ʻO ka mea mua, hauʻoli lā hānau.
Mahalo.
ʻO ka lā 7 o Dekemaba hoʻi ka lā hoʻomanaʻo o ka hoʻouka kaua ʻana ma Pearl Harbor.
ʻO ia hoʻi ka lā hoʻomanaʻo o ka hoʻouka kaua ʻana o Indonesia iā East Timor, i ʻae ʻia e Henry Kissinger, ka mea i hoʻopau i ka hapakolu o ka heluna kanaka. No laila, nui nā lā hoʻomanaʻo.
ʻO WWII kahi aʻu e makemake ai e hoʻomaka. Ua kākau ʻo Howard Zinn "ʻO ka hopena maikaʻi loa paha o WWII ʻo ia ka mālama ʻana i ka manaʻo e hiki ke kaua." Ua kamaʻilio ʻoe ʻaʻole ʻoe he pacifist, a ke manaʻoʻiʻo nei ʻoe he mea pono ka WWII e hoʻihoʻi i ka laha o ka fascism.
ʻAe, he wahi liʻiliʻi ia…. Manaʻo wau ua hiki ke pale ʻia ke WWII. Akā inā ʻaʻole i pale ʻia, ʻo ka hiki ʻole ke pale aku iā ia, e alakaʻi i kahi kūlana e pono ai ʻoe e ʻae i ka lanakila o ka fascism a kūʻē paha. No laila ma hope o ka hiki ʻole ke pale aku, ʻae, manaʻo wau he kaua pono ia. Ma kekahi ʻaoʻao, ua hiki ke hoʻopaʻa ʻia ʻo Kelemania i ka makahiki 1938. ʻAʻole lākou i mākaukau no ke kaua. ʻAʻole i hoʻōki ʻia ʻo Hitler, no ka mea ʻaʻole kūʻē nui ʻo Beretania a me ʻAmelika iā ia. ʻOiaʻiʻo, ua kākoʻo nui lākou iā ia ma nā ʻano he nui.
E pili ana i ka fascism Iapana, aia kahi ʻano paʻakikī. ʻO koʻu manaʻo he poʻe hana ʻino nui ʻo Iapana a hiki i ka makahiki kanakolu, akā ʻaʻole kūʻē ʻo ʻAmelika iā ia, ʻo kā lākou makemake wale nō e hāʻawi aku ʻo Iapana iā ʻAmelika e komo i Kina, a ua hoʻomau ʻia ʻelua pule ma mua o Pearl Harbor. ʻO ke kūlana o Iapana, ʻo ia hoʻi, mai ko lākou manaʻo ʻaʻole i noʻonoʻo, ke hana nei lākou i ka mea a ka US a me Pelekane i hana ai. ʻO koʻu manaʻo, ua loaʻa iā US no nā makahiki 130 ka Monroe Doctrine, e lawe lākou i ka mana o ka Hemisphere Komohana, a ʻaʻole hiki iā lākou ke hoʻokō i kēia manawa, piha, akā ua hana lākou i kahi nui, i loko (ko mākou ponoʻī. hihia) e pili ana, e kālai i kahi ʻano hou o nā lāhui. ʻO ka ʻoiaʻiʻo ke kākoʻo ʻo ʻAmelika i kēlā, ʻo wau ke ʻōlelo nei ua kākoʻo ʻo ʻAmelika iā ia, no ka mea, e hele ana ma waho o ka mana o US, akā ma hope o ke Kaua Honua ʻElua, ua kūkulu hou ʻo ʻAmelika iā ia, a me ke ākea.
Ua pale ʻia paha kēlā, ʻae. Akā i ka manawa i hoʻomaka ai ke kaua, ʻo koʻu manaʻo ponoʻī, ʻaʻole wau i ʻike inā ʻae koʻu hoaaloha ʻo Howard Zinn, he kaua pono ia, i ka wā i hoʻomaka ai ke kaua.
Nui nā hopena i makemake ʻole ʻia.
ʻOiaʻiʻo e hiki mai ana mai ke kaua. Akā, he aha ka mea ʻē aʻe? Na Nazi i hoʻopio iā Eurasia? ʻAʻole nani loa.
Ma hope o kēia manawa, ua ʻōlelo ʻoe ma ke ʻano he hoʻomaka, ʻo ka hoʻohana ʻana i ka ikaika he kūpono wale nō ma lalo o ʻelua mau kūlana: ma lalo o ka hoʻoweliweli o ka hoʻouka kaua ʻana, a i ʻole ka ʻae ʻana o ka ʻaha kūkā palekana UN.
ʻAʻole ia koʻu kūlana, ʻo ia ke kānāwai honua, ʻo ia ke kūlana kūlana o kēlā me kēia kanaka.
Iāʻu, me he mea lā hoʻokahi wale nō kūlana, ʻo ia ka pale ʻana iā ia iho.
ʻAʻole pono. ʻO ka nīnau inā he kuleana ko ka ʻaha kūkā palekana o ka United Nations e ʻae i ka ikaika. ʻAe, he nīnau paʻakikī kēlā. Aia paha nā kūlana…. ʻO ka mea mua, ʻaneʻane ʻaʻole hiki. E ho'āʻo e ʻimi i kahi laʻana. Akā hiki iā ʻoe ke noʻonoʻo i nā kūlana ma lalo o ke kūpono, ma ka liʻiliʻi hiki iaʻu.
He aha ke ʻano o lākou?
No ka laʻana, manaʻo paha ua kū mai kekahi mea e like me Nazi Kelemānia i kahi kikowaena mana nui. A i ʻole, e ʻōlelo ʻoe, ka hoʻouka kaua ʻana o Iraqi iā Kuwait. ʻO kaʻu manaʻo, ʻo ia kahi hihia kahi i kāhea ʻole ai lākou, akā ua kokoke loa lākou e ʻae iā ia. Eia hou, manaʻo wau ua hiki ke hoʻohuli ʻia me ka huhū ʻole, no laila ʻaʻole wau i ʻae i ke kaua, no ka mea aia kahi ala e hoʻohuli ai. Akā inā ʻaʻohe ala e hoʻohuli ai, a laila ua kūpono i ka UN ke hana. A he mau hihia ʻē aʻe.
I kēia manawa e lawe i ka hoʻouka kaua ʻana o ʻAmelika iā South Vietnam. He mea pono i ka ʻaha kūkā palekana ke hana e pale aku. ʻOiaʻiʻo ʻaʻole hiki iā lākou. He mana nui ia a ʻaʻole hiki iā ʻoe ke hana i kekahi mea e pili ana iā ia. A i ʻole, e ʻōlelo, ke kaua hoʻoweliweli US iā Nicaragua. Ua ho'āʻo ka UN e komo, ʻaha kūkā palekana, ua kauoha ka ʻaha honua i ka US e hoʻopau iā ia, haʻi aku ʻo US iā lākou e nalowale. Ua lawe ʻo Nicaragua iā ia i ka ʻaha kūkā palekana, a ua hoʻoholo ka ʻaha palekana i ʻelua mau ʻōlelo hoʻoholo e hōʻoiaʻiʻo ana i nā hoʻoholo a ka ʻaha, ua hoʻopaʻa ʻia ka US. ʻAe, ʻo ia ka hopena o kēlā moʻolelo. ʻAʻole hiki i ka UN ke ʻae i ka ikaika e kūʻē iā ʻAmelika Hui Pū ʻIa, no ka mea he ikaika loa ia. Akā, he mau hihia hiki ke noʻonoʻo ʻia. Inā i loaʻa kekahi mea, manaʻo wau he kūpono.
Ua hoʻokumu ʻia nā hui honua mai ka WWII e hoʻoponopono i nā hakakā a pale i ka hoʻohana ʻana i ka ikaika, akā ʻaʻohe o lākou mana hoʻokō.
ʻAʻole ia he mana hoʻokō lākou. Loaʻa iā lākou ka mana hoʻokō inā ʻae ʻia e ka US. No laila, loaʻa iā lākou ka mana hoʻoikaika i ka poʻe nāwaliwali, a me nā ʻenemi US, inā ʻaʻole, ʻaʻole. ʻOi aku ka nui o ka hoʻonui, akā ʻoi aku ka nui o ka moʻolelo. ʻO kaʻu manaʻo he pilikia ka UN, a aia nā pilikia ma ʻaneʻi. ʻO ia ka ʻoiaʻiʻo o kēia ʻōlelo hoʻopunipuni a pau e pili ana i ka hoʻoponopono UN. ʻAe, hiki i ka UN ke hoʻohana i kekahi hoʻoponopono, akā ʻike ʻoe, pēlā nō ʻo Wakinekona, pēlā nō ka hapa nui o nā hui US. Akā ʻo ka pilikia nui e koi ʻia no ka hoʻoponopono UN no ka US e hoʻōki i ka hoʻopau ʻana i nā hana UN. ʻO ia ka pilikia nui.
ʻOiaʻiʻo ke ʻike nei mākou i kēia minuke ma Montréal, ʻaʻole ʻo ia ka UN i kēia manawa, akā ʻo ka ʻaha kūkā honua e pili ana i ka hoʻomehana honua. ʻAʻole ʻae ʻo US e hoʻomau, unilaterally. ʻO ia ka pilikia o nā hui honua. Inā hoʻopaʻa ka mokuʻāina ikaika loa i kā lākou hana, ʻae, pilikia ia.
Aia nā kumu hohonu o ke kaua, a i ʻole he mea pili i nā mana mana?
ʻAe, ʻaʻole hiki iā ʻoe ke hoʻokaʻawale iā ia, ʻike ʻoe. I kekahi manawa, aia ke aliʻi pupule a i ʻole kekahi. A i ʻole e lawe i nā Crusades, ʻo wau hoʻi, he manaʻo hoʻomana wale nō ia. No laila ʻae, aia nā ʻano kumu like ʻole, akā ma ke ʻano nui, pili nā kaua hakakā me nā kumu hoʻolālā a me nā kumu waiwai. ʻAʻole ia he haneli pākēneka.
Ua ʻōlelo ʻo Orwell "ʻO nā kaua ka hapa nui o loko." Ua ʻae ʻoe i kēlā a hiki iā ʻoe ke wehewehe nui aku?
ʻAe, aia kahi manaʻo i ka ʻoiaʻiʻo. ʻO ka manawa pinepine he kumu nui i loko o ka hui hakakā. No laila, pono paha [ka poʻe elite] e hoʻomalu i ka heluna kanaka, kahi mea like. ʻOiaʻiʻo pinepine kēlā. ʻO kaʻoiaʻiʻo, i nā kaua, ʻo ka hopena ka mea maʻamau ka poʻe nāwaliwali a ʻilihune i nā hui āpau a maikaʻi ka poʻe ikaika i nā hui āpau.
No laila e ʻōlelo ʻoe, ke Kaua Honua ʻElua. ʻO koʻu manaʻo, aia nā ʻaha hoʻokolokolo ʻo Nuremberg a me Tokyo i hoʻāʻo i kekahi poʻe, akā ua hoʻihoʻi maikaʻi ʻo US a me Pelekane i ke ʻano kuʻuna. I Iapana, he manawa pōkole o ka democratization, mai 1945 a i 1947, akā ua hopohopo ka poʻe liberal Washington, ua kapa ʻia ʻo ia ʻo "ka papa hoʻohuli" kahi i kauoha ai lākou i nā luna hana e hoʻohaʻahaʻa i nā ʻoihana democratic ma Iapana, a i ka nani. hoʻihoʻi nui i ke ʻano fascist kuʻuna. ʻO ia ka mea i hana ʻia, ʻo wau me kahi ʻōnaehana pāremata a pēlā aku, akā ʻo ia ka poʻe like, nā hale hoʻonohonoho like. Pela no Kelemania. Ua hoʻokumu hou ʻia ka poʻe lawehala kaua nui, a ua hoʻihoʻi ʻia ka hapa nui o ka ʻoihana fascist kahiko. No laila, ʻaʻole lākou i nalowale, akā nalo nui ka poʻe ma Iapana a me Kelemania a me nā ʻāina ʻē aʻe.
Ua kākau ʻoe "ʻO ka mana koʻikoʻi e ʻimi mau i ke kaua, a me ka noʻonoʻo ponoʻī." I kēia manawa ua hiki iā mākou ke luku iā mākou iho i nā manawa he nui, hiki iā ʻoe ke noʻonoʻo i kekahi mau kikowaena mana e kāohi ana i ko lākou hoʻomau ʻana i ke kaua?
Aia kekahi mau hana. No ka laʻana, ma hope o ka Cuban Missile Crisis, ka mea i hoʻokokoke loa i ka honua i ka pōʻino, ua ʻae ka hoʻokele Kennedy e hoʻāʻo i nā kuʻikahi pāpā, a me nā hana e hōʻemi i ka hoʻoweliweli o ke kaua nuklea. Ma mua o kēlā, ua hōʻole lākou i nā makana mai nā Lūkini. Ua hāʻawi aku ka poʻe Lūkini e hōʻemi loa i ka ikaika o ka pūʻali koa inā e hana like ka US. A ua hoʻokō maoli ka poʻe Lūkini i ka makahiki '50 a me nā makahiki 60 mua, a hōʻole ka US. Ua pane aku ʻo Kennedy ma ka hoʻonui ʻana i ka mana pūʻali koa US. A laila hiki mai ka pilikia missile a me ka hoʻololi ʻana i ke kulekele, a laila aia nā neʻe e hōʻemi i ka hoʻoweliweli kaua, a ua kūleʻa maikaʻi lākou. Ua loaʻa nā hopena i ke Kuʻikahi Non-Proliferation, i kau inoa ʻia ma 1970. Ua hoʻemi ʻia ka helu o nā mokuʻāina nuklea, ua manaʻo lākou i nā mea hou aʻe. He ʻino, akā ua hōʻemi lākou.
Ma kekahi ʻaoʻao, ʻaʻole hana ka NPT. Aia he ʻelima makahiki loiloi, a ʻo ka mea hope loa i Mei he pōʻino, a ʻo ke kumu nui ʻo ka hoʻolaha wale ʻana o ka US ʻaʻole ia e hoʻokō i kāna mau kuleana NPT. Ua ho'āʻo ke aupuni a me ka poʻe media e hoʻopiʻi i ka mea āpau ma Iran, nona nā pilikia a pau, akā ʻo ka pilikia nui ka hōʻole ʻana o nā mana nuklea, ʻo ia hoʻi ʻo ʻAmelika Hui Pū ʻIa, e hoʻokō i kā lākou mau kuleana. A ua ʻōlelo mua ʻo ʻAmelika ʻaʻole ia e hana. No laila, ke hele nei ka Non-Proliferation Treaty. Akā, he hoʻoikaika ia e hana pololei i kāu e ʻōlelo nei, e hōʻemi i ka hopena o ke kaua hopena. Aia kekahi mau hana ʻē aʻe.
He hana ka UN Charter. ʻO ka ʻoiaʻiʻo, heluhelu ia, wehe ʻia ma ka ʻōlelo ʻana ua loaʻa i ke kino kanaka ka ʻeha o ke kaua luku ʻelua i ka hanauna i hala, pono mākou e hoʻopau iā ia, a ua hoʻāʻo lākou. ʻO ia ke kumu e pale ai ka Paukū II i ka hoʻohana ʻana i ka ikaika i nā hana o ka honua, no ka manawa mua ma kahi ʻaelike honua nui. A laila e hele mai nā ʻokoʻa hoʻokahi āu i ʻōlelo ai. ʻAe, he hana ia, he hana koʻikoʻi, ma ka ʻaoʻao o ka hui honua, i hoʻomaka ʻia e ka US i kēlā manawa, e kaupalena i ka hoʻoweliweli o ke kaua, e hoʻopau paha. ʻAʻole i hana, a ʻaʻole i hana no ka mea ʻaʻole i ʻae nā mana nui, ʻo ka mea nui a me ka nui o ʻAmelika Hui Pū ʻIa.
Manaʻo ka poʻe e hana ka poʻe elite ma ke ʻano noʻonoʻo, akā…
Ma muli o kou manaʻo me ka noʻonoʻo ʻole.
Pololei, kūpono ia e kā lākou hoʻolālā…
Ma muli o kā lākou kumu hoʻolālā he kūpono. ʻOiaʻiʻo, e ʻōlelo ʻoe, ka hoʻokele Bush. No lākou, kūpono loa ka hoʻonui ʻana i ka weliweli o ka weliweli, e hoʻonui i ka hoʻoweliweli o ke kaua nuklea, e luku i ke kaiapuni i ʻole e ola kāu moʻopuna ponoʻī. He kūpono loa ia mau mea a pau, no ka mea, he mea haʻahaʻa loa ia ma mua o ka hoʻopiha ʻana i nā ʻeke o kāu mau hoaaloha waiwai me nā kālā, a me ka hoʻonui ʻana i kou mana. No laila ʻae, kūpono.
Akā, hiki i kahi manawa e hopohopo ai ka poʻe elite i ko lākou ola ponoʻī?
ʻAe. No ka laʻana, i loko, e ʻōlelo, i ka honua ʻoihana, aia kekahi ʻike, ʻike ʻoe, hiki paha iā ʻoe ke nānā pono inā e loaʻa i kāu moʻopuna kahi honua e noho ai. Ua ʻōlelo wau he kākoʻo elite kekahi. ʻO ka ʻoiaʻiʻo, ma hope o ka pilikia missile, ua ʻike ʻia i nā pōʻai elite inā e hoʻomau mākou i kēia e puhi mākou iā mākou iho.
A i ʻole e ʻōlelo iā ʻEulopa. [Ma ka] ʻepekema politika, aia kahi thesis nui, kūkākūkā nui e pili ana i ka mea i kapa ʻia ʻo "ka maluhia democratic." ʻAʻole hele nā Democracies i ke kaua me kekahi. Aʻo ka hōʻoia nui,ʻo ka hōʻike nui, maikaʻi, ma ka democratic Europe,ʻaʻole lākou i kaua mai ka 1945. No ka democracies paha? ʻaʻole naʻe wau e manaʻo. ʻO koʻu manaʻo, no nā kenekulia, ʻo ʻEulopa ka wahi ʻino loa o ka honua. He mau kaua koʻikoʻi ko lākou, e hoʻāʻo nei e hoʻokau i ka ʻōnaehana aupuni-ʻāina i ʻike ʻole ʻia. Ua kū lākou i ka makahiki 1945, ʻoiaʻiʻo. ʻO ia no ka hoʻomaopopo ʻana o nā elite ʻEulopa, i ka wā e pāʻani ai lākou i ka pāʻani e make lākou a pau. ʻAe, ua hoʻoholo lākou, ʻae, ua pau nā pāʻani. Ua pāʻani mākou no 500 mau makahiki, ʻaʻole hiki ke hana hou. No laila, ʻae, ua ʻike ka poʻe elite ʻaʻole lākou e kaua hou ma waena o Kelemania a me Farani a me ʻEnelani, no ka mea ʻo ka manawa hope loa.
Hiki iā ʻoe ke kamaʻilio liʻiliʻi e pili ana i ka hoʻokau ʻana i ka ʻōnaehana aupuni me ka hana ʻino a me ke kaua?
ʻAha pepehi kanaka. ʻO koʻu manaʻo, he laʻana ka mōʻaukala ʻEulopa. E nānā i ka heluna kanaka o ʻEulopa, ʻokoʻa loa. Nui nā hopohopo i kēia manawa e pili ana i ka mea i kapa ʻia ʻo nā ʻōlelo pōʻino, e nalowale ana nā ʻōlelo ʻōiwi. A he koʻikoʻi. Akā ʻo ka hapa nui loa o nā ʻōlelo i ke kenekulia i hala aia ma loko o ʻEulopa. ʻO koʻu manaʻo, ʻo ka mea a mākou e kapa nei ʻo Italia, ʻaʻole ʻōlelo ka hapa nui o nā Italia, pono e aʻo i ka ʻōlelo ʻelua inā ʻoe e aʻo i ka ʻōlelo maoli. Pela no me Kelemania, pela no me Palani, ma hope iki aku. A he hōʻike ia o ka ʻokoʻa o nā moʻomeheu a me nā mea ʻē aʻe, kahi āu e ʻike ai ma nā wahi āpau o ka honua. ʻO koʻu manaʻo, ʻaʻole ʻoe e ʻike ma ʻAmelika Hui Pū ʻIa, akā aia kahi kumu maʻalahi no kēlā. Ua hoʻopau wale ke kolone Pelekane i nā mea a pau. ʻAe, ʻaʻole ʻoe e loaʻa i ka ʻokoʻa. Loaʻa iā ʻoe ke ʻano o ka genocide, ʻae: ʻaʻohe ʻokoʻa. Akā i loko o nā hui kahi āu i hoʻopau ʻole ai, aia nā ʻāpana kūloko, ʻike kūloko a me nā hui ʻaʻole hiki iā ʻoe ke huki i nā laina a puni. No laila, ʻo ka hoʻokau ʻana i kēlā ʻōnaehana mokuʻāina i alakaʻi i nā kenekulia o ka pepehi kanaka.
ʻO ka ʻoiaʻiʻo, ʻo ia ka mea pepehi kanaka i hāʻawi iā ʻEulopa i ka pono hoʻohālikelike. Ua hoʻomohala ʻo ʻEulopa i kahi moʻomeheu o ka hana ʻino i ʻike ʻole ʻia ma ke koena o ka honua. I ka hoʻomaka ʻana o ka poʻe ʻEulopa i ka hoʻonui ʻana, ʻaʻole lākou i lanakila maoli i nā kaua ma ke kumu o ko lākou kūlana kiʻekiʻe o ka pūʻali koa, akā ma ke kumu o ka savagery, kahi i ʻike ʻole ʻia e kekahi. ʻOiaʻiʻo, inā ʻoe e nānā i nā mea kākau moʻolelo koa, kuhikuhi lākou, nā Pelekane, nā mea nui, ʻōlelo maikaʻi lākou, no ke koena o ke kaua honua he haʻuki, no ʻEulopa he ʻepekema. A ʻae, ua lanakila lākou i ka hapa nui o ka honua, a ua hoʻāʻo e hoʻokau i kahi ʻōnaehana aupuni aupuni ma luna. A ke nānā nei ʻoe i ka hapa nui o nā kaua weliweli i kēia lā, ʻo ia nā hopena o ke kaha kiʻi ʻana o nā palena colonial i ka hoʻāʻo ʻana e hoʻokau i ka ʻōnaehana aupuni. ʻAʻohe mea pili i ka makemake o nā kānaka a me nā hui a me nā hana.
ʻOiaʻiʻo ke hoʻomaka nei ʻo ʻEulopa e ʻike i kēia, a ke neʻe nei i kahi ʻano devolution. No laila, ma Sepania, no ka laʻana, ʻo Catalonia, he ʻāina ākea, a ʻaʻole koke e loaʻa i nā poʻe ʻē aʻe ke kūlana kūʻokoʻa kūpono, me kā lākou mau ʻōlelo ponoʻī a me kekahi degere o ka mana kūloko. Ma Wales a me ʻEkokia, aia kahi pae o ka hoʻololi ʻana i nā ʻōlelo. ʻAʻole ma ʻEkokia, akā ma Wales ua ʻike hou ʻia ka ʻōlelo. He ʻōnaehana kūlohelohe loa.
ʻO ka ʻoiaʻiʻo ka ʻōnaehana kūlohelohe, ʻoiai ʻaʻohe mea makemake e lohe, ʻo ia ka Ottoman Empire. ʻO koʻu manaʻo, he ʻino a hana ʻino ka Ottoman Empire, ʻaʻohe mea makemake e hoʻihoʻi i kēlā, akā haʻalele lākou i ka poʻe. No laila, inā ʻoe ma ka ʻaoʻao Helene o ke kūlanakauhale, holo ka poʻe Helene iā ia, a inā ʻoe ma ka ʻāpana ʻAmenia e holo ka poʻe ʻAmenia. ʻAʻole pono ʻoe e hele i nā pou palena ʻelua ke hele ʻoe mai Istanbul a Cairo a Baghdad. He ʻōnaehana ākea, paʻakikī, ʻāpana me kahi kiʻekiʻe o ka mana kūloko, a no ka hapa nui o ka honua ʻo ia ka mea kūpono. No ka hoʻokau ʻana i kahi ʻōnaehana mokuʻāina ma ia mea, e hoʻokau nui ʻia ka hana ʻino a me ka hana ʻino, a hana.
Nui nā hōʻike mōʻaukala no ia mea. ʻO kaʻoiaʻiʻo,ʻoʻAmelika Hui Pūʻia he laʻana. Ua kau ʻia kahi ʻōnaehana mokuʻāina, he ʻano homogenous, akā ua kau ʻia ma ka hoʻopau ʻana i nā ʻano like ʻole o nā lāhui i hoʻomohala ʻia. ʻO koʻu manaʻo, ua manaʻo ʻia he poʻe hahai holoholona lākou e kahaha ana a puni ka ululāʻau, akā ʻike mākou ʻaʻole ʻoiaʻiʻo kēlā. A [ma ka] lanakila ʻana i ka hapalua o Mekiko, a hoʻonoho iā ia me ka poʻe colonists ʻEulopa. ʻAe, ma ia ala hiki iā ʻoe ke hoʻokau i ka mokuʻāina, akā ʻaʻole mākou i kapa ʻia he hana ʻino no ka mea ua hana mākou, ʻike ʻoe. Akā e nānā i ka poʻe i hoʻopilikia ʻia, he kiʻi ʻokoʻa kā lākou.
No ka mea ʻo ka pūʻali koa holoʻokoʻa, pehea lā kahi hui anarchist, kahi hui e pili ana i ka hui pū ʻana a me ka hui kūʻokoʻa e hana i nā hoʻoweliweli o waho?
ʻAʻole hiki iā ʻoe ke hāʻawi i kahi pane maʻamau. Pili ia i ke ʻano o nā hoʻoweliweli o waho. No laila, e ʻōlelo ʻoe, ʻo ka hiʻohiʻona hoʻokahi o kahi hui anarchist ʻoi aku a liʻiliʻi paha i mālama i ka noho ʻana no kekahi manawa, ʻo ia hoʻi ʻo Sepania kipi i ka makahiki 1936. Aia kekahi hoʻoweliweli i waho, he nui, ʻoiaʻiʻo. ʻO ka hoʻoweliweli kūwaho koke ʻo ia ka hoʻouka kaua ʻana o Franco mai ʻApelika ʻĀkau, me ka hapa nui o nā pūʻali koa ʻAmelika ʻĀkau. He hoʻouka kaua, a he pilina paʻakikī. I loko o hoʻokahi makahiki, ua luku ʻia ka hui anarchist, akā ʻaʻole na Franco. Ua luku ʻia e nā Lūkini a me ke Komohana, ʻaʻole makemake kekahi i kekahi, akā he manaʻo like ko lākou: luku ʻia ʻo Sepania. A ua hui pū lākou me Franco nationalists, a ma hope o hoʻokahi makahiki, ua lanakila lākou, a laila lilo ia i kaua kīwila maʻamau.
Akā, ua loaʻa i ka hui anarchist kahi ala e ola ai? ʻAe, hiki nō. ʻO kaʻu manaʻo he mau manaʻo i ʻae ʻole ke aupuni, akā aia nā manaʻo koʻikoʻi. ʻO ka mea nui e kekahi o nā alakaʻi anarchist activists, noʻonoʻo ma Sepania, ʻo ia maoli ʻo Italia, ʻo Camillo Berneri, nāna i noi koke, ʻōlelo ʻo ia e nānā, ʻaʻole e hana ke kaua maʻamau, ʻoi aku ka ikaika o nā pūʻali e kūʻē iā mākou. no kēlā. No laila ua ʻōlelo ʻo ia i ka hui ʻana o ke kaua guerilla a me ke kaua politika. ʻO ke kaua Guerrilla ke kūpono. ʻO Sepania kahi i hoʻokumu ʻia ai, ʻoiaʻiʻo, i ka hoʻouka kaua ʻana o Napoleonic, a ʻike mākou i kēia manawa hiki iā ʻoe ke hana nui me ia, ua ʻike mākou. No laila, ʻo ke kaua guerrilla ke kūʻē kūloko i nā pūʻali koa noho. A ʻo ka mea nui, ke kaua politika. ʻO ke kumu o ka pūʻali koa o Franco ʻo ʻApelika ʻĀkau, a ua manaʻo ʻo Berneri e kākoʻo ka poʻe Anarchist Spanish i nā neʻe kipi ma Morocco ma nā ʻāina Farani a me Sepania, a kākoʻo i ka poʻe e hoʻāʻo nei e hoʻokahuli i nā aupuni colonial, e kākoʻo i ka hoʻoponopono ʻāina. A ua ola lākou. Aia kekahi neʻe kipi aupuni ma ʻApelika ʻĀkau a nā mana colonial e hoʻāʻo nei e kāohi. A ke kāhea nei i ka hoʻoponopono ʻāina, ka hoʻopau ʻana i nā mana imperial, nā mea e loaʻa ai ke kākoʻo lehulehu. ʻAe, ʻo ka manaʻo a Berneri, ʻae, ʻo ia kā mākou e kākoʻo nei. E hoʻohaʻahaʻa i ke kumu o ka pūʻali hoʻouka kaua ma ka hāʻawiʻana i kona mau koa pono'ī i kumu e kaua ai, no ka mea, inā lākou e hoʻi i ka home,ʻaʻole pono lākou e noho ma lalo o ka jackboot o ka poʻe lanakila, hiki iā lākou ke holo i ko lākou ola pono'ī. Ua hiki ke hana.
ʻOiaʻiʻo ua hoʻonāukiuki loa ia i ke Komohana. ʻO koʻu manaʻo, ua hele ʻo ʻEnelani a me Farani a me ʻAmelika Hui Pū ʻIa, akā ʻaʻole ia he manaʻo ua hāʻule. ʻAʻole paha i hiki iā lākou ke kāohi i kahi neʻe kūʻē i ka colonial ma ʻApelika ʻĀkau, ʻo ia ka mea e hoʻohaʻahaʻa i ka pūʻali Franco. ʻAe, ʻae, he hoʻolālā kēlā, kaua politika a inā pono, kaua guerrilla. ʻAʻole ia he kumu no kēlā me kēia kūlana, ʻike ʻoe, ʻo kēlā me kēia kūlana e pono ai ʻoe i kāu ʻano ponoʻī. Akā aia nā ala e hoʻomau ai.
ʻO kaʻu manaʻo ʻo ke kūʻē kūʻē ʻole he ala pinepine ia e hoʻomau ai, pili i ka mea āu e kū nei. Inā ʻoe e kūʻē nei i nā poʻe e puhi ana i kou poʻo, pono, ʻaʻole ia e hana i kekahi mea. Akā ʻo ka hoʻopiʻi ʻana i ke kanaka o ka ʻenemi i kekahi manawa kūpono. Nui nā ala e hoʻomau ai.
Ua heluhelu au i loko o Politics na Aristotle "ʻO nā ʻoiaʻiʻo, a me nā hoʻopaʻapaʻa, e hōʻoia i ka luna kānāwai e kuhikuhi i kāna mau pūʻali koa a me nā hana ʻē aʻe i ka hoʻolako ʻana i ka leʻaleʻa a me ka hoʻokumu ʻana i ka maluhia. No ka mea, ʻo ka hapa nui o kēia mau mokuʻāina pūʻali koa palekana wale nō i ke kaua, akā hāʻule i ka wā i loaʻa ai ko lākou aupuni. Manaʻo paha ʻoe ua pili kāna ʻōlelo i ke au hou, ʻoi aku hoʻi i ka hihia o ʻAmelika Hui Pū ʻIa?
Aia kekahi mea i kēlā, ʻo wau, pono ʻoe e mālama i ka lehulehu. Nui nā laʻana iā mākou.
E lawe, e ʻōlelo, ke Kaua Vietnam. ʻAʻole hiki i ka US ke kāhea i kahi hoʻoneʻe aupuni. Ua lilo ia i kaua nui, ʻoi aku ka nui ma mua o ka mea i manaʻo ʻia. Inā ua kāhea ʻo ʻAmelika i kahi hui aupuni, e like me kā lākou hana ʻana i ke Kaua Honua ʻElua, ua hele wale ʻo ʻAmelika ma luna o Vietnam, ʻaʻohe pilikia, a ʻoi aku ka maikaʻi o ka hoʻokele waiwai ma ʻaneʻi, ma lalo o nā quasi-command economies hiki iā ʻoe ke loaʻa. ulu waiwai nui. I ka wā o ke Kaua Honua ʻElua, ʻo ia ka ʻoihana semi-kauoha i ka lehulehu i hoʻoneʻe ʻia, ʻo ia ka manawa nui o ka ulu ʻana o ka hoʻokele waiwai ma ka mōʻaukala ʻAmelika.
Hiki nō paha ia i nā makahiki kanaono, akā ʻaʻole hiki iā lākou ke hana. Ua nui loa ke kū'ē kaulana i ke kaua, no laila ʻaʻole hiki iā lākou ke hoʻokō i kahi hoʻoneʻe aupuni. ʻO ka hopena, pono lākou e hakakā i ka mea i kapa ʻia he kaua "pū a me ka pata". ʻIke ʻoe, ʻae, hana i nā pū, akā pono mākou e loaʻa i ka pata no ka lehulehu. ʻAe, ʻaʻole maikaʻi ia no ka hoʻokele waiwai, alakaʻi ia i ka stagflation, nā pilikia hoʻokele waiwai, ka nalowale o ka mana i nā hoʻokūkū waiwai. ʻO ka hope, ʻōlelo ka poʻe ʻoihana e pono ʻoe e kāhea iā ia, ʻo ia ke kumu ma hope o ka hoʻopaʻapaʻa ʻana o Tet, ua koi ʻia ʻo Johnson, ʻoiaʻiʻo, kokoke i kauoha ʻia e Wall Street, ka ʻoihana ʻoihana, e huki wale i lalo. No laila, ʻae, he laʻana ia o kahi e hoʻolako ai nā alakaʻi pūʻali i ka nui o ka lehulehu e mālama ai iā lākou a ʻoi aku ka liʻiliʻi.
ʻOiaʻiʻo ka mea like i hana ʻia ma Nazi Kelemānia. ʻAʻole i lilo ʻo Nazi Kelemania i mea hoʻohui like ʻole e like me ʻEnelani a me ʻAmelika Hui Pū ʻIa. Ma ʻEnelani a me ʻAmelika Hui Pū ʻIa, he ʻano hoʻopono holoʻokoʻa. Ua kūpaʻa maoli ka poʻe i ke kaua, no laila ua mākaukau lākou e haʻalele i nā kūʻokoʻa maʻamau. Ua ʻike ʻoe, ua loaʻa iā ʻoe nā uku uku a me nā kaohi a pēlā aku, a hiki iā lākou ke hoʻokō pono i ka hoʻoikaika ʻana. Ma Kelemānia,ʻaʻole hiki iā lākou ke hana, no ka mea,ʻaʻole lākou i hilinaʻi i ka heluna kanaka. ʻAʻole i loaʻa iā lākou kēlā ʻano hoʻohiki like. No laila, ʻo ka hopena, ua hakakā ʻo Nazi Germany i kahi ʻano kaua "Guns and butter".
Inā heluhelu ʻoe i nā memo o Albert Speer, ka czar waiwai no Hitler, hoʻopaʻapaʻa ʻo ia i kāna mau memo me ka hilinaʻi ʻo ia paha ke kumu i nalowale ai ʻo Kelemania i ke kaua. Ua ʻoi aku ka holomua o ka ʻenehana. I ke kaua like like, lanakila mau o Kelemania, eo mau ke Komohana. Ma ke alo o Rusia, kahi kokoke i ke kaua holoʻokoʻa, ʻo ke kumu wale nō i nalowale ai ʻo Kelemania no ka mea i haki ʻia e ka poʻe lehulehu i nā mea kaua, ua ʻoi aku ka holomua o Kelemania. Ua ʻōlelo ʻo ia ua lanakila paha lākou inā ʻaʻole pono lākou e hoʻokō i kēia kulekele kūloko, e like me kā Johnson i ka makahiki 1960. No laila he hōʻailona ia o ka ʻōlelo a Aristotle. ʻO nā alakaʻi pūʻali koa, ʻo ka mea koʻikoʻi loa, e ʻōlelo ana, ʻo Nazi Kelemānia, e pono e hōʻoia i ke ʻano o ka heluna kanaka, ma ka liʻiliʻi loa, a paʻa paha inā hiki. A ʻo ia hoʻi ka hāʻawi ʻana iā lākou i kekahi mea.
No laila ke ʻike nei ʻoe i ka hoʻomaka ʻana o kahi hāʻule no ʻAmelika Hui Pū ʻIa?
ʻAe, ua hoʻomaka maoli ia i ka makahiki 1960. He lōʻihi loa ka hoʻoikaika ʻana o nā makahiki 1960, e hiki mai ana, akā ua hiki mai, a ua hoʻololi nui i ka ʻāina. Eia kekahi laʻana,ʻaʻole wale kēia mau pilikia, akā e lawe, e'ōlelo, nā pono o nā wāhine. Ke loli nei nā ʻano mea āpau, ma muli o ka hoʻoikaika ʻana o ka makahiki 1960.
ʻO kekahi o nā mea i hoʻololi ʻia ʻo ia ka manaʻo i ke kaua. No laila, ʻaʻole kākoʻo ka heluna kanaka i ke kaua koʻikoʻi a hiki i ka hoʻonui ʻana i ka makahiki 1960. Hiki iā ʻoe ke ʻike i ka hihia o Iraq. ʻO Iraq, ma hope o nā mea a pau, a ʻaʻole lākou e haʻi iā ʻoe i kēia ma nā nūpepa, ʻo ia ka manawa mua ma ka mōʻaukala, he mau haneli mau makahiki o ka imperialism ʻEulopa, e helu ana iā ʻAmelika ʻo ʻEulopa, ua kūʻē nui ʻia ke kaua ma mua o ka hoʻokuʻu ʻia ʻana. A i kēia manawa he 2000 a ʻoi aku paha ka poʻe ʻAmelika, ke kumu ia i ka haunaele. ʻAʻole i hana ʻia ma Vietnam, ʻaʻole i hana ʻia ma Korea, a ʻaʻole i hiki i ke Kaua Honua ʻElua. ʻO koʻu manaʻo ʻaʻole e ʻae hou ka lehulehu. A i ka hihia o Iraq, pono lākou e wahaheʻe nui e pili ana i ka mea e hana nei e noho mālie ai ka poʻe. No laila, ma kahi o hoʻokahi makahiki i hala aku nei ua puka mai ka noiʻi nui mai nā poʻe Iraqi, ʻo ka manaʻo maikaʻi loa ma kahi o 100,000, a ʻoi aku ia ma mua o hoʻokahi makahiki i hala. ʻAe, ʻaʻole i ʻōlelo ʻia ma ʻAmelika Hui Pū ʻIa. ʻO kaʻoiaʻiʻo, i ka wā i'ōleloʻia ai, ua hoʻohenehene waleʻia. Inā ʻike ka poʻe e pili ana i ia mea, a ʻike i ka mea e waiho ana ma hope o ia mea, e kūʻē nui lākou i ke kaua, akā ua noho mālie.
E lawe, e ʻōlelo, [nā] koho balota ma Iraq, a no ka manawa lōʻihi ua paʻi lākou i nā hopena, akā i kēia manawa ua hoʻōki lākou i ka paʻi ʻana i nā hopena, ma ka liʻiliʻi loa nā hopena i loaʻa nā ʻano i ka hana, akā ke lawe ʻia nei lākou, a i kekahi manawa ua leak. No laila, ua hoʻokō ke Kuhina Kūʻai Pelekane i kahi koho balota i nā ʻano o nā ʻāina e pili ana i ka noho ʻana, ʻoi aku ka hopena ma ʻEnelani, a i ka ʻēheu ʻēheu ʻākau, Daily Telegraph, a ʻo kekahi o nā mea paʻi ʻē aʻe i lawe iā ia, akā ʻo ia ' t i oleloia ma ka US. ʻO ka mea a lākou i ʻike ai, ʻoi aku ka nui o ka 80 ka nui o ka heluna kanaka e makemake ana i ka poʻe e noho ana ma waho o ka ʻāina, 1 pākēneka e manaʻo e hoʻonui lākou i ka palekana, a kokoke i ka hapalua o ka heluna kanaka e manaʻo nei he kūpono ka hoʻouka ʻana iā lākou. ʻAe, ʻike ʻoe inā ʻike ka poʻe ma ʻaneʻi, e iho ana ke kākoʻo no ka ʻoihana, no laila ʻaʻole lākou e hōʻike.
A like me nā mea ʻē aʻe, pono ʻoe e mālama naʻaupō ka lehulehu no ka mea inā ʻike lākou i ka mea e hana nei, ʻaʻole lākou e ʻae. Ua hana au i nā hana he nui ma nā palapala i wehewehe ʻia i loko, ʻo ka US he hui kūʻokoʻa loa i kēia ʻano a laila ka hapa nui o ka honua no laila, he nui nā moʻolelo. E nānā i nā palapala declassified, nā palapala huna. No ke aha i hūnā ʻia ai? [ʻAʻole ia] no nā kumu palekana, ʻaʻole mai ka ʻenemi, ʻike nui lākou. ʻO ka hapa nui he mea kaua e kū'ē i ka heluna kanaka. ʻAʻole ʻoe makemake e ʻike ka lehulehu i ka mea āu e hana nei ma ko lākou inoa. ʻO ia ke kumu nui o ka hūnā a maopopo ke kumu nui o ka hoʻolaha. He mau hoouka keia i ka lehulehu. ʻO kaʻu manaʻo, makaʻu maoli ka poʻe elite i ka demokala. He mea make ia [no lākou], pehea lā lākou e ʻae ai? No laila, hana lākou i nā mea he nui e hiki ai ke hoʻohaʻahaʻa iā ia. A ʻo kekahi o nā mea āu e hana ai, ʻo ia ka wahaheʻe, hoʻopunipuni, hūnā a pēlā aku.
Akā e nānā i ka heluna kanaka ʻAmelika i nā makahiki he 40 i hala iho nei, ʻae ua loli nui, a ʻike lākou. Aia kekahi mau palapala leke a lākou e ʻōlelo nei ʻaʻole hiki iā mākou ke hana i ke kaua nui, ke kaua mākou. I kēia manawa ke ʻōlelo nei au "Inā mākou e kūʻē i kahi ʻenemi nāwaliwali loa," ʻo ia wale nō ke ʻano a mākou e kū ai, "pono mākou e lanakila wikiwiki a hoʻoholo, a i ʻole e pau ke kākoʻo o ka lehulehu." A ʻoiaʻiʻo, hiki iā ʻoe ke ʻike i kēlā ma Iraq. Ua manaʻo lākou e lanakila wikiwiki a hoʻoholo lākou, a inā ʻaʻole lākou, hoʻopau ke kākoʻo lehulehu e like me kā lākou i ʻike ai. ʻAʻole pēlā ma Vietnam, ua hoʻomau ia no nā makahiki, a ʻaʻole i pau ke kākoʻo o ka lehulehu. ʻAe, ua hoʻololi ʻia, ua hoʻomaopopo ʻia ma nā wahi kiʻekiʻe, a hōʻike i nā mea hiki ke loli.
ʻO kaʻoiaʻiʻo, ua like nā manaʻo honua, e lawe i ke kaua Iraq. ʻAʻole i haʻi ʻia ma ʻaneʻi, akā nui nā kūʻē kaulana. ʻO koʻu manaʻo, ʻo Sepania, ka mea i manaʻo ʻia ʻo ka manaʻolana nui no ka wā e hiki mai ana no ka mea ʻo Asnar ke kuhina nui, ua hui pū me Bush lāua ʻo Blair no ka piko e haʻi ana i ke kaua, ʻike ʻoe, aloha nā kānaka a pau iā Sepania. Hele mai ʻo ia me ke kākoʻo o 2 pakeneka o ka heluna kanaka. ʻO kaʻoiaʻiʻo, i nā koho balota o ka honua i lawe ʻia e pili ana i ke kaua, ma mua o ke kaua, manaʻo wau ʻo ka ʻāina wale nō i piʻi ma luna o 10 pakeneka kākoʻo ʻo ia paha ʻo ʻIseraʻela, no kā lākou mau kumu ponoʻī.
Mai koʻu wā ʻōpio, ua hana au no kahi hui Taoist/Confucian, a ʻo kahi ʻano aʻu i ʻike ai, ʻo ka poʻe i ʻoi aku ka pōmaikaʻi e liʻiliʻi i ke komo ʻana, ʻaʻole makemake e ʻae i nā manaʻo ʻē aʻe, a emi ʻole ka lokomaikaʻi me kā lākou. manawa, ikehu a me na waiwai.
He kūlohelohe kēlā. Hiki iaʻu ke haʻi iā ʻoe e pili ana i kēlā mai ka ʻike pilikino. Ke hāʻawi wau i kahi kamaʻilio ma Cambridge a ke hāʻawi wau i kahi kamaʻilio ma Jamaica Plains, ʻokoʻa loa ia.
Aia wau ma laila, ʻoiaʻiʻo (ma Jamaica Plains).
Ma laila ʻoe i kēlā pō? E hoʻāʻo e ʻike i kēlā ma Cambridge, ma Harvard Square.
No ke aha ʻoe i manaʻo ai ua nele ka poʻe pono i nā ʻoiaʻiʻo maopopo?
ʻAe, he mau kumu. No ka mea hoʻokahi, ʻoi aku ka ʻoi aku o ka naʻauao, ʻoi aku ka indoctrinated ʻoe. Ma hope o nā mea a pau, ua kuhikuhi nui ʻia ka propaganda i ka poʻe pono. No ka lehulehu o ka heluna kanaka, aia ka propaganda, akā ʻo ka hapa nui e hoʻāʻo e hoʻokuʻu iā lākou mai ko mākou lauoho, ʻike ʻoe, he mea hoʻonāukiuki. E hoʻokomo iā lākou i nā haʻuki ʻoihana, a i ʻole nā hōʻino wahine, a i ʻole kekahi mea. E mālama wale iā lākou mai o mākou aku. ʻO ia ke kumu i hoʻohaʻahaʻa ʻia ai ka ʻōnaehana politika i ʻAmelika Hui Pū ʻIa a hiki i kahi o nā pilikia e kamaʻilio ʻia nei ka mea i kapa ʻia ʻo "nā kaua moʻomeheu." ʻIke ʻoe, e hāʻawi ana mākou i nā kuleana kāne kāne, kēia ʻano mea. ʻAe, ʻaʻole mālama nā Luna Nui i kēlā, no laila e hoʻokomo i ka poʻe i kēlā, a loaʻa iā ʻoe nā mokuʻāina ʻulaʻula a me nā mokuʻāina uliuli a me nā kaua moʻomeheu a pēlā aku. No laila, ʻoi aku ka nui o ka poʻe e hoʻohuli iā lākou.
Akā no nā elites, pono lākou e manaʻoʻiʻo. ʻO lākou ka poʻe hoʻokele a me nā alakaʻi, inā he politika a i ʻole ka hoʻokele waiwai, a i ʻole nā mana aʻoaʻo ma nā kulanui a me ka media a pēlā aku. Pono lākou e manaʻoʻiʻo. Inā ʻaʻole hiki iā lākou ke hana i ka hana. No laila, pono lākou e hoʻomaʻamaʻa hohonu. Eia kekahi, no ko lākou makemake e hoʻonaʻauao ʻia, ʻo lākou ka poʻe i loaʻa mai kēia mau hana.
No laila he nui nā kumu e alakaʻi ai i kahi hopena kūlohelohe o ka mea āu i wehewehe ai. ʻAʻohe mea e hana ai, ʻaʻohe mea kupanaha. ʻO koʻu manaʻo, inā he ʻōnaehana hoʻonaʻauao kā mākou, aʻo mākou i kēlā ma ka papa ʻewalu.
Ke nānā nei au i ka Manufacturing Consent, manaʻo wau ʻaʻole ʻoe i ʻike?
ʻAʻole.
Ma ka hopena, ua kamaʻilio ʻoe e pili ana i kahi o kāu e hana nei ʻo ka hāʻawi ʻana i ka poʻe i kahi papa i ka pale ʻana i ka naʻauao. Hiki iā ʻoe ke wehewehe i ka mea…
ʻAe, ʻike ʻoe, aia nā kuhi hewa koʻikoʻi i loaʻa nā hoʻoikaika nui e hoʻokomo. A ʻaʻole wau i manaʻo he paʻakikī loa lākou e wehe. ʻO nā mea a pau a mākou e hoʻomaopopo ai e pili ana i nā hihia o ka honua aia ma ka pae i hiki i kaʻu moʻopuna 10 makahiki ke ʻike, inā hāʻawi ʻia kahi manawa. No laila e hāʻawi wale i nā kānaka i ka manawa e noʻonoʻo ai no lākou iho. ʻO nā mea a pau a mākou e kamaʻilio nei, no ka laʻana, maopopo loa. E ʻike ʻoe iā ia ke ʻole ʻoe i hoʻopaʻa ʻia i ka ʻike ʻole. ʻAe, e nīnau i ka poʻe e nīnau me ka noʻonoʻo, e noʻonoʻo, a noʻonoʻo i nā mea maopopo a pēlā aku.
E lawe, e ʻōlelo, i ka hoʻouka kaua ʻana iā Iraq. Ma waho o ke Komohana, ʻo nā mea a pau, ʻo Iraq hoʻi, manaʻo wale nā kānaka a pau, ua hana ʻia ka hoʻouka kaua ʻana iā Iraq no ka mea aia ʻo Iraq i ke kikowaena o kahi hana aila nui, ka ʻāina hana ikehu o ka honua a makemake ka US e hoʻonui i ka mana ma luna o ia. . Ua like ia me ka truism.
ʻO nā koho balota ma Baghdad e like me kā lākou, lawe wale ʻia. Ma ke Komohana inā ʻōlelo kekahi, e hoʻohewa koke ʻia lākou ma ke ʻano he kipi kipi, a i ʻole he anti-ʻAmelika, a i ʻole kekahi mea hoʻopunipuni. ʻO ka mea āu e manaʻoʻiʻo ai ʻo ka US, e like me kā lākou i kapa ʻia ai, "hoʻokuʻu ʻia" ʻo Iraq, inā he mokupuni ia ma ka moana India e hana ana i ka letus. ʻO ia ka mea āu e manaʻoʻiʻo ai. ʻEhia ka nui o ka ʻili ʻana i kēlā? ʻAe, ʻike ʻoe, pono ʻoe e mākaukau e hana. A ʻaʻole manaʻo nā kānaka. Ke haʻi aku kekahi iā lākou he ʻano maopopo. Akā ke hoʻopiha ʻia ʻoe me ka hoʻolaha nui ma ke ʻano ʻē, ʻaʻole maʻalahi ke noʻonoʻo.
No ka laʻana, e nānā i ka US media, ua ʻike anei ʻoe i kekahi e ʻōlelo ana pēlā? ʻO koʻu manaʻo, maopopo loa i hiki i ke keiki ke ʻike, ua ʻike paha ʻoe i ka ʻōlelo? ʻAe, ʻike ʻoe, inā ʻaʻohe mea i ʻōlelo ʻia, ʻaʻole manaʻo ka poʻe. Aia ʻoe ma Jamaica Plains? Hoʻomanaʻo ʻoe ua hoʻomaka wau ma ke kamaʻilio ʻana e pili ana i nā koho balota, ʻoiai, ʻike ʻoe, aia ke kumu i hoʻopuka ʻole ʻia ai kēlā mau koho balota, ʻoiaʻiʻo. ʻAʻole manaʻo ʻia ka poʻe e ʻike i ko lākou ʻano ponoʻī ke kūpono i ka mainstream. ʻO koʻu manaʻo, inā he kanaka ʻoe, loaʻa paha iā ʻoe kou ʻano ponoʻī, akā ʻo nā mea a pau āu e lohe nei a ʻike nei, ʻōlelo ʻoe he naʻau. No laila, manaʻo ʻoe, ʻae, he naʻau wau. Inā ʻike ʻoe ʻo ia ka manaʻo o ka hapa nui, e hui pū nā kānaka a hana i kekahi mea e pili ana i ia.
No laila, ʻaʻole maʻalahi ka pale ʻana i ka naʻauao, akā ʻaʻole paʻakikī. Ke loaʻa koke iā ʻoe ka manaʻo o ia mea, hāʻule koke nā mea āpau. Inā ʻaʻole he mau pale maoli, a ʻoi aku ka nui o kou naʻauao, ʻoi aku ka nui o nā pale. Ma hope o nā mea a pau, ʻo ia ke ʻano o ka hoʻonaʻauao. ʻO ka hapa nui o ia mea e pili ana i ka indoctrination.
Maopopo iā ʻoe ʻo wai ʻo Richard Feynman? ʻO ka ʻAmelika physicist?
ʻAe.
Ua loaʻa ka hopena o kāna mau palapala iaʻu iho. Ua kākau ʻo ia e pili ana i kekahi o kāna mau minamina me kona komo ʻana i ka Manhattan Project ma ke ʻano he haumāna puka. ʻO ke ʻano o kāna mea i komo ai ʻo ia ke kūʻai aku i ka propaganda, akā ua manaʻo ʻo ia he puʻupuʻu nui e hoʻoponopono ai, ʻike ʻoe, he ʻepekema ʻo ia.
He mea hoihoi loa ia. Ua nānā iki wau i kēlā.
Manaʻo wau ua mamao loa ʻo ia mai ka naʻauao koʻikoʻi e like me kāu e hiki ai.
ʻAe, ʻike, ʻo ka mea mua, ʻokoʻa nā ʻepekema. ʻO kaʻu e wehewehe nei a hiki i kēia manawa ʻaʻole paʻa i ka ʻepekema. I ka ʻepekema, ke aʻo ʻoe i ka physics, ʻaʻole ʻoe i aʻo ʻia e kope i ka mea a ke kumu i ʻōlelo ai a e hana hou i ka hoʻokolokolo aʻe, manaʻo ʻia ʻoe e hoʻokūkū, e noʻonoʻo e pili ana i ia mea, e hana hou, e kū i luna a ʻōlelo, "Manaʻo wau. Ua hewa ʻoe," ʻike ʻoe, "E hana pēlā, he manaʻo maikaʻi koʻu e makemake ai nā mea a pau." ʻO ia ke ʻano o ka hoʻonaʻauao ma nā ʻepekema mua.
ʻO ia ke kumu, no ka laʻana, inā ʻoe e nānā i kā lākou ʻano politika, ʻoi aku ka conservative ʻo MIT ma mua o Harvard. Ma kekahi ʻaoʻao, ʻo MIT ke kikowaena o ka hana antiwar maluhia no 50 mau makahiki. No ka mea, ua hoʻokumu ʻia ka ʻepekema. ʻAe ʻia ʻoe, ʻoiaʻiʻo, paipai ʻia e noʻonoʻo kūʻokoʻa. No laila ʻae, ʻaʻole ʻo Feynman ma waho o ke kumu nui, akā ʻo ka hapa nui o nā ʻepekema kūlohelohe, no ka mea pono ʻoe e hana i nā mea ʻokoʻa. Inā ho'āʻo ʻoe e hoʻokō i ka ʻepekema i ke ʻano o ka indoctrination e hele nei ma nā kula palupalu, e make lākou. Noho lākou ma ka paʻakikī, ka nīnau, ke komo ʻana, ka poʻe ʻōpio i manaʻo a pēlā aku, ʻo ia ka mea e ola ai lākou.
Ma ka lima ʻē aʻe inā ʻoe e nānā i hope i ka Manhattan Project, ʻo ka mea holoʻokoʻa, he mea hoihoi loa ka mea i hana. ʻElua mau hanana, ʻo Chicago a me Los Alamos. Ke hana nei ka hana ʻo Chicago i nā mea hana [a] hana mua ʻia. No laila ua pau lākou a ʻo ka hana ʻo Los Alamos i hana i ka pū. E nānā i ke kūʻē. ʻO ka hoʻomaka ʻana o ke kūʻē, hoʻomaka lākou ma Chicago. Ua nui nā ʻōhumu ma Chicago ma hope o ka pau ʻana o kēlā māhele. A laila hoʻomaka ʻoe e noʻonoʻo, ʻike ʻoe, he aha kā mākou e hana nei? [Ma] Los Alamos ʻaʻohe mea. ʻO koʻu manaʻo, ua loaʻa iā lākou ka poʻe akamai loa o ka honua e noho ana i loko o kahi kaiapuni paʻa, ʻo ka hapa nui o lākou i ka politika nani radical, ua puka mai lākou mai ka hema ʻEulopa a me nā mea like, e noho ana ma laila, ʻaʻohe kūʻē. ʻOiaʻiʻo, ʻaʻohe nīnau.
Ke aʻo nei au i kahi papa haʻahaʻa ma kēia mau pilikia a ʻike ʻoe iā Phil Morrison? He physicist ʻo Phil Morrison ma ʻaneʻi, ʻoiaʻiʻo ke ola nei ʻo ia akā ua hoʻomaha, ʻo ia ke kanaka nāna i hoʻohui i ka pōkā ma ka mokupuni ʻo Tinian, aia ʻo ia i ka pae Los Alamos, a manaʻo wau he komunista paha ʻo ia, ʻoiaʻiʻo ma ka ʻaoʻao hema. Ua wehewehe ʻo ia no ka papa i ke ʻano o Los Alamos. A ʻo ia wale nō ka mea a Feynman i ʻōlelo ai, ʻike ʻoe, ua ʻōlelo ʻo ia ua hoihoi mākou āpau i ka pilikia ʻenehana. ʻAʻole mākou i nīnau i kā mākou hana. A ʻaʻohe wahi Chicago no ka mea ua mālama ʻia lākou a hiki i ka hopena. ʻAʻole lākou i ʻike e hele ana ia, i ka wā i hala. No laila, hauʻoli lākou a pau, ka mea a Oppenheimer i kapa ai, ʻike ʻoe, he pilikia ʻenehana nani a i ʻole kekahi mea. ʻO ia ka mea a lākou i komo ai. A ʻae, ma kēlā ʻano, pololei ʻo Feynman. He nui ka poʻe i lilo i mea ʻeleu akā [ʻaʻole] nui.
Ke ʻike nei ʻoe i ia mea he pilikia? Loaʻa iā ʻoe kahi papa o ka poʻe loea i…
E nānā i ka mea i hana ʻia. Laki mākou no ka hiki ʻole ʻana o nā physicists Kelemania i laila, ua hana like lākou, he ʻokoʻa paha?
Hāʻawi kālā ʻia ʻo ZNetwork ma o ka lokomaikaʻi o kāna poʻe heluhelu.
E Makana mai