(ʻAukake 13) — Makemake au e kaʻana like me ʻoe i kekahi mau nīnau–kekahi mau nalo e uwē mau ana i koʻu poʻo.
Aia ma ka aoao pono ka pono?
Ua maloʻo anei ka hoʻoponopono honua ma kahi kūlana i lalo?
ʻO ka mea hoʻolei kāmaʻa o Iraq, ke kanaka nāna i hoʻolei i kona mau kāmaʻa iā Bush, ua hoʻopaʻi ʻia ʻo ia i ʻekolu makahiki i loko o ka hale paʻahao. ʻAʻole pono ʻo ia i ka mekala?
ʻO wai ka mea hoʻoweliweli? ʻO ka mea hoʻolei kāmaʻa a i ʻole ka mea i loaʻa iā lākou? ʻAʻole anei ʻo ka mea hoʻoweliweli maoli ka mea pepehi kanaka, nāna i hoʻopunipuni i ke kaua ʻo Iraq, pepehi i ka lehulehu, a hoʻopaʻa ʻia a kauoha i ka hoʻomāinoino?
ʻO wai ka poʻe i hewa-ʻo ka poʻe o Atenco, i Mexico, nā Mapuches o Chile, nā Kekchies o Guatemala, nā poʻe mahiʻai ʻāina ʻole o Brazil-ua hoʻopiʻi ʻia lākou a pau i ka hewa o ka hoʻoweliweli no ka pale ʻana i ko lākou kuleana i ko lākou ʻāina ponoʻī? Inā kapu ka honua, inā ʻaʻole i ʻōlelo ke kānāwai, ʻaʻole anei he kapu ka poʻe mālama?
Wahi a Puka Lahui HaoleʻO Somalia ka wahi pōʻino loa o ka honua. Akā ʻo wai ka poʻe pōā? ʻO ka poʻe pōloli e hoʻouka nei i nā moku a i ʻole ka poʻe speculators o Wall Street i hoʻopau i nā makahiki i ka hoʻouka kaua ʻana i ka honua a i kēia manawa ua uku ʻia me nā miliona miliona no ko lākou ʻeha?
No ke aha e uku ai ko ke ao nei i kona poe hao wale?
No ke aha he wahine makapō maka hoʻokahi? ʻO Wal-Mart, ka hui ikaika loa ma ka honua, pāpā i nā uniona kālepa. ʻO McDonald hoʻi. No ke aha e uhaki ai kēia mau hui, me ka hoʻopaʻi hewa ʻole, i ke kānāwai honua? No ka mea, i kēia ao o ko kākou wā, ua emi ka waiwai o ka hana ma mua o ka ʻōpala a ua emi ka waiwai o nā limahana?
ʻO wai ka poʻe pono a ʻo wai ka poʻe ʻino? Inā loaʻa maoli ka hoʻoponopono honua, no ke aha i hoʻokolokolo ʻole ʻia ai ka poʻe mana? ʻAʻole i hoʻouna ʻia nā haku o nā mea kīʻaha ʻino loa i ka hale paʻahao. No ka mea, ʻo kēia poʻe kahu ʻai ponoʻī ka mea e paʻa i nā kī o ka hale paʻahao?
He aha ka mea e hiki ʻole ai i nā aupuni ʻelima me ka mana veto i United Nations? No ke akua anei ia mana veto o lakou? Hiki iā ʻoe ke hilinaʻi i ka poʻe e pōmaikaʻi ana i ke kaua e mālama i ka maluhia?
He kūpono anei ka maluhia o ka honua i loko o nā lima o nā lāhui ʻelima ʻo ia hoʻi nā mea hana nui o ka honua i nā mea kaua? Me ka ʻole o ka mahalo ʻole i ka poʻe holo lāʻau, ʻaʻole hiki iā mākou ke kuhikuhi i kēia hoʻonohonoho ʻana he laʻana hou o ka hewa i hoʻonohonoho ʻia?
ʻO ka poʻe e uwē ana, ma nā wahi a pau, no ka hoʻopaʻi make, ʻaʻohe mea e pili ana i nā mea nona ka honua. ʻOi aku ka maikaʻi, hoʻopiʻi mau kēia mau ʻōlelo e pili ana i ka poʻe pepehi kanaka pahi, akā ʻaʻole ʻōlelo e pili ana i ka poʻe pepehi kanaka.
A nīnau kekahi iā ʻoe iho: No ka makemake nui o kēia mau mea hoʻopono honua i ka pepehi kanaka, no ke aha e pule ʻole ai lākou e hoʻāʻo i kā lākou hana pepehi kanaka i ka pono ʻole o ka nohona? He honua wale anei ia, i kēlā me kēia minuke, ʻekolu miliona mau kālā i hoʻopau ʻia i ka pūʻali koa, ʻoiai i ka manawa like e make ai nā keiki he ʻumikumamālima i ka pōloli a i ʻole ka maʻi hoʻōla? E kūʻē iā wai ka mea i kapa ʻia ʻo ke kaiāulu honua i hoʻopaʻa ʻia i ka niho? Kūʻē i ka ʻilihune a i ʻole ka poʻe ʻilihune?
No ke aha ʻaʻole i kuhikuhi ka poʻe lanakila o ka hoʻopaʻi hoʻopaʻi i ko lākou huhū i nā waiwai o ka hui mea kūʻai aku, nā waiwai e hoʻoweliweli i kēlā me kēia lā i ka palekana o ka lehulehu? A i ʻole, ʻaʻole paha, ʻo ka pahū mau ʻana o ka hoʻolaha ʻana he kono i ka hewa? ʻAʻole anei ʻo ia hoʻomake ʻana i hoʻopau i nā miliona a me nā miliona o ka poʻe ʻōpio hana ʻole a uku ʻole ʻia, e aʻo mau ana iā lākou i ka wahaheʻe ʻo "to be = to have," e loaʻa ai ke ʻano o ke ola mai ka loaʻa ʻana o nā mea e like me nā kaʻa a me nā kāmaʻa inoa inoa? Own, own, ke olelo mau nei lakou, e olelo ana, o ka mea nele, he mea ole.
No ke aha i pili ʻole ai ka hoʻopaʻi make i ka make ponoʻī? Hoʻonohonoho ʻia ka honua i ka lawelawe o ka make. ʻAʻole anei he ʻoiaʻiʻo ka hana ʻana o ka ʻoihana koa i ka make a ʻai i ka hapa nui o kā mākou waiwai a me kahi ʻāpana maikaʻi o ko mākou ikaika? Akā, hoʻāhewa wale nā mea nona ka honua i ka hana ʻino ke hana ʻia e nā poʻe ʻē aʻe. I nā extraterrestrials, inā aia lākou, ʻaʻole hiki ke wehewehe ʻia kēlā monopoli o ka hana ʻino. ʻAʻole hiki ke kākoʻo ʻia i ka poʻe noho honua, e kūʻē i nā hōʻike āpau i loaʻa, ke manaʻolana nei i ke ola: ʻo mākou nā kānaka wale nō nā holoholona i loea i ka hoʻopau ʻana i kekahi, a ua hoʻomohala i kahi ʻenehana luku e hoʻopau ana i ko mākou honua a me nā mea āpau. kanaka noho.
Mālama kēia ʻenehana iā ia iho i ka makaʻu. ʻO ka makaʻu i nā ʻenemi ka mea e hōʻoiaʻiʻo ai i ka hoʻopau ʻana i nā waiwai e ka pūʻali koa a me nā mākaʻi. A ke kamaʻilio nei e pili ana i ka hoʻokō ʻana i ka hoʻopaʻi make, no ke aha ʻaʻole mākou e hoʻopaʻi make ma luna o ka makaʻu ponoʻī? ʻAʻole anei e pono iā mākou ke hoʻopau i kēia hoʻomalu aupuni o ka poʻe hoʻoweliweli ʻoihana? Hoʻohewa ka poʻe lūlū o ka makaʻu iā mākou i ka mehameha, e mālama ana i ka lōkahi ma waho o ko mākou hiki ke hiki: ke aʻo wahaheʻe nei iā mākou e noho nei mākou i kahi honua ʻai ʻīlio, ʻo ka mea hiki ke hōʻeha i kona mau hoa, ke peʻe nei ka pōʻino ma hope o kēlā me kēia hoalauna. E makaʻala, e ʻōlelo mau lākou, e makaʻala, e ʻaihue kēia hoalauna iā ʻoe, e hoʻopaʻa ʻia ʻoe e kekahi, e hūnā ke kaʻa pēpē i kahi pōkā Mahometa, a ʻo kēlā wahine e kiaʻi mai nei iā ʻoe - ʻo kēlā hoa noho hewa ʻole - ʻoiaʻiʻo. e hoʻopili iā ʻoe i ka maʻi puaʻa.
I loko o kēia ao i lalo, ke hoʻoweliweli nei lākou iā mākou i nā hana haʻahaʻa loa o ka hoʻopono a me ka noʻonoʻo. I ka wā i hoʻomaka ai ʻo Pelekikena Evo Morales e kūkulu hou iā Bolivia, i ʻole e hilahila hou kona ʻāina me ka nui o nā ʻōiwi i ke alo o ke aniani, ua hoʻonāukiuki kāna mau hana. He pōʻino maoli ka paʻakikī a Morales mai ka ʻike kuʻuna o ke kauoha racist, nona ka poʻe pōmaikaʻi i manaʻo ʻo lākou wale nō ke koho no Bolivia. ʻO Evo, ua manaʻo lākou, ka mea nāna i hoʻomaka i ka haunaele a me ka hana ʻino, a ʻo kēia hewa i ʻōlelo ʻia e hōʻoia i ka hoʻoikaika ʻana e puhi i ka hui aupuni a wāwahi iā Bolivia. A i ka manawa i hoole ai ka Peresidena Correa o Ecuador e hookaa i na aie kupono ole o kona aina, ua lilo keia lono i mea weliweli iloko o ke ao waiwai, a ua hooweliweli ia o Ecuador me ka hoopa'i weliweli, no kona aa ana e hoike i keia ano hoohalahala ino. Inā ua hoʻomaʻamaʻa mau ʻia nā aupuni dictators a me nā poʻe kālai'āina kolohe e nā panakō honua, ʻaʻole anei mākou i hoʻomaʻamaʻa iā mākou iho e ʻae i ko mākou hopena hiki ʻole ke uku ʻia e ka poʻe no ka lāʻau e paʻi iā lākou a no ka manaʻo ʻino ka poʻe hao wale iā lākou?
Akā, ua hoʻokaʻawale mau ʻia ka manaʻo maʻamau a me ka pono?
ʻAʻole anei i manaʻo ʻia ka manaʻo maʻamau a me ka hoʻopono e hele lima ma ka lima, pili pono?
ʻAʻole naʻe ka noʻonoʻo maʻamau, a me ka hoʻopono, e like me ka ʻōlelo a ka wahine e ʻōlelo nei inā pono mākou, nā kāne, e hele i loko o ka hāpai ʻana, inā ua manuahi ka hoʻopaʻa ʻana. No ke aha e hoʻopaʻa ʻole ai i ke kuleana e hoʻopaʻa keiki? No ka mea anei e pau ka hoopau keiki i ka pono o na wahine i hiki ke kuai a me na kauka nana e uku?
ʻIke ʻia ka mea like me kekahi hihia hoʻopaʻapaʻa ʻē aʻe o ka hōʻole ʻana i ka hoʻopono a me ka noʻonoʻo maʻamau: no ke aha lā ʻaʻole ʻae ʻia nā lāʻau lapaʻau? ʻAʻole anei kēia, e like me ka hoʻohemo ʻana, he pilikia olakino lehulehu? A ʻo ka ʻāina hoʻokahi i helu ʻia i loko o kona heluna kanaka i ʻoi aku ka nui o nā mea hoʻohana i ka lāʻau lapaʻau ma mua o nā ʻāina ʻē aʻe o ka honua, he aha ka mana kūpono e hoʻohewa ai i kāna mea hoʻolako lāʻau? A no ke aha i hōʻike ʻole ai ka lehulehu media, i ko lākou hoʻolaʻa ʻana i ke kaua kūʻē i ka hōʻeha o nā lāʻau lapaʻau, ʻo Afghanistan ka mea e hoʻomāʻona wale ai i nā heroin āpau i pau i ka honua? ʻO wai ka luna o Afghanistan? ʻAʻole anei ia i noho pū ʻia e kahi ʻāina mesia i hāʻawi iā ia iho i ka misionari e hoʻopakele iā mākou a pau?
No ke aha ʻaʻole ʻae ʻia nā lāʻau lapaʻau i hoʻokahi manawa? No ka mea, ua hoʻolako lākou i ke kumu hoʻopiʻi maikaʻi loa no ka hoʻouka kaua ʻana, ma waho aʻe o ka hāʻawi ʻana i nā waiwai ʻoi loa i nā panakō nui, i loko o ka pōʻeleʻele o ka pō, e lawelawe nei ma ke ʻano he mau kikowaena kala?
I kēia mau lā, kaumaha ko ke ao nei no ka emi ʻana o nā kaʻa i kūʻai ʻia. ʻO kekahi o nā hopena o ka pilikia honua ka emi ʻana o ka ʻoihana kaʻa holomua ʻē aʻe. Inā mākou i ʻāpana o ka noʻonoʻo maʻamau, kahi ʻāpana o ka manaʻo o ka hoʻopono, ʻaʻole anei mākou e hoʻolauleʻa i kēia nūhou maikaʻi?
Hiki i kekahi ke hōʻole i ka emi ʻana o ka nui o nā kaʻa he mea maikaʻi ia no ke ʻano, ʻoiai ʻo ia ka hopena me ka liʻiliʻi o ka lāʻau make i loko o kona mau aʻa? Hiki i kekahi ke hōʻole i ka waiwai o kēia emi ʻana o nā helu kaʻa i ka poʻe hele wāwae, no ka mea he liʻiliʻi ka poʻe o lākou e make?
Penei ka wehewehe ʻana o ke aliʻi wahine ʻo Lewis Carroll iā Alice i ke ʻano o ka hāʻawi ʻia ʻana o ka pono ma ke ao aniani.
“Aia ka Elele o ka Moi. Aia ʻo ia i loko o ka hale paʻahao i kēia manawa, e hoʻopaʻi ʻia ana: ʻaʻole hoʻomaka ka hoʻokolokolo a hiki i ka Pōʻakolu aʻe: a ʻoiaʻiʻo hoʻi ʻo ka hewa hope loa.
Ma El Salvador, ua ʻike ʻo Archbishop Oscar Arnulfo Romero ʻo ka hoʻopono, e like me ka nahesa, nahu wale i ka poʻe kamaʻa ʻole. Ua make ʻo ia i nā ʻeha pū, no ka hoʻolaha ʻana ma kona ʻāina ua hoʻohewa ʻia ka poʻe i hoʻokuke ʻia mai kinohi mai, i ka lā o ko lākou hānau ʻana.
ʻAʻole hiki ke nānā ʻia ka hopena o nā koho balota i hala iho nei ma El Salvador, ma kekahi mau ʻano, ma ke ʻano he hoʻohanohano iā ʻAkipikopa Romero a me nā tausani o ka poʻe, e like me ia, i make i ka hakakā ʻana no ka hoʻopono ʻaoʻao ʻākau i kēia au o ka pono ʻole? I kekahi manawa, pau ino ka moolelo o ka Moolelo, aka, o ka Moolelo ponoi, aole pau. Ke ʻōlelo maikaʻi ʻo ia, ʻōlelo wale ʻo ia: E hoʻi wau.
Unuhi mai ka Paniolo: Kauka Moti Nissani
Ma waena o kāna mau hana ʻē aʻe, i ka makahiki 1971, ʻO Eduardo Galeano kakau iho la ʻO nā veins hāmama o Latin America a, i ka makahiki 1976, ua pakele i ka make ma ka lima o ka CIA-wainied Argentine hui make.
Hāʻawi kālā ʻia ʻo ZNetwork ma o ka lokomaikaʻi o kāna poʻe heluhelu.
E Makana mai