipuka o Viena i ka makahiki 1683, ua hopohopo ka poe Europa, me ka hoouna ana o ka Pope i elele i Peresia me ka manao e hoouka aku i ka hope o Tureke, a ua hui pu me kekahi manao e hoohuli i ka poe Kristiano Abyssinians e hoohuli i ke Suletana me ka hoouka kaua ma Aigupita.54
ʻO kaʻoiaʻiʻo, ʻaʻole i hoʻōki ka poʻe pōā mai ʻApelika ʻĀkau i nā kahakai o ʻEnelani a alakaʻi i ka hoʻokauwā Karistiano ma nā mākeke kauā Tureke ma 1683. Ua hoʻomau ʻia a hiki i nā makahiki mua o ka repubalika ʻAmelika ʻAmelika. Eia naʻe, i loko o kēlā makahiki pōʻino i hoʻopaʻa ʻia kahi ʻano maluhia ma waena o Farani a me Algeria. Ma mua o kēlā, ua hoʻokumu ʻo Lākana i kahi waihona kālā o 20,000 paona no ke kumu e uku ai i nā pio, i ka manawa i helu ʻia i nā haneli ma ʻApelika ʻĀkau.55 Eia naʻe, me ka hoʻohaʻahaʻa ʻana o ke koʻikoʻi ma ʻEulopa Komohana ma muli o ka hoʻihoʻi ʻana i nā Turks Ottoman a me ka emi ʻana o ka hakakā ʻāina pepehi kanaka me ke Kuʻikahi o Westphalia o 1648, ua mākaukau ʻo Lākana e hoʻokau i ka mea i hāʻawi ʻia ʻoiai ʻaʻole i manaʻo nui - ka hoʻokauwā ʻana. i ka piʻi ʻana o ka kapitalisme, e hoʻohuli ana i nā ʻahahui me nā kauā i nā hui kauā. Ua mālama nui ʻia kēia hana ma ʻAmelika ʻĀkau, a laila ʻo ʻAmelika Hui Pū ʻIa.
ʻO ka mea nui aku, ua koi ʻia ka neʻe ʻana mai nā hui me ka racism i nā hui racist i mea e hoʻoikaika ai i ka hoʻokauwā nui i kēia manawa. No laila, ʻo ka hoʻoholo wale ʻana i ka hoʻoluhi hewa ʻole me ka ʻole o ka hoʻouka kaua ʻana a me ka noʻonoʻo ʻana i ka racism ua paʻa e ʻae i kēia maʻi ahulau e hoʻomāhuahua a morph, e like me ia i hana ʻia ma United States mai 1865.
Ke kuhi nei kekahi ma waena o hoʻokahi miliona a 1.25 miliona ʻEulopa i hoʻoluhi ʻia ma ke kahakai ʻo Barbary ma waena o nā kenekulia ʻumikumamāono a me ʻumikumamāwalu, he helu i ʻoi aku ka nui o ka poʻe ʻApelika i hoʻopaʻa ʻia e nā ʻEulopa. Aia i loko o kēia papa inoa ʻo Seth Southall, he kiaʻāina i ka wā e hiki mai ana o ka panalāʻau o South Carolina i hopu ʻia e nā poʻe pōā o ʻApelika ʻĀkau e hele ana mai Lākana a hiki i ʻAmelika ʻĀkau a hoʻopaʻa pio ʻia no hoʻokahi makahiki. Maikaʻi ka manaʻo ʻaʻole i ʻoi aku ka maʻalahi o ka poʻe noho ʻAmelika ʻAmelika i ka ʻike ʻawaʻawa o ka hoʻokauwā ʻana akā ua hōʻoiaʻiʻo iā lākou i ka pono o ka hoʻomaʻamaʻa ʻana i kēia kaʻina hana hoʻomāinoino, i hoʻonui hou ʻia i ka pōʻino o ka poʻe ʻApelika. Eia kekahi, ua kōkua ka poʻe hoʻomana hoʻomana o ka ʻike ʻAmelika ʻĀkau-ʻo ka poʻe Muslim i hoʻokauwā i ka poʻe Kristiano-ua kōkua like i ka hoʻohaʻahaʻa ʻana i ka poʻe noho i ke kaʻina hana ʻino o ka hoʻokauwā ʻana i nā poʻe ʻaʻole Karistiano, ʻo ia hoʻi, nā ʻApelika.56 Ke hoʻomanaʻo mai nei ka mea aʻoaʻo ʻo Jean Houbert iā mākou i ka manaʻo i mālama ʻole ʻia ʻo "settler colonialism" he "ʻokoʻa loa mai ka colonialism non-settler."57 Pehea ka oiaio. ʻO ka mea mua i komo pinepine i ka hoʻomaʻemaʻe ʻana i ka lāhui, e like me ka hoʻopaʻapaʻa ʻana i ka lāhui - ʻo ia ka mea i hōʻemi i nā kaʻina like i ka "kololi non-settler," ʻaʻole e haʻi i nā mana hou o kēia manawa.
Hōʻike ʻia kēia desensitizing e ka depredations o ke Kaua Kivila ʻEnelani a me ke Kaua He kanakolu Makahiki, kahi i hoʻouna ai i nā mea he nui i ʻAmelika ʻĀkau ma kahi mua. ʻO ka poʻe i ʻike i ka hoʻopaʻapaʻa nui a me ke ʻoki ʻana i ke poʻo, ʻaʻole i hoʻonohonoho maikaʻi ʻia e hōʻike i ke aloha kanaka, ʻoi aku hoʻi i nā ʻAmelika ʻAmelika a me nā ʻApelika, kahi i hoʻomaka ai ka hoʻokae ʻana i ka lāhui. Eia kekahi, i ka wā i hoʻomaka ai ka poʻe noho ʻo New England e kūʻai aku i nā ʻAmelika ʻAmelika i nā mākeke kauā Tureke, hiki ke ʻike ʻia ʻaʻole ia he ala wale nō e hoʻokō ai i ka "hoʻomaʻemaʻe lāhui" ʻoiai e hoʻomaʻemaʻe ana i ka loaʻa kālā akā e hoʻomāʻona i ka makemake nui ma waho o ka poʻe hoʻoluhi.58
ʻO ka hoʻopaʻapaʻa ʻana, ʻoi aku ka maikaʻi o kēia kipaku ʻana i nā ʻōiwi ʻAmelika ʻĀkau akā no nā hana i hana ʻia ma nā pūnaewele e like me Jamaica. Ma laila, i ka pau ʻana o ka makahiki 1676, ua ʻimi nā luna e hoʻopaʻa i nā "India kamaʻāina o New England," i kēia manawa "i lawe ʻia mai i kēia mokupuni"; Ua manaʻo ʻia lākou he "pilikia nui a me ka pōʻino" i ke kūpaʻa, ʻoiai ke hui pū ʻia me nā poʻe ʻApika.59
I kēlā manawa, ua hoʻopunipuni ʻia ʻo Lākana e ka "Muslim Threat," ʻoiai ka nui o nā hoʻāʻo e hoʻomaha i ka Ottomans. ʻO John Smith, ka mea i lilo i ʻano koa no ka poʻe noho ma Virginia, ua hopu ʻia e ka poʻe Mahometa—ma hope o ka pakele ʻana—ʻoiai ua ʻike ʻo ia "ʻo lākou," ʻo ia hoʻi ka poʻe nāna i hopu, "hoʻohana i nā Hungarians, Russian, Wallachians a me nā kauā Moldovian ( a he nui ko lakou) e like me na holoholona,” a haawiia aku la i ka poe Aferika, ma ke ano like ole, ma Amerika Akau.60
No laila ua nui ka launa ʻana o Lādana me ka Levantine a me Mediterranean Mahometa, a ua ʻike ʻia nā Turks a me Moors ma ka ʻāina Pelekane ma ke ʻano he poʻe kālepa, diplomats, a me nā pōā i ka makahiki 1500. ʻAʻole wale kēia no ka mea ua ʻike ʻia ka poʻe Mahometa, ka poʻe i noho nui ma Sepania no nā kenekulia a hiki i ka nāwaliwali nui ʻana i ka makahiki koʻikoʻi o 1492, ua ʻike ʻia he mea hoʻoweliweli make e Madrid a no laila he hoa pili e Lākana, ʻoiai ma hope o ka hoʻāʻo ʻana o ka Mōʻī Katolika Ua hoʻokahuli ʻia ke aupuni ʻEnelani i ka makahiki 1588. A laila, ua hoʻokuʻu ka "Gunpowder Plot" o 1605 i kahi nalu hou o ka anti-Catholicism, me nā "Papists," i manaʻo ʻia he ʻāpana o ka hoʻolālā maʻamau o Madrid, e hoʻonui ana i ka ultra-religiosity.61
ʻO ke kōkua ʻana i ka hoʻoikaika ʻana iā ʻEnelani, ma ka ʻaoʻao ʻē aʻe, ʻo ia ka hoʻoweliweli like ʻana o ka hoʻolālā kūloko a me waho, ʻoiaʻiʻo a noʻonoʻo ʻia e nā Katolika e kūʻē i ka Lei aliʻi a me ka manaʻoʻiʻo paʻa o ka Protestantism, me kahi ʻaiʻē aliʻi nui he hapa o ka ʻimi ʻana. pale aku i keia pilikia. Ua alakaʻi kēia i ka hoʻāʻo ʻana i ka makahiki 1585 e noho i ka mea i lilo i Virginia.62 ʻO ka ʻaiʻē nui ʻo Paris i ka manawa like e hōʻike ana ʻaʻole ʻo Lākana ʻaʻole ʻo ia wale nō i loko o kona pōʻino akā e kū ana i ka hoʻokūkū koʻikoʻi no ka makana o ka colonialism.63 ʻO Sepania ka mea hewa, nāna i hoʻopiha iā ʻEulopa me ke kālā, e lawelawe ana e hoʻonui i nā kālā, a laila koi aku i kona mau hoalauna e hoʻolilo nui - a loaʻa i ka ʻaiʻē - mai ke kaua ʻana i nā kaua a Madrid.64
No laila, aia kahi kaiāulu Muslim e ulu nei ma Elizabethan London, a ua kōkua paha i ka naʻau hoʻomana. ʻO kēia wehe ʻana i ka Islam, he pane ia i ka hopohopo i hoʻokumu ʻia e ka poʻe Muslim i ka lawe ʻana iā Constantinople i ka makahiki 1453. o Amerika e ko Europa. ʻOiaʻiʻo, paʻakikī ke hoʻemi ʻia nā mea like ma waena o ka Protestantism a me Islam; ʻO ka hōʻole ʻana o ka mea mua i ka mana kahuna a me ka manaʻoʻiʻo i ka mālamalama o loko e pili ana i ka hōʻole ʻana o ka Islam i waena o ka mea manaʻoʻiʻo a me Allah.65
Ua lohi ʻo Lākana i ka ʻahaʻaina colonial akā ua hoʻopau koke ʻo ia no ka manawa nalowale ma ke kōkua ʻana i ka hoʻonāwaliwali ʻana i ka poʻe Dutch, nā mea hiki mua. Ua kōkua ʻo Lādana i ka hanohano o ka Netherlands i ka hopena o ke kenekulia ʻumikumamāono i ka wā i kū ai ka lāhui pili kai i kahi pilikia mai Sepania. I ka pane ʻana, ua wehe nā Dutch kihi i ko lākou mau puka no ka hōʻea ʻana mai o ka poʻe Iudaio Sepania, me ka poʻe Kakolika e holo ana a me nā Puritans mai ʻEnelani mai, e kōkua ana i ka hana ʻana i kahi kumu hoʻohālike o Pan-Europeanism - a i ʻole kahi precursor i "keʻokeʻo" - ka mea i hoʻoikaika i ka republikanism palena ʻole. e hoʻopaʻa ʻia ma ʻAmelika ʻĀkau i ka makahiki 1776.
ʻOiaʻiʻo, ʻo kekahi o nā kumuhana o kēia puke ʻaʻole wale ke ʻano o ka hoʻokauwā ʻana i ka colonialism i hoʻokumu i ka "keʻokeʻo" a me kahi kuikahi Pan-European i mea e hoʻoweliweli ai i nā poʻe ʻApelika kipi a me nā ʻōiwi, akā pehea ia i lilo ai i kumu no ke ʻano o ka "mālamalama" hoʻokomo i ka poʻe ʻEulopa i kēia mau wahi kaua. No laila, ma ka Palani Karipiano, ua loaʻa i ka poʻe he Iudaio i nā kuleana i loaʻa ʻole iā lākou ma Paris, ʻo ia hoʻi ma muli o ka manaʻo ʻole i hana ʻia e ka ʻimi hoʻomaha ʻole no ka poʻe i hiki ke wehewehe ʻia he "keʻokeʻo." Ma kekahi ʻaoʻao, ʻaʻole i hele kēia ʻano me ka ʻole o ka hoʻi hope; I ka makahiki 1683, ʻo ka hōʻole ʻana o ka Jesuit i ka manaʻo o ka poʻe Iudaio i ke kālepa kūloko a me ka poʻe kauā Iudaio i ʻōlelo ʻia e hōʻole ana i ka hoʻomana Kalikiano i kā lākou poʻe paʻa i alakaʻi ai i kahi kauoha aliʻi e kipaku iā lākou mai Martinique. Ua hāʻawi ʻia iā lākou hoʻokahi mahina e haʻalele ai a ua hoʻopilikia ʻia kekahi nalu like o ka hoʻomāinoino i ka poʻe Huguenot Farani, e ʻae ana i ka poʻe Pelekania Protestant e pōmaikaʻi, ʻoiai lākou i paionia i ka hoʻomohala ʻana i ka "keʻokeʻo" a me ke kiʻekiʻe keʻokeʻo a hāʻawi i kēia mākaukau waiwai i kā lākou poʻe mamo kipi i ka mea i lilo ʻo ʻAmelika Hui Pū ʻIa. .66
No laila, i ka makahiki 1700, he ʻumikumamāhā mau hale pule Huguenot ma Lādana Komohana, ʻoiai ua holo kēia poʻe Perotesetane iā Farani ma hope o ka pāpā ʻana o Paris i ko lākou kūʻokoʻa hoʻomana, kauoha e luku i ko lākou mau halepule, a kapa ʻia lākou he Katolika. ʻO kekahi o kēia hui i hoʻomāinoino ʻia, ʻo John Houblon, ua lilo ʻo ia i kiaʻāina mua o ka Bank of England i ka makahiki 1694 a he naita o ke aupuni, a hiki i ka makahiki 2014 ua hoʻonani ʻia kāna mau hiʻohiʻona nani he kanalima paona: ua hoʻopili pono kēia kiʻi i nā pilina e pili ana i ka Pan-Europeanism. ʻO ke kūʻokoʻa hoʻomana, a me ka piʻi ʻana o ka kapitalisme, nā haʻawina i hoʻomohala hou ʻia e ka repubalika ʻAmelika ʻĀkau.67
ʻO nāʻeha i hoʻokauʻia e ka poʻe hoʻokūkū hoʻi e wehewehe i ka piʻiʻana o Lādana i ka makahikiʻumikumamāhiku, kahi mea e makemake ai ka poʻe aloha'āina oʻAmelika e noʻonoʻo i kēia mau lā ma muli o ka piʻiʻana o Kina.
ʻO ka emi ʻana o nā Turks Ottoman ʻaʻole ia he hewa pololei o Lākana, ka mea i ʻimi e hui pū me nā Mahometa e nānā i ka ʻenemi ʻo Madrid. He ʻano ʻokoʻa wale nō ka emi ʻana o Amsterdam a me Rotterdam. E like me ka mea i hōʻike ʻia, aia kekahi poʻe ma Lākana i ʻimi e kōkua i ka Netherlands i kāna hakakā ʻana me Sepania, akā ua like kēia me ka hoʻomomona ʻana i ka hipa no ka pepehi ʻana, no ka mea, ʻo nā lanakila i hōʻiliʻili ʻia e ka Holani i kona lanakila ʻana iā Sepania, ua hopu ʻia e Ua hāʻule ʻo Lākana e like me Amsterdam i ka emi ʻana o nā kenekulia. Ua ʻike ʻia kēia me ke kaua Anglo-Dutch o 1652–54, ka mea i hoʻonāwaliwali i ka Netherlands ma ka wahi nui o ka hoʻomalu ʻana i nā ala kalepa ʻAkelanika.68 ʻO ia hoʻi, ke hoʻohaʻahaʻa nei nā kauā Dutch i ke kumukūʻai o nā kauā i hoʻouna ʻia e ka ʻEnelani mai ʻApelika Komohana, no laila ua hoʻouka kekahi pūʻali koa o nā moku kaua Pelekane a hoʻopio i ʻelua mau awa o ʻApelika Komohana i hoʻohana ʻia e ka Dutch, a laila lawe hou iā Manhattan. Ua kōkua kēia i ke kaua moana a hiki i ka makahiki 1667.69
ʻO kahi hoʻololi i ka lōʻihi o ka hakakā ʻana o Ladana me Madrid ʻo ka hoʻokuke ʻia ʻana o Sepania mai Jamaica i ka makahiki 1655. He nui nā hopena o kēia. ʻAʻole hiki i ʻEnelani ke hoʻowahāwahā i ka ʻoiaʻiʻo ua kōkua nui ʻia kēia lanakila nui e ka haʻalele ʻana i ko lākou ʻaoʻao o ka poʻe ʻApelika feisty i hoʻowahāwahā ʻia i ka hana hewa ʻana o Sepania me ka nui o ka poʻe Iudaio a maopopo ka hopohopo i ka mea i hōʻike ʻia e ka ʻInekuisiti e hoʻomau nei. I ka wā e hāʻawi ʻia ana kēia pio, ʻo kekahi poʻe Iudaio e holo ana i Brazil, kahi a lākou i hoʻomoe ai ma lalo o ka ʻaʻahu o Protestant Netherlands ʻoiai ua piʻi hou ʻo Pokukala Katolika i ka mana o kēia ʻāina ākea. ʻO ia hoʻi, ma hope o 1654, ʻaneʻane pau nā mea kālepa Holani a me nā Iudaio i koe mai Recife, me ka nui o ka poʻe kālepa i ka Caribbean; nui ka poʻe i hoʻomaka e holo i ʻAmelika Hema e holo ana i ka ʻākau i ka makahiki 1645. A laila ua holo kēia pūʻulu i Jamaica, Barbados, a me nā panalāʻau Pelekane ʻē aʻe, me ka lawe pū ʻana me lākou i ka ʻike i kōkua nui i ka ulu kō, a ʻo ia hoʻi ka mea i alakaʻi i ka wikiwiki o ka ʻApelika. kuai kaupaa, i hiki ke hana maalahi keia waiwai koko.70 Aia pū kekahi mai Recife a hiki i Manhattan, e hoʻokauwā ana i ka colonialism ma laila.71
I ka hoʻomaka ʻana o ke kō, ua piʻi aʻe ka manaʻo o ka poʻe ʻApelika hoʻoluhi hou aʻe. I ka hoʻomaka ʻana i kēia ʻano ʻino, ua hoʻopuka ʻia ka Hui o Royal Adventurers Trading i ʻApelika i kahi palapala hoʻopaʻa ma 1660 ma Lākana, e hoʻolalelale ana i ke kālepa ma ʻApelika, kahi i alakaʻi pololei ai i ka hoʻonohonoho ʻana o ka Royal African Company, ma lalo o ka manamana lima o ka Crown. i ka makahiki 1672.72
ʻAʻole naʻe he lanakila no ka poʻe ʻApelika ka lawe ʻana iā Jamaica. Ua alakaʻi ia i ka makemake nui loa i ka hana hoʻoluhi ʻApelika i mea e hoʻohua ai i ka meaʻai maikaʻi loa ʻo ke kō. ʻO kēia, e like me nā mea ʻē aʻe, ua hāʻawi nui i ka piʻi ʻana o ke kūlana i hoʻohaʻahaʻa mua ʻia o ka poʻe ʻApelika, ma ke ʻano he hopena a me ka hoʻoponopono ʻana i ko lākou kaulana. Pēlā nō, ʻo ka Irish a me nā mea kūʻē ʻē aʻe i hoʻopaʻa ʻia e hana ma nā ʻāina o ka Caribbean, ua emi mālie ka helu, no ka mea, hiki ke hoʻokiʻekiʻe ʻia lākou i kēia manawa he mau kiaʻi a mau koa e mālama i kēia pūʻulu nui o ʻApelika. Mai loko mai o kēia kīʻaha i puka mai ai ka ʻike lāhui hou a ʻoi aku ka ʻino o ka "keʻokeʻo," i komo pū kekahi i kahi kuʻikahi ma waena o nā ʻEulopa o nā ʻano ʻano like ʻole, nā mea a pau i hoʻopaʻa ʻia e ka hui ʻana i ka manaʻo o ke kipi kauā e hoʻopau iā lākou āpau.
Ma hope o ka lanakila ʻana o ka poʻe repubalika i ka makahiki 1776, ua hiki i kēia poʻe lanakila ke hoʻokumu i ka lokahi Pan-European i ko lākou holo ʻana i kahi ʻāina; Ua ulu aʻe ka manaʻo e hiki i ka poʻe ʻilihune ma waena o kēia hui ke loaʻa kālā mai ka hao wale ʻana iā Cherokees (a me nā ʻōiwi ʻē aʻe he nui) a me nā Mekiko a me nā Hawaiʻi. ʻO kēia hui like ʻole, ʻo ia hoʻi, ua metastasized i kona hele ʻana i ʻAmelika ʻĀkau, kahi i hoʻohui ʻia e ka manaʻo e kāpae ʻia, inā ʻaʻole hao wale, nā mea i hoʻokomo ʻole ʻia i loko o nā keʻena hoʻāno o ke keʻokeʻo, kahi ʻano i hōʻike ʻia e like me Nowemapa 2016. .
I ka hoʻonui ʻana o ka waiwai o Lākana ma ka Caribbean, ua kōkua ia i ka hoʻoulu ʻana i nā noho ʻana o ʻAmelika ʻĀkau, a laila manaʻo ʻia ʻaʻole he waiwai. ʻO ka mea hope loa, ua kōkua nā ʻano lāhui aloha ʻole o ka Caribbean i ka hoʻoulu ʻana i kahi "Great Trek" i ka ʻāina nui - ʻo ia hoʻi ʻo South Carolina - kahi i kōkua ai ka ulu ʻana i ka waiwai e hoʻāla i kahi lurch i ke kūʻokoʻa i ka makahiki 1776, a laila ua hoʻoikaika ʻia ka makemake e hoʻopili i nā ʻApelika hou aʻe - a hoʻonui i ka waiwai. ʻoiai ua koi ʻia kēia mau kauā e hoʻomohala i ka ʻāina i hopu ʻia mai nā ʻōiwi ʻAmelika.
Me ka hoihoi hou ia ana mai o Charles II ma Ladana i ka makahiki 1660 a me ka pio ana o na koa i hoonohonohoia malalo o Oliver Cromwell i make i keia manawa, ka papa kalepa, ka nui o lakou i kokua i ka Haku Protector—i kākoʻo pololei ʻia a kōkua ʻia e nā aliʻi aliʻi— i alakaʻi i ke kaua Anglo-Dutch o 1665–67, ka mea i hoʻopaʻa i ka hopu mua ʻana iā Manhattan mai ka Netherlands. ʻO kēia makana kekahi o nā awa mua ma ka ʻāina no ka hoʻopakele ʻana i nā ʻApelika hoʻoluhi. Ma ka makahiki 1660, ʻo New Amsterdam, e lilo koke i New York, ka nui o ka poʻe i hoʻoluhi ʻia ma ʻAmelika ʻĀkau, kahi ʻoihana i hoʻomaka ʻia e Peter Stuyvesant ma mua o ka makahiki 1640.73 I ka pōkole, ʻaʻole ʻo ka hoʻihoʻi hou ʻana i ka mana aliʻi i ʻike ʻia; He hoʻomaʻamaʻa ʻaʻahu ia no ka makahiki 1688 i ka wā i hoʻonāwaliwali hou ʻia ai ke Aliʻi me ka piʻi ʻana o ka poʻe kapitala a me nā pūʻali kālepa e hoʻoluliluli ana i ko lākou mau ʻiʻo.
Ma ka makahiki 1664, ua hele aku ka poe kalepa kaupaa Pelekane mai Madagascar a i Barbados. Ua kū lākou ma Cape Town e hoʻāʻo e kūʻai i nā kauā ma laila, he hōʻailona ia i ka poʻe Holani e hoʻomaka ana ko lākou noho aliʻi ʻana ma ka piko o ʻApelika.74 I ka pau ʻana o kēia kenekulia ʻino, ua hoʻouka ʻia nā kauā mai nā panalāʻau Pelekania ʻAmelika ʻAmelika i nā noho ʻana o nā Pukiki ma ʻApelika Hikina. Ua ʻoi aku ka maikaʻi o kēia me ka lōʻihi o ka holo ʻana ma mua o ka hoʻouka ʻana i loko o ʻApelika Komohana, kahi a hiki i ia manawa i ʻoki ʻia ka Dutch West India Company.75 Eia nō naʻe, ʻo ka hāʻule ʻana o ka Dutch ma ke ao holoʻokoʻa he hana ia, a me ka pane ʻana i ka piʻi ʻana o Lākana.
Akā naʻe, ʻo nā hanana ma Cape i ke kenekulia ʻumikūmāhiku e hoʻopili i ka mea a Adam Smith e hoʻolaha ai i ka makahiki ʻumikumamāwalu, ʻo ia hoʻi "ʻo ka loaʻa ʻana o ʻAmelika a me kahi ala i East Indies e ka Cape of Good Hope, ʻo ia ka mea nui loa. a me nā hanana nui loa i hoʻopaʻa ʻia ma ka mōʻaukala o ke kanaka."76 ʻOiaʻiʻo, ua hoʻoikaika kēia mau hana hoʻokele i ke kālepa kauā ʻApelika, kahi i loaʻa ai ka waiwai nui a ʻoi aku ka like ʻole.
Me ka hiki ʻana mai o ka noho aliʻi ʻana o Lākana i Manhattan i nā makahiki 1660, ua loaʻa i ka hoʻokauwā ʻana i kahi stringency hou. Ua kapa hou ʻia ke kūlanakauhale ma muli o ke Duke o Ioka, he aliʻi nāna i mālama i ka manaʻo hoʻomalu i nā manaʻo hoʻokauwā nui, ʻaʻole ia he mea maikaʻi no ka poʻe ʻApelika. ʻAʻole i liʻuliʻu, ua hoʻomaka nā ʻohana nui ma New York i kahi kālepa wikiwiki me nā pōā ma Madagaskar, kahi i hui pū ʻia me kahi helu maikaʻi o nā ʻApelika hoʻoluhi. ʻO ke aupuni Dutch, kahi i loaʻa ai i ka Dutch West India Company ka hapa nui o ka poʻe hoʻoluhi ʻia, ua hāʻule i ka manaʻo "democratizing" kahi i hoʻolaha nui ʻia ai ka noho ʻana o kēia mau ʻuhane pōʻino i waena o ka heluna kanaka i hoʻonui ʻia a wehewehe ʻia ʻo ia he "keʻokeʻo," kahi. , ma ka huli, enendered reactionary anti-Africa impulses i ole e extirpated.77 ʻO ka mea hiki ke kūʻai aku ka poʻe Pelekania i kekahi poʻe Dutch i hoʻokauwā ʻia ma ka Caribbean e kōkua i ka hōʻike ʻana i ka manaʻo hoʻokauwā i hoʻopaʻa ʻia i kēia poʻe lanakila.78
Akā, i ka laha ʻana o ke kauā, ua ʻoi aku ka paʻakikī o ka palena ʻana i ke kālepa kauā i ka aegis o ke Aliʻi, a ʻo kekahi o nā koi kipi o ka "Glorious Revolution" o 1688 ma Lākana ʻo ia ka deregulation o kēia kālepa inaina a me ke komo ʻana i loko. o na mea kalepa "pilikino".
I ke kau ʻia ʻana o kēia haʻalele hou i ka mōʻaukala honua, e hōʻike ana i ka poʻe ʻApelika i wahie no ka hoʻonui ʻana i ka poʻe ʻEulopa, ua hōʻole ka poʻe i koho ʻia he poʻe kauā e hana like me ka makemake. Ma kahi o 1565 ua kūkulu ka poʻe Pukiki i pā kaua no ka hoʻoluhi ʻana ma ka ʻāina ʻo Accra ma ka Moana ʻAkelanika, ʻoiai ke kūʻē ʻana o kā lākou poʻe i make. I ka hopena, ua kāhāhā ka poʻe ʻApelika i ka poʻe Pukiki a luku iā lākou a pau.79 I ka hakakā ʻana o nā Dutch a me nā Pukiki ma Brazil, ua hui pū nā ʻApelika me kekahi ʻaoʻao a i ʻole kekahi.80 Ma kahi kokoke i kēlā manawa, haʻi aku ka poʻe ʻApelika ma Santo Domingo i ka piʻi ʻana o Dutch e kōkua lākou iā lākou i ka hoʻokuke ʻana i ka poʻe Sepania.81 ʻO ka mea kupanaha, ua hōʻike pū ʻia ka ʻumikūmāhiku kenekulia i ka nalu o ka haunaele ma ʻApelika, me ka hoʻoulu ʻana o nā kauā he kumu nui. Ua lilo nā pā kaua o nā mana o ʻEulopa i mau pahu hopu no ka hoʻouka ʻana, ka puhi ahi—a ʻoi aku ka ʻino.82 "E kū'ē i ko mākou makemake," i hoʻopiʻi ai kahi hoʻoluhi ma ʻApelika Komohana i ka makahiki 1663, ʻo ia a me kāna poʻe kānaka i "hana i kahi kaua ākea" me nā ʻApelika.83 I kēlā makahiki hoʻokahi, ua ʻike nā luna o Jamaica i ka pono e hoʻoholo i kahi kānāwai e kauoha ana e hoʻopaʻa pono ʻia nā moku o nā ʻano nui mai ka ʻaihue ʻana o nā poʻe ʻApelika i hoʻoluhi ʻia a ʻimi e pakele, a hoʻi paha i ʻApelika.84 ʻO ke kenekulia ʻumikūmāhiku ka makahiki ʻo Lākana, akā ʻo ka mea i manaʻo ʻia e like me ka loaʻa ʻana o ke aupuni Pelekania i nā pilikia i ka lima o ka poʻe ʻApelika. ʻO ka huhū ikaika mai ʻApelika ʻĀkau i hoʻopau i ka hoʻāʻo ʻana e hoʻokumu i kahi paʻa colonial ma Tangiers, ʻo ke kūkulu ʻia ʻana o ia mea e hoʻonui i ka pōʻino no nā poʻe ʻApelika.85
I ka pau ʻana o nā makahiki ʻeleʻele o kēia kenekulia, aia ka poʻe ʻApelika ma ke ala kaua ma kekahi o nā wahi koʻikoʻi kahi i waiho ʻia ai. Ma Barbados i ka makahiki 1692, ua wīwī nā luna i ko lākou mau lima e pili ana i kahi "kipi" o ka poʻe hoʻoluhi, "ua lōʻihi ka hoʻomākaukau ʻana, hoʻolālā, kipi a me ka hoʻolālā ʻana i kahi kipi weliweli, koko, hoʻopaʻi ʻia a hoʻopailua ʻia, Massacre, pepehi kanaka a me ka luku ʻia" na kanaka keokeo a pau.86
ʻO ke kipi i waena o ka poʻe i hoʻokauwā ʻia ma ʻApelika a me ka poʻe i hoʻopaʻa pio ʻia ma ʻAmelika, he mea ia e kāohi ai i ke ʻano o ke kālepa kauā, a pēlā e kāohi ai i ka waiwai pono ʻole i ʻike ʻia ʻo Lākana a me New York.
ʻAʻole i nalowale ka kipi ma waena o ʻApelika mai ʻAmelika ʻĀkau a hoʻomālamalama i ke kumu i makemake nui ai nā mamo a ka poʻe hoʻoluhi e koho koʻikoʻi i ka ʻōlelo kālaiʻāina o ka papa noho, kahi ʻano i hōʻike ʻia ma Nowemapa 2016.
I ka hōʻuluʻuluʻana, he mea koʻikoʻi ke kenekulia ʻumikūmāhiku i ka hoʻomaopopo ʻana i ka piʻi ʻana o ka capitalism a me ka piʻi ʻana o ka hoa o Lākana, a laila New York. Ua hoʻonāwaliwali ʻo Sepania a me Netherlands kekahi i kekahi, e hoʻokumu ana i kahi wehe no ʻEnelani, kahi i hiki ai ke hoʻokumu i kahi paʻa i ka mea i kēia manawa ʻo Virginia i ka hoʻomaka ʻana o ke kenekulia ʻumikumamāhiku. Ua kākoʻo ʻia e ka waiwai i lawe ʻia e ka hoʻokuʻu ʻia ʻana, nā mea kālepa a me nā poʻe kapena hou, ʻoiai ma New England, kākoʻo ʻo Oliver Cromwell i ke ʻano o ke aupuni mōʻī a ua ʻoki ʻia ke poʻo i ka makahiki 1640. ʻO ka pau ʻana o ke Kaua He kanakolu Makahiki i ka makahiki 1648, ua ʻae ka poʻe ʻEulopa e noʻonoʻo pono i ʻApelika a me ʻAmelika. I ka makahiki 1654, ua kipaku ʻia ka Dutch mai Brazil mai e ka hoʻi ʻana mai i ka Pukiki a ʻauheʻe pū me lākou kekahi o ka poʻe Iudaio Iberia, ka poʻe i hoʻolilo nui i ke kō a me nā kauā. A laila hoʻokipa ʻia lākou i Jamaica, i ka makahiki 1655 i lawe ʻia mai Sepania e nā pūʻali o Cromwell. Ma ka makahiki 1660, ua hoʻihoʻi hou ʻia nā ʻano ʻano aliʻi, a ʻo ke aupuni mōʻī, e pāʻani ana i ka pila lua i ka poʻe kālepa e piʻi aʻe ana a me ka poʻe kapitalista, ua hele mua ʻo ia i ke ala e hele ai i ke kūlana kiʻekiʻe e hauʻoli nei i kēia lā. Ua alakaʻi ka ʻoihana Karipiano i ke kō a me ka waiwai nui aʻe i hoʻohana ʻia i ka makahiki 1664 e kūʻē i ka Dutch ma ka ʻāina nui, me Manhattan a me ka nui o nā mokuʻāina ʻo US Mid-Atlantic i kēia manawa. Ua wehe ʻia kēia ʻāina e hoʻopaʻa ʻia me nā poʻe ʻApelika i hoʻoluhi ʻia, ʻo ia hoʻi ma New York City i kēia manawa. Ma ka makahiki 1672, ua hoʻonohonoho ʻia ke kālepa kauā ma ka Royal African Company ma lalo o ke Aliʻi. Ma ka makahiki 1683, ua hookiia na Tureke Ottoman ma na ipuka o Viena, e hoolako ana i na wahi hanu hou aku no ko Europa Komohana, e hiki ai ia lakou ke huli pono aku i ka hao wale ana ia Aferika a me Amerika. A laila, i ka makahiki 1688, ua hōʻailona ka Glorious Revolution i ka deregulation o ke kālepa kauā a ʻoi aku ka waiwai o nā mea kālepa-a me ka puka ʻana o kahi apocalypse no ʻApelika a me nā ʻōiwi.
ʻO ke kūʻē ikaika ʻana o ka poʻe ʻōiwi a me nā ʻApelika ma hope mai ua ʻae ʻia ka ʻae ʻana e ka poʻe colonial elite i ka poʻe ʻilihune ʻEulopa, me 1676 a me Bacon's Rebellion ma Virginia kahi huli ʻana, e hoʻokumu ana i kahi hui cross-class ma waena a ma waena o nā ʻEulopa i nalowale ʻole. ma ʻAmelika ʻĀkau, ke keʻena nui o ka noho aliʻi colonialism.
Ke hōʻike ʻia nei ka wehewehe ʻana o kēia pilikia epochal 1676, me kekahi poʻe ma ka US i haʻalele mua i ka unuhi ʻana he kipi pono a ka poʻe ʻilihune e kūʻē i ka poʻe waiwai, e pale ana i ka ʻoiaʻiʻo ʻoluʻolu ʻole ʻo ke koi koʻikoʻi he ʻoi aku ka huhū colonial e hao i ka poʻe ʻōiwi. e hoʻokaʻawale i ko lākou ʻāina i nā poʻe ʻilihune. A laila ua unuhi ʻia ʻo ia he kipi hui e ka poʻe ʻilihune a me ʻEulopa e kūʻē i ka elite i hoʻopiʻi ʻia e ka ʻae ʻana i ka poʻe i wehewehe ʻia he "keʻokeʻo" i ka poʻe i koho ʻole ʻia. Manaʻo wau e ʻae like me ka mea aʻoaʻo ʻo J. Kēhaulani Kauanui, ʻo ia ka mea e ʻōlelo nei ʻo ke kipi "e hōʻike ana i kahi manawa nalowale o ka politika kuʻikahi ma waena o ʻApelika a me nā ʻōiwi."87
Ke noʻonoʻo nei kekahi i ka nui o nā hewa i hana ʻia ma ka inoa o ka hoʻoluhi, ke kiʻekiʻe keʻokeʻo, a me ka kapitalisme, ʻo ka mea weliweli loa ke ʻano o kēia mau feloni koko i hoʻopiʻi ʻia, ʻo ia hoʻi i hoʻāpono ʻia - ʻo ia hoʻi e kekahi poʻe i manaʻo iā lākou iho he "radical." ʻO ka hopena i manaʻo ʻia he holomua o nā pūʻali huahana a i ʻole ka pua ʻana o nā kūʻokoʻa bourgeois, a hiki i kēia mau lā ka nui o nā ʻApelika a me nā ʻōiwi i ʻAmelika ʻĀkau e hauʻoli ʻole nei, ʻoiai ma ke kaʻina kūpono o ke kānāwai ma mua o ka pepehi ʻia ʻana e kekahi luna o ka mokuʻāina. ʻO kēia hoʻohālikelike ʻana i ka hewa e ʻoi aku ka paʻakikī o ka lanakila ʻana i ka hoʻoilina odious o nā hanana pōʻino o nā kenekulia i hala iho nei. Akā ʻo ka mea e hōʻike like ʻia, ʻo ka poʻe e hoʻohewa puʻuwai a haʻi aku i nā hewa o ka socialism, kahi ʻōnaehana i alakaʻi pololei i ka hoʻokuʻu ʻia ʻana o nā miliona o ʻApelika a me nā "poʻe ʻeleʻele" mai ka noho aliʻi ʻana o nā mana ʻo ʻAkelanika ʻĀkau i hoʻomaikaʻi mau ʻia. i ka wā hoʻokahi e hoʻohaʻahaʻa a hoʻololi i nā mea i koi ʻia e kūkulu i ka United States a me ka "modernism" a me kahi "democracy."88
Hiki i nā mea kākau moʻolelo i ka wā e hiki mai ana ke hoʻoholo i ka wehewehe ʻana no kēia hoʻokamani abject ʻaʻole hiki i ka poʻe he nui ke ʻike ma mua o ka hoʻopakele ʻana o ka poʻe ʻilihune ʻEulopa mai ka barbarism a lākou i hoʻomanawanui ai ma ko lākou ʻāina home i ke aloha me ka poʻe i hōʻeha ʻia i ke kaʻina hana. ʻAʻole hiki iā lākou ke lanakila i ka pahele ʻawaʻawa o ke kūlana kiʻekiʻe keʻokeʻo. ʻO ia hoʻi, nā hua o ka fiasco o ke koho balota ma Nowemapa 2016 ma ʻAmelika Hui Pū ʻIa, kahi i loaʻa ai i ka poʻe liʻiliʻi liʻiliʻi o ka lāhui ʻEulopa, me ka hapa nui o nā wahine o kēia pūʻulu, i loaʻa i kā lākou tribune i loko o kahi billionaire kolohe, he aʻa i ka ʻO ka hui hui cross-class i alakaʻi i ka noho colonial i ke kenekulia ʻumikūmāhiku ma ka lilo o ka poʻe ʻōiwi a i hoʻokauwā ʻia.
I nā huaʻōlelo ʻē aʻe, ʻaʻole hiki ke noʻonoʻo i ke ola ma hope o ka capitalism i kēia manawa ʻo ʻAmelika Hui Pū ʻIa, ʻoiai ka hopena pōʻino o Nowemapa 2016.89 Ke hoʻokō ʻia kēia hana koʻikoʻi, akā naʻe, ʻaʻole e poina ʻia ʻo ka poʻe i hoʻopaʻi ʻia i ka manawa mua - i hoʻokauwā ʻia ʻo ʻApelika a me nā ʻōiwi - pono e uku ʻia a hoʻopau ʻia (kekahi ʻano) e like me kēia kaʻina elongated.
Notes
- A Kik Christopher Hill, Ka Keneturi o ke Kipi, 1603–1714 (Edinburgh: Nelson, 1961), 2.
- A Kik ʻO ka hapa nui loa o nā panalāʻau he ʻumikumamākolu i hoʻokaʻawale ʻia mai ke aupuni Pelekāne e hoʻokumu i ʻAmelika Hui Pū ʻIa i hoʻokumu ʻia ma mua o 1688; ʻO ka ʻumikūmākolu—Georgia—i hoʻokumu ʻia ma ke ʻano he "keʻokeʻo a pau" i ka makahiki 1733, ma kekahi mau ʻano e hōʻike ana i ka hiʻohiʻona o ka repubalika hopena, ka mea i hoʻohanohano i ke kūlana keʻokeʻo. o ka moʻokūʻauhau o ʻApelika i loko o ka lāhui: ʻo kēia—ʻo ia hoʻi—ua hoʻomau kēia mokuʻāina i ke kūlana kiʻekiʻe loa o ke kiʻekiʻe keʻokeʻo e like me ka mea i hōʻike ʻia, no ka laʻana, i nā lynchings, ka nui o nā pūʻulu kaulahao racist, etc. no ka mea, ua hoʻokumu ʻia ke aupuni repubalika o kēia lā—ma ke ʻano hoʻopaʻapaʻa—i ka makahiki 2010, no laila e hōʻike ana i ka nānā ʻana o kēia kenekulia pivotal. E ʻike, e laʻa., Gerald Horne, ʻO ka Counter-Revolution o 1776: Ke kū'ē kauā a me ke kumu o ʻAmelika Hui Pū ʻIa (New York: New York University Press, 2014); W. Fitzhugh Brundage, Lynching ma New South: Georgia a me Virginia, 1880–1930 (Urbana: University of Illinois Press, 1993).
- A Kik Wendy Warren, Hoʻopaʻa ʻia ʻo New England: Hoʻokauwā a me ka noho ʻana ma ʻAmelika mua (New York: Norton, 2016), 4–5. E ʻike iā Graham Allison, Hoʻoholo ʻia no ke kaua: Hiki iā ʻAmelika a me Kina ke pakele ʻo Thucydides ' Trap (Boston: Houghton Mifflin, 2017), 239. Ma ka haʻi ʻana i ka mea kākau moʻolelo ʻo Niall Ferguson, ʻōlelo ka mea kākau he ʻeono mau "killer apps" i alakaʻi i ka piʻi ʻana o nā lāhui ʻĀkela ʻĀkau, me ka hoʻokūkū, ka hoʻololi ʻepekema, nā kuleana waiwai, nā lāʻau lapaʻau hou. ʻoihana kūʻai, a me ka loina hana. ʻO ka hoʻokauwā, ka colonialism a me ka manaʻo o ke kiʻekiʻe keʻokeʻo i hiki ai iā lāua ʻelua ke waiho ʻole ʻia. E nānā pū iā Andres Resendez, ʻO ke kauā ʻē aʻe: ʻO ka moʻolelo i wehe ʻole ʻia o ka hoʻokauwā ʻana o India ma ʻAmelika (New York: Houghton Mifflin Harcourt, 2016), 5–6, 149.
- A Kik ʻO Joyce Rockwood Hudson, Ke ʻimi nei iā De Soto: He Huli ma ka Hema no ke ala o ka poʻe Sepania (Atenai, GA: University of Georgia Press, 1993).
- A Kik Paul Kelton, Epidemics a me ka hoʻokauwā ʻana: ʻO ka pōʻino olaola ma ka Hikina Hema, 1492–1715 (Lincoln: Ke Kulanui o Nebraska Press, 2007), a ʻO Cherokee Medicine, Colonial Germs: An Indigenous Lation's Fight Against Smallpox, 1518–1824 (Norman: Ke Kulanui o Oklahoma Press, 2015).
- A Kik Terri L. Snyder, ʻO ka mana e make ai: ka hoʻoluhi a me ka pepehi kanaka ma Pelekane ʻAmelika ʻAmelika (Chicago: Ke Kulanui o Chicago Press, 2015).
- A Kik ʻO Alex Borucki, David Eltis, a me David Wheat, "Atlantic History and the Slave Trade to Spanish America," Hōʻike Hōʻike ʻAmelika ʻAmelika 120, aole. 2 (2015): 433–61, 440.
- A Kik Christian J. Koot, Empire at the Periphery: ʻO ka poʻe Kolepa Pelekania, ʻO ka kālepa Anglo-Dutch a me ka hoʻomohala ʻana o ka Atlantika Pelekane, 1621–1713 (Nui Ioka: New York University Press, 2011), 22.
- A Kik Walter Rodney, Pehea ka hoʻomohala ʻana o ʻEulopa iā ʻApelika (Dar es Salaam: Tanzania, 1972).
- A Kik William Pettigrew, ʻO ka ʻaiʻē o ke kūʻokoʻa: ʻo ka hui aliʻi o ʻApelika a me ka politika o ka kalepa ʻo Atlantic Slave Trade, 1672–1752, (Chapel Hill: University of North Carolina Press, 2013),11, 39, 218.
- A Kik LH Roper, Emepaea Holomua: Nā Manaʻo Pelekania a me ka Hoʻonui i nā ʻāina ʻē, 1613–1688 (New York: Cambridge University Press, 2017), 178.
- A Kik E nana Douglas R. Burgess, Jr., ʻO ka Politics of Piracy: Crime and Civil Disobedience in Colonial America (Lebanona, NH: University Press of New England, 2014).
- A Kik E nana Gerald Horne, Paipai Papa ma Hollywood, 1930–1950: Moguls, Mobsters, Stars, Reds and Trade Unionists (Austin: Ke Kulanui o Texas Press, 2001).
- A Kik Harvey Cox, Ka Makeke e like me ke Akua (Cambridge, MA: Harvard University Press, 2016).
- A Kik ʻO ke kumukānāwai, December 17, 2016.
- A Kik ʻO Roger Crowley, Nā lanakila: Pehea i hoʻokumu ʻia ai ʻo Portugal i ke aupuni honua mua (New York: Random House, 2015), 78, 148, 305.
- A Kik ʻO Edgar Tristram Thompson, Ka Mahiko (Columbia: University of South Carolina Press, 2010), 25. E nānā pū iā Derek Hughes, ed., Nā Manaʻo o ka ʻeleʻele: Nā kikokikona koʻikoʻi e pili ana i ke kauā mai ka makahiki ʻumikūmāhiku (Nui Ioka: Cambridge University Press, 2007).
- A Kik Ellen Meiksins Wood, ʻO ke kumu o ka Capitalism: He Manaʻo lōʻihi (Lākana: Verso, 2017), 142.
- A Kik roper, Emepaea holomua, 168.
- A Kik Karen Ordahl Kupperman, "The Seventeenth Century: Expansion and Consolidation," ma Joseph Miller, ed., ʻO Princeton Companion to Atlantic History (Princeton: Princeton University Press, 2015), 26–35, 29.
- A Kik E nānā, no ka laʻana, Lynn T. Ramey, Nā Hoʻoilina ʻEleʻele: Lahui a me ka Middle Ages ʻEulopa (Tallahassee: University Press of Florida, 2014); Rotem Kowner, Mai ke keʻokeʻo a i ka melemele: The Japanese in European Racial Thought, 1300–1735 (Montreal: McGill–Queens University Press, 2014), 347. Wahi a kēia mea loiloi, ua puka mai ka huaʻōlelo "race" ma ka ʻōlelo Pelekania i ka makahiki 1508, e like me ka wā e hoʻomaka ai ke kālepa kauā ʻApelika. ʻO ka hoʻopaʻapaʻa ʻana, ʻo ka hoʻāʻo ʻana o ka ʻōlelo Pelekane e hoʻokauwā iā Iapana i ke kenekulia ʻumikūmāhiku, ua kōkua i ka noho kaʻawale ʻana o kēia lāhui a me ka puka ʻana mai i ka hopena o ke kenekulia ʻumikūmāiwa ma ke ʻano he mana mana e hoʻonāukiuki i ka mana keʻokeʻo nāna i ʻini ʻApelika. E nana hoi ia Gerald Horne, Kaua Lahui! ʻO ke Kiʻekiʻe Keʻokeʻo a me ka hoʻouka kaua ʻana o Iapana i ke aupuni Pelekane (Nui Ioka: New York University Press, 2003).
- A Kik Geoffrey Parker, Ka Moolelo Kaua o Cambridge (Nui Ioka: Cambridge University Press, 2005).
- A Kik ʻO Samuel Willard Crompton, "Military Technologies," ma Miller, ʻO Princeton Companion to Atlantic History, 333–36, 334.
- A Kik Peter Frankopan, Na Alanui Silika: He Moolelo Hou o ka Honua (New York: Knopf, 2016), 253.
- A Kik David Boyle, I ke kau ʻana o ka lā: Columbus, Cabot, Vespucci a me ka heihei no ʻAmelika, Niu Ioka: Walker, 2008, 361.
- A Kik Alan Taylor, ʻAmelika Hui Pū ʻIa: ʻO ka noho ʻana o ʻAmelika ʻĀkau, Niu Ioka: Penguin, 2001, 257.
- A Kik Tonio Andrade, ʻO ka Gunpowder Age: Kina, ʻOihana Koa a me ka piʻi ʻana o ke Komohana i ka mōʻaukala honua, ʻO Princeton: Ka Hale Paʻi ʻO Princeton University, 2016.
- A Kik Peter Frankopan, Na Alanui Silika: He Moolelo Hou o ka Honua (New York: Knopf, 2015), 261.
- A Kik ʻO Eduardo de Mesa, ʻO ka Irish i loko o nā pūʻali Sepania i ka makahiki ʻumikumamāhiku (Rochester: Boydell, 2014). E ʻike pū iā Igor Perez Tostado, ʻO ka mana o Irish ma ka Aha o Sepania i ka makahiki ʻumikumamāhiku (Dublin: ʻEhā Aha, 2008); ʻO Oscar Recio Morales, ʻIlelani a me ke aupuni Sepania, 1600–1825 (Dublin: ʻEhā Aha, 2010); Grainne Henry, ʻO ka Hui Pūʻali Koa Irish ma Flanders, 1586–1621 (Dublin: Irish Academic Press, 1992).
- A Kik David Worthington, ʻO nā Scots i ka lawelawe ʻo Hapsburg, 1618–1648 (Boston: Brill, 2014).
- A Kik roper, Emepaea holomua, 140, 150.
- A Kik H. R. Trevor-Roper, "Ka Pilikia Nui o ka 17th Century," Mamua & Makahiki 16 (1959): 31–64, 31.
- A Kik E. J. Hobsbawm, "Ka pilikia nui o ka hoʻokele waiwai o ʻEulopa i ke kenekulia 17," Mamua & Makahiki 5 (1954): 33–53, 33, 37, 38.
- A Kik Parker, Pilikia honua, xvii, 105, 327, 351.
- A Kik ʻO John Miller, ʻO nā Kaua Kivila ʻEnelani: Roundheads, Cavaliers a me ka hoʻokō ʻana i ka Mōʻī (Lakana: Constable and Robinson, 2009), 112, 119, 128.
- A Kik Audrey Horning, ʻO ʻIlelani i ke Kai Virginian: Colonialism in the British Atlantic (Chapel Hill: University of North Carolina Press, 2013), 267. E nana “The Rebellion of 1641,” in Edmund Curtis and R. B. McDowell, eds., Nā Palapala Moʻolelo ʻAilani, 1172–1922 (New York: Barnes and Noble, 1968), 148–52. E nana hoi ia J. P. Kenyon, ed., ʻO ke Kumukānāwai Stuart, 1603–1688: Nā Palapala a me ka Manaʻo (Lākana: Cambridge University Press, 1966).
- A Kik ʻO nā ʻatikala o ke Kuikahi o ka Maluhia i hoʻopaʻa ʻia a hoʻopaʻa ʻia ma Munster ma Westphalia i ka 24th o ʻOkakopa 1648..., Hale Waihona Puke o Huntington, San Marino, CA.
- A Kik Derek Croxton, Westphalia: Ka Maluhia Kalikiano hope (New York: Palgrave Macmillan, 2013).
- A Kik39 Horne, Ka Counter-Revolution o 1776.
- A Kik Matthew S. Hopper, Nā Kauā o hoʻokahi Haku: Globalization and Slavery in Arabia in the Age of Empire (New Haven: Yale University Press, 2015), 32, 33.
- A Kik ʻO Richard Allen Blair, Kalepa Kaupaa o Europa ma ka Moana Inia, 1500–1850 (Atenai: Ohio University Press, 2014), 10.
- A Kik Benjamin Madley, He Genocide ʻAmelika: ʻO ʻAmelika Hui Pū ʻIa a me ka Pōʻino India Kaleponi, 1846-1873 (New Haven: Yale University Press), 2016.
- A Kik Horne, Ka Counter-Revolution o 1776.
- A Kik Richard Gott, ʻO ke aupuni Pelekane: Kū'ē, Hoʻopiʻi a kipi (Lākana: Verso, 2011), 5.
- A Kik Alexander Laban Hinton, Andrew Woolford, a me Jeff Benvenuto, eds., ʻO ka pepehi kanaka colonial ma ʻAmelika ʻĀkau ʻōiwi (Durham, NC: Duke University Press, 2014).
- A Kik Sylvester A. Johnson, Nā Hoʻomana ʻApelika-ʻAmelika, 1500–2000: Colonialism, Democracy and Freedom (New York: Cambridge University Press, 2015); ʻO Susan Dwyer Amussen, Nā Kūʻai Karipiano: Hoʻoluhi a me ka Hoʻololi ʻana o ka Hui Pelekane, 1640–1700 (Chapel Hill: University of North Carolina Press, 2007), 12. E nānā pū iā Roxann Wheeler, ʻO ka ʻili o ka Lahui: Nā ʻano ʻokoʻa ma ka moʻomeheu Pelekane o ka makahiki ʻumikumamāwalu (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 2000), 324: “E like me ka ʻApelika Waena i kēia manawa mai ke kenekulia ʻeiwa Europa he hua'ōlelo hou; ʻO ka OED ka papa inoa mua i ka hoʻomaka ʻana o ke kenekulia ʻumikumamāhiku. Hōʻike ka manaʻo mua i ke ʻano o kona hoʻohana ʻana i ka pane ʻana i ka colonialism…. Ua ʻike ʻia ka helu mua ma 1698. Bernard Bailyn a me Patricia L. Denault, eds., Nā kani i loko o ka mōʻaukala ʻAkelanika: Latent Structures and Intellectual Currents, 1500–1830 (Cambridge, MA: Harvard University Press, 2009).
- A Kik Edmund Abaka, ʻO ka Hale o nā Kauā a me ka 'puka o ka hoʻi ʻole': Gold Coast/Ghana Slave Forts, Castles and Dungeons and the Atlantic Slave Trade (Trenton, NJ: Africa World, 2012), 3.
- A Kik Joseph E. Inikori, ʻO ka neʻe ʻana i ka neʻe ʻana: ʻo ka hopena o ke kālepa kauā i waho i nā hui ʻApelika (Lakana: Hutchinson, 1982), a ʻO ka hoʻopaʻa ʻana o kahi ʻāina: Ke koi ʻana aku no nā pio a me ka mōʻaukala o ʻApelika Hema o ka Sahara, 1450–1870 (Mona, Jamaica: Institute of Social and Economic Research, University of the West Indies, 1992).
- A Kik Joseph E. Inikori, ʻApelika a me ka Industrial Revolution ma ʻEnelani: He haʻawina i ka International Trade and Economic Development (New York: Cambridge University Press, 2002). E nānā pū iā Eric Williams, Kapitalisme a me ka hookauwa (Chapel Hill: University of North Carolina Press, 1994).
- A Kik Theodore Allen, Ka Mea Hana o ka Lahui Keokeo (Lakana: Verso, 2012). E nana hoi ia Theodore W. Allen, Ka Paio Papa a me ke Kumu o ka Hookauwa Lahui: Ka Mea Hana o ka Lahui Keokeo, 2nd ed. (Stony Brook: State University of New York Press, 2006). He mea aʻoaʻo ka thesis e hōʻike ana i ka crucible o "keʻokeʻo" a me kāna "kauā lāhui" i ka hopena o ke kenekulia ʻumikumamāhiku. Ke hoʻopaʻapaʻa nei au ma kēia mau ʻaoʻao he pono e noʻonoʻo ʻia nā kumu ʻē aʻe i ka wehewehe ʻana i kēia ʻano pilikia, e laʻa, nā kaua kīwila ma nā mokupuni ʻo Beretania; ka pii ana o ka poe kalepa; ʻO ka manawa kūpono no ka "hoʻokauwā lāhui" a me ka waiwai maniacal i wehe ʻia e ka lawe ʻana iā Jamaica ma 1655 a me Manhattan (me nā mokuʻāina ʻo US Mid-Atlantic i kēia manawa) ma 1664; ka emi ʻana o ka poʻe Ottomans, e hoʻomaha ana i ke kaomi ʻana ma ʻEulopa Komohana a ʻae i ka huli piha ʻana i ka hao wale ʻana o ʻApelika a me ʻAmelika. Hoʻopau nā mea a pau i ka "Glorious Revolution" o 1688, ʻo ia hoʻi, ka hoʻi ʻana o ka ʻohana aliʻi a me ka neʻe ʻana o ka poʻe kālepa, e alakaʻi ana i ka deregulation o ka African Slave Trade a me ka hoʻopili ʻana i ka mana pāremata me ka hopena racism, i ka United States a laila. lawe i ke ʻano o kahi ʻike o nā makemake ma waena o ke kūkulu ʻana i ke keʻokeʻo a me ka conservatism, kahi pilina e mau nei a hiki i kēia lā. ʻO kēia ka hoʻemi ʻana i ka hoʻokauwā i hoʻopaʻa ʻia no ka poʻe ʻilihune ʻEulopa a me ka hilinaʻi nui ʻana i ka hana hoʻoluhi. A laila ua hoʻokiʻekiʻe ʻia ka mea mua e like me ka hoʻoikaika ʻana i ka ʻāina o ka poʻe ʻōiwi me ka hāʻawi hou ʻana i ka poʻe ʻilihune ʻEulopa, e hoʻopau pono ana i ka Homestead Act i ka wā o ke Kaua Kivila US. ʻO kēia kiʻekiʻe, kahi e komo ai i nā kuleana koho a he ala hoʻi ia e hoʻowalewale ai i ka poʻe ʻilihune ʻEulopa e pale aku i ke aupuni ʻAmelika ʻĀkau e kūʻē i nā pilikia kūloko mai nā ʻōiwi a me nā mea hoʻoluhi, a me ka hoʻouka kaua ʻana mai. ʻIke loa, paʻakikī kēia i ka nīnau papa. E nana hoi ia Petero Aberahama, ʻO kaʻikeʻeleʻele i ka 20th Century: He Autobiography and Meditation (Bloomington: Indiana University Press, 2000), 350–351. ʻO Abrahams, he mea kākau moʻolelo hānau ʻo ʻApelika Hema no ʻAitiopa i manaʻo ʻia "ʻo ka hohonu o ka huhū i kekahi i kekahi o ka poʻe ʻilihune keʻokeʻo a me ka poʻe ʻilihune ʻeleʻele kekahi o nā kumu ʻino i ka pilina ma waena o ka poʻe māmā a me ka poʻe ʻeleʻele. o ka honua. Hiki ke hoʻopaʻapaʻa ʻia, ʻo kēia ʻano pōʻino, e hoʻomālamalama ana i nā hopena o ke koho balota ʻo Nowemapa 2016 ma ʻAmelika Hui Pū ʻIa, ua hana ʻia i loko o ka pahu ahi o ke kenekulia ʻumikūmāhiku.
- A Kik Caroline Finkel, ʻO Osman's Dream: The History of the Ottoman Empire, 1300-1923 (New York: Basic, 2005), 446, 553. E nānā pū iā Rhoads Murphey, Kaua Ottoman, 1500–1700 (New Brunswick, NJ: Rutgers University Press, 1999), 10–11; a me Khaled El–Rouayheb, ʻO ka mōʻaukala noʻonoʻo Islam i ka makahiki ʻumikūmāhiku: nā ʻano o ka ʻepekema i ka ʻOttoman Empire a me ka Maghreb. (Nui Ioka: Cambridge University Press, 2015).
- A Kik ʻO Wendy Laura Belcher lāua ʻo Michael Kleiner, eds., ʻO ke ola a me nā hakakā o ko mākou makuahine ʻo Walatta Petros: He Biography ʻApelika ʻumikūmāhiku mau makahiki. (Princeton: Princeton University Press, 2015), xiii, 201. E nānā pū iā C. F. Beckingham lāua ʻo G. W. B. Huntingford, eds., ʻO kekahi mau moʻolelo o ʻAitiopa, 1593–1646...na Manuel de Almeida (London: Hakluyt Society, 1954); and Lord Stanley of Alderly [Henry Stanley], ed., Moʻolelo o ka ʻEmepa Pukiki i ʻAbyssinia i nā makahiki 1520–1527 na Makua Francisco Alvarez (London: Hakluyt Society, 1881).
- A Kik Salih Ozbaran, ed., ʻO ka pane ʻo Ottoman i ka hoʻonui ʻana o ʻEulopa: nā haʻawina e pili ana i ka pilina ʻo Ottoman-Portuguese ma ka moana ʻĀina a me ka hoʻokele ʻana o Ottoman ma nā ʻāina ʻAlapia i ka makahiki ʻumikūmāono. (Istanbul: Isis, 1994), 193n.
- A Kik Brendan Simms, ʻEulopa: ʻO ka paio no ke kūlana kiʻekiʻe mai 1453 a hiki i kēia manawa (New York: Basic, 2013), 36, 57.
- A Kik Moʻolelo no Joshua Gee, 1680–1687 (Hartford: Wadsworth Athenaeum, 1943), 7: Hiki ke loaʻa kēia palapala koʻikoʻi ma ka Massachusetts Historical Society, Boston.
- A Kik ʻO Steven Karl Flogstad Heise, "'Whether It Be Lawful': The Debate Over Slavery in the Atlantic World, 1550–1750," PhD dissertation, Clark University, 2014, 202.
- A Kik Jean Houbert, "Crelisation and Decolonization in the Changing Geopolitics of the Indian Ocean," ma Richard Parkhurst, ed., ʻO ka Diaspora ʻApelika ma ka moana ʻĪnia (Trenton: Africa World, 2003), 123–149, 130. E nana hoi Lorenzo Veracini, Settler Colonialism: A Theoretical Overview (New York: Palgrave, 2010). ʻO ka colonialism settler e like me ka ulu ʻana i ka mea i lilo i ʻAmelika Hui Pū ʻIa, pili i ka hoʻokomo ʻia ʻana o nā poʻe noho i hele pū me ka hoʻokuke ʻia ʻana o nā ʻōiwi a me ka hoʻonui ʻia ʻana o nā poʻe ʻApelika i hoʻokauwā ʻia ma ke ʻano he limahana hana mua. ʻO ka mea nui loa, he aʻa ka hapa nui o ka poʻe noho ma ka ʻāina ākea mai ka Moana ʻAkelanika a hiki i nā Urals, e ʻae ana i ka United States e huki i ka ikehu a me ka noʻonoʻo o ka ʻāina e piʻi nei. Eia nō naʻe, ʻo ke ʻano o ka ʻike politika ʻo ia ka "keʻokeʻo" i hele i ka hema i Lebanona, kekahi mau wahi o ka honua Arab, a me Peresia. E nānā, no ka laʻana, ʻo Neda Maghbouleh, ʻO nā palena o ke keʻokeʻo: ʻAmelika ʻAmelika a me ka politika o kēlā me kēia lā o ka lāhui (Stanford: Stanford University Press, 2017). (ʻOiai ke komo ʻana i loko o nā keʻena kapu o ke keʻokeʻo o ka poʻe i ʻike ʻole ʻia ma ʻEulopa, e hoʻohana au i ka huaʻōlelo "Euro-ʻAmelika" e wehewehe i kēia hui holoʻokoʻa. E manaʻo ʻoe he anomaly ka hoʻopaʻapaʻa ʻana o nā ʻōiwi a me ʻApelika, ʻaʻole ia he mea koʻikoʻi o ka ulu ʻana o ka repubalika. Hōʻike ʻia kēia elision ma ka ʻōlelo repubalika kūʻokoʻa ʻole - i manaʻo ʻia - e wehewehe ana iā ʻAmelika Hui Pū ʻIa: "he lāhui o nā malihini." E nānā pū iā Karen Brodkin, Pehea i lilo ai nā Iudaio i poʻe keʻokeʻo a me ka mea e ʻōlelo ai e pili ana i ka lāhui ma ʻAmelika (New Brunswick, NJ: Rutgers University Press, 1998).
- A Kik Nabil Matar, Turks, Moors a me Pelekania i ke au o ka ike (New York: Columbia University Press, 1999), 93.
- A Kik Minutes of the Council, 12 December 1676, Jamaica Archives and Records Department, Spanish Town, Jamaica.
- A Kik Philip Barbour, ed., Nā Hana piha a Kāpena John Smith (1580–1631), vol. 3 (Chapel Hill: University of North Carolina Press, 1986), 193–96.
- A Kik John D. Krugler, Pelekania a me Kakolika: Nā Haku Baltimore n ke Keneturi ʻumikumamāhiku (Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2004), 21.
- A Kik Richard Dale, Na wai i pepehi iā Sir Walter Raleigh? (Stroud, UK: History Press, 2011), 17. E nānā pū iā Peter C. Mancall, ed., ʻO ka Honua ʻAkelanika a me Virginia, 1550–1624 (Chapel Hill: University of North Carolina Press, 2007).
- A Kik David Potter, ed., He Naita o Malta ma ka Aha o Elizabeth I: Ka Palapala a Michel De Seure, ʻAlele Palani, 1560–1561 (New York: Cambridge University Press, 2014), 39n.
- A Kik Kamaliʻi, I ka napoo ana o ka La, 359.
- A Kik Eid Abdallah Dahiyat, Once Upon the Orient Wave: Milton and the Arab World (Lākana: Hesperus, 2012), 32, 87–88.
- A Kik Ibid., 211, 212. Philip P. Boucher, ʻO Farani a me nā ʻAmelika Hui Pū ʻIa i 1700: ʻO nā Tropics of Discontent? (Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2008), 211, 212.
- A Kik E ʻike, e laʻa, ʻo Carolyn Chappell Lougee, Ke kū nei i ka hoʻopau ʻana: nā ʻohana Huguenot, ka manaʻoʻiʻo a me ka makemake o ka mōʻī (New York: ʻO Oxford University Press, 2016).
- A Kik Malcolm Gaskill, Ma waena o ʻelua mau ao: pehea i lilo ai ka poʻe Pelekania i ʻAmelika (New York: Basic, 2014), 198.
- A Kik AC Grayling, ʻO ka makahiki o ke akamai: ka 17th Century a me ka hānau ʻana o ka noʻonoʻo hou (New York: Bloomsbury, 2016), 108.
- A Kik ʻO Yda Schreuder, "He Kaiāulu Kaiāulu maoli: Sephardic Iudaio, ke kālepa Sugar a me Barbados i ka makahiki ʻumikumamāhiku," Ka Nupepa o ka Hale Hōʻikeʻike o Barbados a me ka Hui Moʻolelo 50 (2004): 166–94, 168, 170, 172. ʻO ka hopena o ke kō i ke olakino o ka poʻe e ʻai ana i kēia huahana, ua like ia me ka apocalyptic, e hāʻawi ana i ka momona, ka maʻi diabetes, ka maʻi puʻuwai, a me nā maʻi pili. E nānā, no ka laʻana, ʻo Gary Taubes, Ka hihia kūʻē i ke kō (New York: Knopf, 2016).
- A Kik Samuel Oppenheim, Ka Moolelo Mua o na Iudaio ma Nu Ioka, 1654–1664 (New York, 1909), 39. E nana hoi ia Jeroen Dewulf, ʻO ka Pinkster King a me ke Aliʻi o Kongo: ʻO ka moʻolelo poina o nā kauā o ka Dutch-Owned o ʻAmelika (Jackson: University Press of Mississippi, 2017).
- A Kik George Francis Zook, ʻO ka Hui o nā Royal Adventurers o ʻEnelani Kūʻai i ʻApelika, 1660–1672 (New York: Negro Universities Press, 1969 [1919]), 134–35.
- A Kik ʻO Graham Russell Hodges, Root and Branch: ʻAmelika ʻAmelika ma New York a me East Jersey (Chapel Hill: University of North Carolina Press, 1999), 25, 29.
- A Kik Karel Schoeman, ʻO ka hoʻokauwā mua ma Cape of Good Hope, 1652–1717 (Pretoria: Protea, 2007), 122.
- A Kik Schoeman, ʻO ka hoʻokauwā mua ma ka Cape of Good Hope, 158.
- A Kik Frankopan, Na Alanui Silika, 235.
- A Kik Leslie M. Harris, I ke aka o ke kauā: ʻAmelika ʻAmelika ma New York City, 1626–1863 (Chicago: Ke Kulanui o Chicago Press, 2003), 28–30.
- A Kik78Harris, I ke aka o ka hookauwa, 195, 202.
- A Kik ʻO Georg Norregard, Nā Noho Denemaka ma ʻApelika Komohana, 1658–1850 (Boston: Boston University Press, 1966), 42.
- A Kik Parker, Pilikia honua, 275.
- A Kik Wim Klooster, ʻO ka manawa Dutch: Kaua, kālepa a me ka noho ʻana i ka makahiki ʻumikūmāhiku (Ithaca, NY: Cornell University Press, 2016), 30.
- A Kik James Conget i ka Hui Inia Hikina, Dekemaba 27, 1658; a me "Agent and Factors at Fort Cormantine" i East India Company, Iune 10, 1661, ma Margaret Makepeace, ed., Kalepa ma ke kapakai o Guinea, 1657–1666: Ka Leka a ka Hui Pelekane Hikina Hikina. (Madison: University of Wisconsin African Studies Program, 1991), 27–30, 94–99.
- A Kik “Agent and Factors at Fort Cormantine,” ma Makepeace, ed., Kalepa ma ke kapakai o Guinea, 135-37.
- A Kik Ka Buke Ahaolelo, 23 Okatoba 1663, CO140/1, National Archives of the United Kingdom, London.
- A Kik roper, Emepaea holomua, 184.
- A Kik Kanawai, Okatoba 27, 1692, ma Hana ʻia nā hana ma ka mokupuni ʻo Barbados mai 1643 a i 1762 (Lākana: Richard Hall, 1764), 129–30, Barbados National Archives.
- A Kik J. Kēhaulani Kauanui, “Tracing Historical Specificity: Lahui and the Colonial Politics of (In) Capacity,” Hawaiian Quarterly 69,ʻaʻohe. 2 (2017): 257-65.
- A Kik E nana Gerald Horne, ʻO ka hopena o nā aupuni: ʻAmelika ʻAmelika a me India (Piladelphia: Temple University Press, 2009); Mai ka Barrel of a Gun: ʻO ʻAmelika Hui Pū ʻIa a me ke Kaua kūʻē iā Zimbabwe, 1965–1980 (Chapel Hill: University of North Carolina Press, 2000); Mau Mau in Harlem? ʻO ʻAmelika Hui Pū ʻIa a me ka Liberation o Kenya (New York: Palgrave, 2000); Race to Revolution: ʻO ka US a me Cuba i ka wā hoʻoluhi a me Jim Crow (New York: Ka Paʻi Manaʻo Mahina, 2014).
- A Kik Peter Frase, ʻEhā Futures: Life after Capitalism (Lakana: Verso, 2016).
Hāʻawi kālā ʻia ʻo ZNetwork ma o ka lokomaikaʻi o kāna poʻe heluhelu.
E Makana mai