ka hoolewa o Peresidena Hugo Chávez Ua mālama ʻia ʻo Venezuela ma ka International Women's Day - he lā kūpono o ka haʻalele ʻana no "ka pelekikena o ka poʻe ʻilihune" i aloha ʻia e nā miliona, ʻoi aku hoʻi e nā wahine, ka poʻe ʻilihune.
I ka wā i koho ʻia ai ʻo Chávez i ka makahiki 1998, ua lele ka mana o ka ʻāina, a ua hoʻoikaika ʻia nā wahine. ʻO nā wāhine ka mea mua i ke alanui e kūʻē i ka 2002 US-backed coup; ʻO kā lākou hui ʻana i hoʻopakele i ke kipi. I ka nīnau ʻana i ke kumu, ʻōlelo ka wahine ma hope o ka wahine: "ʻO mākou ʻo Chávez, ʻo kā mākou keiki ʻo ia." He hoʻonui ʻo ia i ko lākou ʻano hakakā no ke ola.
Ua ʻike koke ʻo Chávez ʻo ke kipi āna i alakaʻi ai ma luna o nā wahine, a ʻōlelo ʻo ia penei: "ʻO nā wahine wale nō ka makemake a me ke aloha e hana i ke kipi." Ua hoʻomaopopo ʻo ia ʻo nā "misiona" - nā lawelawe kaiāulu hou i ka puʻuwai o kona kaulana a ʻo ka mokuʻāina i kākoʻo kālā akā ʻaʻole i holo - ua hana nui ʻia a mālama ʻia e nā wahine kaiāulu.
I ka makahiki 2006, i ka hoʻolaha ʻana i ka hoʻokō hapa o ka Paukū 88 o ke kumukānāwai hou e ʻike ana i ka hana mālama ʻana he mea waiwai - he holomua ma ka honua holoʻokoʻa - ʻōlelo ʻo Chávez: "Hoʻoikaika nui [nā wahine] i ka hānai ʻana i kā lākou keiki, ka hao, ka holoi ʻana, ka hoʻomākaukau ʻana i ka meaʻai ... ] he orientation… ʻAʻole i ʻike ʻia kēia he hana akā he hana koʻikoʻi ia! … ʻĀnō ke kau mua nei ke kipi iā ʻoukou, he poʻe limahana ʻoukou, nā wahine hale, nā limahana ma ka home."
ʻAʻole ʻo Chávez ke alakaʻi o ka neʻe mua i lilo i poʻo o ke aupuni, no ka hoʻomaopopo ʻana i ke koʻikoʻi o nā wahine i ka hoʻokumu ʻana i ka ʻahahui hou a lākou e hoʻoikaika nei e kūkulu.
ʻO ka hapalua haneli i hala aku nei, ʻo Julius Nyerere, ke alakaʻi o ka hakakā kūʻokoʻa o Tanzania a me kāna pelekikena mua, i manaʻo i kāna papahana no ka hoʻomohala ʻana i ka hoʻopau ʻana i nā maʻi ʻelua: ka like ʻole o ka wahine a me ka ʻilihune. Ua ʻōlelo ʻo ia: "ʻOi aku ka ikaika o nā wahine e noho ana i nā kauhale ma mua o kekahi ma Tanzania," e hana ana "ma nā kula a me nā hale".
"ʻO ka ʻoiaʻiʻo, ma nā kauhale ka hana nui o nā wahine. I kekahi manawa hana lākou no 12 a i ʻole 14 mau hola o ka lā. Hana lākou i nā lā Sābati a me nā lā hoʻomaha lehulehu." ʻOiai ka poʻe kamaʻāina "ua hoʻomaha i ka hapalua o ko lākou ola".
ʻO ka ujaama ʻo Nyerere a i ʻole "Africa socialism" - hilinaʻi iā ʻoe iho a me ka hui pū ʻana - ʻo ia ka mālama kūʻokoʻa iā Tanzania, ma ka ʻae ʻana iā ia e hōʻole i nā hōʻaiʻē haole. Ua koi ʻo ia e hana nā kāne i kā lākou kuleana. ʻAʻole ʻo ke kaulike wale nō ka nīnau no ka pono akā no ka pono waiwai a me ke kūʻokoʻa politika.
Paipai ʻia e Nyerere, ma kahi ʻāpana 17, ua hoʻokumu nā kauhale ʻo Ujamaa i kahi hui kaiaulu e pili ana i ke kaulike ma waena o nā wahine a me nā kāne, nā keiki a me nā mākua - ua hāʻawi like lākou a pau i ka waiwai i hana ʻia. Ua luku ʻia ko lākou hui kaiaulu e nā hoa pololi mana o Nyerere e kū'ē i kona makemake, akā ua hōʻike mai iā mākou i ka mea hiki.
Ma kahi kokoke loa iā Venezuela, ua ʻike ʻia nā wahine ma lalo o Jean-Bertrand Aristide, ka pelekikena koho democratically mua o Haiti (1990 a me 2000). Ua hoʻoholo ʻo Aristide e hoʻoponopono i ka ʻilihune loa a me ka pono ʻole, ua hoʻokumu ʻo Aristide i kahi Ministry of Women's Affairs, i koho ʻia i nā wahine i nā kūlana kuhina, kākoʻo i nā kaikamahine wahine hana hale, a me nā mea i pakele i ka hoʻopaʻapaʻa pūʻali koa. E like me Venezuela, ʻo nā wāhine ka mea nāna i hoʻonohonoho a loaʻa i nā papahana no ka heluhelu heluhelu a me ke olakino; ʻO ka piʻi ʻana o ka uku haʻahaʻa i pōmaikaʻi iā lākou - ʻo ka poʻe hana sweatshop ka nui o nā wahine.
He moʻolelo koʻikoʻi ke aloha o ka poʻe ʻōpio iā Aristide, akā ua mau ka manaʻo o ka wahine. ʻElua mahina ma hope o ke ōlaʻi weliweli i ka makahiki 2010, ua hōʻiliʻili nā wahine i 20,000 pūlima i nā lā ʻekolu e koi ana i ka Pelekikena Aristide e hoʻi mai ka noho pio ʻana - pono lākou iā ia no ke kūkulu hou ʻana. I hoʻokahi makahiki ma hope mai, ua hoʻi ʻo ia, ʻaʻole ma ke ʻano he pelekikena akā he kumu aʻo, wehe hou i ke kula lapaʻau āna i hoʻokumu ai no nā haumāna ʻilihune, kahi i pani ʻia e ka kipi.
Ma Bolivia, ua ʻike ʻia nā wahine ʻōiwi ma ke ʻano he kikowaena o ka hoʻoneʻe lehulehu i hoʻolalelale iā Evo Morales i ka pelekikena. ʻO kēia nā "kaua wai" i hoʻokuke aku i ka Bechtel multinational mai Bolivia (ua hoʻokaʻawale lākou i ka wai a hoʻopaʻi hewa i ka poʻe i hōʻiliʻili i ka wai ua). I ka makahiki 2008, ua ko'iko'i na wahine ma ka Ahaolelo a puni no kekahi mau la oiai e hoopaapaa ana ke kumukanawai hou; Ua manaʻo ka poʻe koho pāremata keʻokeʻo e haʻalele iā lākou iho no ka pale ʻana i kahi koho balota. Ua koi ʻia lākou e moe i loko o ka hale a hiki i ke koho balota ʻana. Ua hoʻolaha kēlā kumukānāwai i kahi kūlana mana hou no nā wahine - mai ka uku kaulike a hiki i ka ʻike ʻia no ka waiwai waiwai o ka hana mālama.
Ke waiho ʻia nei ka pelekikena o ka poʻe ʻilihune, ua wehe ʻia ka hoʻokolokolo hoʻokolokolo Operation Condor ma ʻArgentina, e hoʻopiʻi ana i ka hoʻopaʻapaʻa hoʻohui ʻia o ka weliweli mokuʻāina o nā dictatorships Latin American kahiko. Pono mākou e hoʻomanaʻo i kahi ʻano ʻike liʻiliʻi o ka hoʻoilina o Chávez. Ua kākoʻo ka loaʻa kālā o Venezuela i nā Pelekikena Nestor a me Cristina Kirchner o Argentina, e hiki ai iā lākou ke hoʻoholo i nā kānāwai e hoʻoneʻe ana i ka palekana o ka pūʻali koa mai ka hoʻopiʻi ʻana. ʻO nā makuahine a me nā kupuna wahine o ka Plaza de Mayo, nāna i alakaʻi i ka hoʻokahuli ʻana i ka dictatorship i ka makahiki 1983, a ua lōʻihi ka hoʻopaʻapaʻa ʻana no ka hoʻopono no nā kaukani o nā dictatorships i hoʻopaʻa ʻia, pepehi ʻia a nalowale, ua lōʻihi ka hoʻokupu iā Chávez - he kanaka koa ʻokoʻa.
ʻO lākou, e like me nā wahine ma ʻAmelika Hema a ma waho aʻe, e nānā nui lākou e ʻike ʻaʻole i hoʻohaʻahaʻa ʻia nā lanakila o ke kipi Bolivarian.
Hāʻawi kālā ʻia ʻo ZNetwork ma o ka lokomaikaʻi o kāna poʻe heluhelu.
E Makana mai