(Nasaret) - ʻO Ehud Barak, ke kuhina pale o ka ʻIseraʻela, ua ʻae ʻia i ka pule i hala i ka hoʻonui ʻana i ke kūlana o ke kulanui o ke kulanui ma kahi noho i loko o ke Komohana Komohana, kahi hana e hoʻohaʻahaʻa i ka hilinaʻi o Palestinian i ke kaʻina hana maluhia.
ʻO ka hoʻoholo, ka ʻae ʻana i ke kulanui ʻo ʻIseraʻela mua ma ka ʻāina ʻo Palestinian, ua manaʻo ʻia e hāʻawi i ke koleke i ke kālā keu nui, e ʻae iā ia e hoʻonui i kāna heluna haumāna.
Ma kahi o 11,000 mau haumāna, ʻo ka hapa nui mai loko mai o ka ʻIseraʻela, ua hele mua i ke kulanui ma Ariel, e aʻo ana ma waena o ka heluna kanaka he 18,000.
ʻO ka hoʻonui ʻia ʻana o Ariel, 20km i loko o ke Komohana Komohana a kokoke i Nablus, e hoʻonui paha i nā haunaele me ka hoʻokele US o Barack Obama. Ua koi ka Hale Paʻa i ka hoʻokuʻu ʻia ʻana e hoʻohanohano ʻia a hoʻohanohano ʻia e ka ʻIseraʻela.
Ua hakakā pinepine ʻo ʻAmelika Hui Pū ʻIa a me ʻIseraʻela ma luna o ka hoʻolālā ʻana o ka ʻIseraʻela e hoʻolōʻihi i kona pā kaʻawale ma ka hikina o Ariel, me ka hoʻohui pono ʻana i ka noho ʻana a me ka hoʻokaʻawale ʻana i nā ʻāpana waena a me ka ʻākau o West Bank.
Pīhoihoi loa nā hui maluhia no ka loaʻa ʻana o ka mana no ka hoʻomaikaʻi ʻana i ke kulanui ʻo Ariel mai Mr Barak, ke alakaʻi o ka Party Labor. Ua kāohi mua nā lālā o kāna ʻaoʻao hema hema i ka hoʻāʻo ʻana e nā ʻaoʻao ʻākau e hoʻololi i ke kūlana o ke kulanui.
Ua ʻōlelo aku kekahi mau mea hoʻonaʻauao o ka ʻIseraʻela e hoʻohui ia i ka wahie i nā hoʻolaha e kū nei ma ʻEulopa e boycott i nā kulanui ʻo ʻIseraʻela, ka mea i hoʻopiʻi ʻia no ka hoʻopili ʻana me ka noho ʻana.
"ʻO kēia ka mea e pili ana i ka hoʻāʻo ʻana e hana i ka noho ʻana o Ariel 'kosher'," wahi a Yariv Oppenheimer, ke poʻo o ka Peace Now, he hui ʻIseraʻela e nānā ana i ka ulu ʻana o ka noho ʻana. "He mea kōkua ia i ka hoʻoikaika ʻana i ka ulu ʻana o ka ʻIseraʻela e noho mau ʻo Ariel i ʻāpana o ka ʻIseraʻela mau loa."
Ua ulu nui ʻo Ariel College mai kona hoʻokumu ʻia ʻana i ka makahiki 1982 ma ke kahua ʻo West Bank o ke Kulanui ʻo Bar Ilan ma Ramat Gan, kokoke i Tel Aviv. I ka lilo ʻana i kūʻokoʻa i ka makahiki 2004, ua hoʻomaka koke ke kolamu i ka lobbying no ke kūlana kulanui. I hoʻokahi makahiki ma hope ua lanakila ʻo ia i ke kākoʻo ʻana o Ariel Sharon, ke kuhina nui i kēlā manawa, nāna i wehewehe i ka hoʻonui ʻana he "koʻikoʻi nui" i ka hoʻokō ʻana i kahi kulekele o ka "hoʻoikaika ʻana i nā hoʻonohonoho".
Ua haʻi aku ʻo Benjamin Netanyahu, ke kuhina nui o kēia manawa, i ka manawa e hōʻoia ai kahi kulanui ma Ariel i ka noho ʻana "e noho mau loa i ʻāpana o ka mokuʻāina o ʻIseraʻela".
Ua kūʻē ʻia ka hoʻomaikaʻi ʻana e ka ʻaha luna hoʻonaʻauao o ka ʻIseraʻela, ʻo ka Higher Education Council, ka mea i hoʻoweliweli ʻia e ʻae i ka ʻae ʻia ʻana o nā kekelē o ke kulanui.
Eia nō naʻe, i ka makahiki 2007 ua kapa hou ke kulanui iā ia iho ʻo "Ariel University Center", kahi hoʻololi o ke kūlana i kākoʻo mua ʻia e ke aupuni o Ehud Olmert. Ma lalo o ke kaomi ʻana mai nā luna hoʻonaʻauao, akā naʻe, ua hoʻohuli ʻia ka hoʻoholo ma muli o nā mana o ka pūʻali koa ʻIseraʻela wale nō ma West Bank - ma lalo o Mr Barak - hiki ke ʻae i kēlā hoʻololi.
ʻOiai ke kūʻē ʻana mai nā lālā o kāna ʻaoʻao, ua ʻae loa ke kuhina pale i ka pule i hala.
Ua kākau ʻo Yossi Sarid, he pelekikena mua o ka Higher Education Council, ma ka nūpepa ʻo Haaretz i ka Pōʻalima: "Mahalo iā [Mr Barak], e loaʻa iā mākou ke kulanui wale nō i ka honua manuahi nona nā mea hoʻokumu a me nā mea nona nā luna ʻaʻahu."
ʻO ka ʻae ʻana o Mr Barak i manaʻo i ka ulu ʻana o ka mana o ka ʻaoʻao ʻākau i ke aupuni o Mr Netanyahu, wahi a Anat Matar, he kumu aʻoaʻo kumu ma Tel Aviv Universty.
ʻElua pule i hala aku nei, ua hoʻoweliweli ʻo Avigdor Lieberman, ke Kuhina o ko nā ʻāina ʻē a me ke alakaʻi o ka ʻaoʻao ʻo Yisrael Beiteinu Party, e kāohi i nā manaʻo kānāwai āpau mai Labour ke ʻole e ʻae ʻia ka hoʻomaikaʻi ʻana o Ariel College.
Ua hana ʻo Yisrael Beiteinu i ka hoʻonui ʻia ʻana o ka hoʻonui ʻana i papa nui ma kāna paepae no ka mea he hapa nui o Ariel o nā malihini mai ka Soviet Union mua, ʻo Mr Lieberman ka ʻāpana koho nui.
Ua hoʻopuka ʻo Alex Miller, he kamaʻāina ʻo Ariel a me Yisrael Beiteinu kālai'āina, i ka pule i hala aku nei e hoʻokipa ana i ka hoʻoholo ma ke ʻano he "poʻo nui o ka paipai ʻana no nā hoʻonohonoho".
Ua ʻōlelo ʻo Ron Nachman, ke kuhina nui o Ariel, ua manaʻo ʻo ia e hoʻohuli i ka noho ʻana i ka mana o ka ʻIseraʻela ʻo Princeton, kahi kūlanakauhale US i ulu nui ma ke kua o kāna kulanui ʻo Ivy League.
Ua ʻōlelo nā luna o Mr Barak, ʻo ke kūlana hou o "ke kikowaena kulanui" he mea hoʻololi ma mua o ka lilo ʻana o ke Kulanui ʻo Ariel i ʻewalu piha piha o ka ʻIseraʻela, ʻelua paha makahiki.
Hoʻolālā ʻo Ariel College e pāpālua i kāna ʻai ʻana i nā haumāna i nā makahiki he ʻumi e hiki mai ana, e pākolu i ka nui o kona pā kula a kūkulu i kahi kaiāulu hou no nā limahana. Ma kahi o 70 pakeneka o nā haumāna o ke kulanui e huki ʻia mai ka ʻāina ʻo Tel Aviv i loko o ka ʻIseraʻela, a me kahi helu liʻiliʻi o nā haumāna Arab Israeli.
Hōʻike ke kulanui i ka hae ʻIseraʻela i kēlā me kēia lumi papa a koi i nā haumāna āpau e lawe i hoʻokahi papa ma ka hoʻoilina Iudaio a i ʻole ka hoʻoilina Iudaio, e mālama mau ʻia e nā rabi noho.
Ua manaʻo ʻia ʻo Ariel, ka ʻehā o ka nui o ka noho ʻana ma West Bank, e ka hapa nui o ka poʻe ʻIseraʻela ma ke ʻano he "settlement blocs" e hoʻohui ʻia me ka ʻIseraʻela ma kahi kuʻikahi maluhia. Ua ʻōlelo ka poʻe Palestinian e ʻoki pono i ka West Bank i ʻelua.
Aia nā makaʻu nui ma waena o nā mea hoʻonaʻauao o ka ʻIseraʻela e koi ana i ka boycott o nā kula ʻo ʻIseraʻela e hoʻonui ʻia ma hope o ka hoʻoholo ʻana o ke Kulanui ʻo Ariel. Ua kapa ʻia ʻo Yaron Ezrahi, he kumu aʻoaʻo ma ke Kulanui ʻo Hebrew, i ka hoʻoholo i ka "academisation of the occupation".
Ua ʻōlelo ʻo Amal Jamal, ke poʻo o ka ʻepekema politika ma ke Kulanui ʻo Tel Aviv, ʻo ka hoʻomaikaʻi ʻana e hōʻike pū i ka nui o nā kulanui i loko o ka ʻIseraʻela i hui pū ai me ke kula ʻo West Bank. "Aia ke kākoʻo ikaika i ke kulanui ma waena o kekahi mau mea hoʻonaʻauao ma nā kulanui o ʻIseraʻela, e hui pū me ia i ka mālama ʻana i nā ʻaha kūkā, ke alakaʻi ʻana i ka noiʻi, ka nānā ʻana i nā haumāna kauka a me ke aʻo ʻana," wahi āna.
ʻO kahi koho balota a ka hui aʻoaʻo Pelekane i ka makahiki 2005, e kākoʻo ana i ka hoʻopaʻa haʻahaʻa haʻahaʻa o ka ʻIseraʻela, ua manaʻo ʻia ke Kulanui ʻo Bar Ilan ma muli o kāna mau loulou i ke Kulanui ʻo Ariel. Ua hoʻoholo ʻia nā ʻōlelo hoʻoholo like ʻole i kēlā me kēia makahiki e ka uniona, ʻoiai ua hoʻohuli ʻia ma hope.
I ka mahina o Nowemapa i hala aku nei, ua lilo ke kulanui ʻo Norewai, ʻo Trondheim, ka mea mua i koho balota no ka hoʻopaʻa ʻana i nā kulanui o ʻIseraʻela, ʻoiai ua hōʻole ʻia ka noi.
Ua ʻike ʻo Ariel College iā ia iho ma ke kikowaena o kahi lālani diplomatic i ka makahiki i hala i ka wā i hōʻole ai ʻo Sepania i kāna poʻe noiʻi mai ka hopena hope o ka hoʻokūkū e hoʻolālā i kahi hale hoʻolalelale. Ua ʻōlelo nā luna Sepania ʻaʻole hiki i ke kula ke komo no ka mea ua kūkulu ʻia ma luna o ka ʻāina Palestinian i noho ʻia.
He mea kākau a mea kākau moʻolelo ʻo Jonathan Cook ma Nazareth, ʻIseraʻela. ʻO kāna mau puke hou loa ʻo "Israel and the Clash of Civilisations: Iraq, Iran and the Plan to Remake the Middle East" (Pluto Press) a me "Disappearing Palestine: Israel's Experiments in Human Despair" (Zed Books). ʻO kāna pūnaewele www.jkcook.net.
Ua puka mua ʻia kahi mana o kēia ʻatikala ma The National (www.thenational.ae), i paʻi ʻia ma Abu Dhabi.
Hāʻawi kālā ʻia ʻo ZNetwork ma o ka lokomaikaʻi o kāna poʻe heluhelu.
E Makana mai