Puna: Independent Media Institute
Ua hoʻokuʻu ʻo Pelekikena Donald Trump i kāna kākau ʻōlelo moku ma Twitter. ʻO ke kumu nui, ʻaʻole i hahai ke kākau ʻōlelo moku i ka ʻōlelo aʻo a Trump e pili ana i ka mea hoʻokele kaua kūikawā ʻo Edward Gallagher. Ua makemake ʻo Trump e mālama ʻo Gallagher i kona kūlana ma ke ʻano he Navy SEAL (Sea, Air and Land Team member). Ua hoʻopiʻi ʻia ʻo Gallagher no ka pepehi ʻana i kahi mea kaua ISIS i hōʻeha ʻia ma 2017; ua hoʻopiʻi ʻia ʻo ia no nā mea ʻē aʻe e pili ana i ka pepehi kanaka ʻana i kahi kaikamahine kula a me kahi kanaka ʻelemakule, a laila no ke keakea ʻana i ka pono. I Iulai o kēia makahiki, ua hoʻokuʻu ka ʻaha koa iā Gallagher i ka hapa nui o nā hoʻopiʻi akā ua loaʻa iā ia ka hewa no ka hoʻopiʻi ʻana me ke kino o ka mea hakakā i hou ʻia a make.
Ua puka mai ke kūlana o Gallagher ma nā ʻaoʻao mua ma muli o ke komo ʻana o Trump. A i ʻole, i ka wā e puka mai ai nā ʻōlelo hoʻopiʻi o nā hewa kaua a i ʻole "hana hewa", e hoʻokolokolo ʻia i kekahi manawa, a laila hoʻopau wale lākou. Ua hōʻiliʻili ʻia ka hōʻike ma luna o ka hōʻike i nā makahiki 16 i hala o nā hewa kaua i hana ʻia ma Afghanistan a me Iraq. Ua hoʻomaka ke kaua US-NATO ma Afghanistan i ka makahiki 2001, ʻoiai ua hoʻomaka ke kaua US ma Iraq i ka makahiki 2003. ʻAʻole hiki ke hala kekahi lā ma kēia mau ʻāina i ka wā e hana ʻole ai kā lākou poʻe hakakā i nā hewa kaua.
I ka hoʻomaka ʻana o Dekemaba 21, 2001, ua nīnau ka United Nations e pili ana i nā hōʻike o ka "hoʻokō hōʻuluʻulu o nā pio ma hope o ka hopu ʻia ʻana"; ʻO ka nūhou koke e pili ana i ka 2,000 mau paʻahao Taliban ma Qala-i-Jangi, kokoke i Mazar-i-Sharif, Afghanistan, ua "hoʻopiʻi ʻia a make a i kī ʻia paha i loko o nā kaʻa pahu," e like me ka ʻōlelo a kekahi. hoike e na Kauka no ka Pono Kanaka. I ka makahiki 2009, ua ʻike maopopo ʻia ka hoʻokele ʻana o ka Pelekikena US ʻo George W Bush ua pale kekahi hoʻokolokolo ʻana i kēia hana ʻino. ʻAʻohe kanaka i ʻike i loko o ka ʻaha no kēia karaima kaua.
He aha ka "hewa kaua"? ʻO ka Roma Statute o ka International Criminal Court, i hoʻomaka i ka makahiki 2002 akā ua hoʻolālā ʻia ma 1998, wehewehe ʻO nā hewa kaua e like me "nā uhaki koʻikoʻi o nā kānāwai a me nā loina e pili ana i ka hakakā kaua honua." ʻO kēia ka hoʻouka kaua ʻana i nā makaʻāinana, ka hoʻouka kaua ʻana i ka poʻe i hāʻawi pio ʻia, ka hoʻouka ʻana me nā mea kaua olaola a me nā mea kaua, a me nā hoʻouka kaua ʻana i nā ʻoihana olakino a me ka moʻomeheu.
Kūkulu ʻia ka Roma Statute ma luna o 100 mau makahiki o ke kānāwai mua i hoʻokumu ʻia ma nā Geneva Conventions a me nā Hague Conventions. ʻAʻohe mea kānalua i ke kānāwai, pono e heluhelu ʻia e nā kamaliʻi kula ma nā ʻāina e hoʻopiʻi i nā kaua.
Ke Kōā Kiʻekiʻe Hoʻokolokolo Kiʻekiʻe
ʻAʻole ʻo ʻAmelika Hui Pū ʻIa i ka International Criminal Court. Ua kōkua ʻo ia i ka hoʻokumu ʻana i ka ICC, akā ua hoʻohuli i ka papa a hōʻole ʻole e ʻae iā ia iho ma lalo o ka mana o ka ʻaha. I ka makahiki 2002, ua hoʻoholo ka ʻAmelika Hui Pū ʻIa i ke Kānāwai Hoʻomalu o nā lālā o ʻAmelika Hui Pū ʻIa, kahi e hiki ai i ke aupuni US ke "hoʻohana i nā ʻano āpau" e pale aku i kāna mau pūʻali mai nā hoʻopiʻi ICC. ʻAʻole koi ka Paukū 98 o ke Kānāwai Roma i nā mokuʻāina e hoʻohuli i nā limahana i makemake ʻia mai kahi ʻaoʻao ʻekolu inā ua pūlima kēia mau mokuʻāina i kahi ʻaelike palekana me ka ʻaoʻao ʻekolu; no laila ua paipai ke aupuni o ʻAmelika i nā mokuʻāina e pūlima i kēia mau "ʻaelike 98" e hāʻawi i kāna mau pūʻali i ka pale ʻole mai ka hoʻopiʻi ʻana.
ʻO ka nui o nā hōʻike o nā hewa kaua e nā pūʻali koa ʻAmelika a me US ma Afghanistan a me Iraq i kaupaona i ka hilinaʻi o ka ICC. Ma 2016, ma hope o hoʻokahi ʻumi makahiki o ka hoʻokolokolo ʻana, ua hoʻokuʻu ka ICC i kahi hoike i hāʻawi i ka manaʻolana i ka poʻe Afghan. Ua ʻōlelo ka ICC he "kumu kūpono" e hoʻomau i ka noiʻi hou ʻana i nā hewa kaua e nā pūʻali like ʻole i loko o Afghanistan e like me ka Taliban, ka Haqqani Network, a me nā pūʻali koa US me ka Central Intelligence Agency. I ka makahiki aʻe, ua hele mua ka ICC me ka ʻike kikoʻī i ka hiki ke hana hewa kaua. Ua kau ʻia ke koʻikoʻi i ka luna hoʻopiʻi o ka ICC.
Hoʻoikaika i ka ICC
ʻO kēia kahi i pau ai nā mea a pau. ʻO ka hoʻokele Trump, ma o John Bolton lāua ʻo Mike Pompeo, hoakaka i ka ICC inā e alualu ʻo ia i kahi hihia kūʻē i ka US, a laila e hele ka hoʻokele Trump ma hope o ka hoʻopiʻi a me nā luna kānāwai ICC. kino. Ua hōʻole ʻia kahi noi no ka visa US na Fatou Bensouda, ka loio ICC; Ua manaʻo ʻo ia e hele i ʻAmelika e kū i mua o ka United Nations. He pana kēia ma ke kakaka o ke aloaliʻi. ʻAʻole ʻo ʻAmelika e pāʻani maikaʻi.
ʻAʻole i liʻuliʻu ma hope, i ʻApelila 2019, ua ʻōlelo ka ICC ʻaʻole ia e hele i mua me kahi hihia kaua-hewa e kūʻē iā ʻAmelika Hui Pū ʻIa, a i ʻole e kūʻē i kekahi o nā mea hakakā ma Afghanistan. ʻO ka ʻaha hoʻokolokolo mai la "ʻaʻole e lawelawe i ka pono o ka hoʻopono" e hoʻomau i kēia hoʻokolokolo.
pu Pane mai i kēia hoʻoholo ma ke kapa ʻana i ka ICC "ʻaʻole pono" a - i ka manawa like - ʻo ka hoʻoholo ʻana o ka ICC he "lanakila, ʻaʻole wale no kēia poʻe aloha ʻāina, akā no ke kānāwai."
Ua hopohopo nā limahana o ka ICC i ka hoʻoholo a ka ʻaha. Ua ʻiʻini lākou e kūʻē iā ia, me ka hopohopo inā e ʻae lākou i nā hana mafia o Wakinekona e pale i kā lākou mau kaʻina hana ponoʻī, a laila e nalowale ka ICC i kēlā me kēia ʻāpana o ka pono. E like me ia, ua ʻike ʻia ka ICC ma ke ʻano he nui e kūʻē i nā ʻenemi o ʻAmelika Hui Pū ʻIa; ʻaʻohe hoʻokolokolo koʻikoʻi o kekahi mana e pili pono ana me ka US.
I Iune, Bensouda waihoʻia he noi i loko o ka ʻōnaehana paʻakikī o ka ICC ma ke ʻano nui e hoʻopiʻi i ka hoʻoholo ʻaʻole e alualu i ka hoʻokolokolo ʻana i nā hewa kaua ma Afghanistan. ʻO ka hoʻopiʻi a Bensouda hui pūʻia e nā hui like ʻole ma Afghanistan, me ka Afghan Victims 'Families Association a me ka Afghanistan Forensic Science Organization. I Kepakemapa, ua ʻōlelo ka Pre-Trial Chamber o ka ICC ʻae ka hoopii e hele i mua.
Pono ke keʻena o Bensouda e hōʻuluʻulu i kekahi hihia nui no kāna hoʻopiʻi ʻana; hiki iā ia ke lawe i ka hapa maikaʻi o ʻeono mahina. Malia paha ua hoʻomaka mua ka hoʻokele Trump e koi i ka ICC, kahi e hopohopo nei nā limahana o ka ʻaha i ka hopena i ka hoʻopiʻi, e like me ka hana ʻana i ka waiho mua ʻana.
Beritania a me ka ICC
ʻO ka hui nui o ʻAmelika i kēia mau kaua ma Afghanistan a me Iraq ʻo ia ka United Kingdom. He kīwī hou polokalamu ma UK ua hāʻawi aku i nā hōʻike hoʻoweliweli o nā hewa kaua Pelekania ma Iraq. I ka makahiki 2017, ka ICC mai la ua loaʻa iā ia nā hōʻike "kūpono" ua hana nā pūʻali koa UK i nā hewa kaua weliweli - e like me ka pepehi kanaka, ka hoʻomāinoino a me ka hoʻomāinoino - ma waena o 2003 a me 2009. Ua hōʻiliʻili nā hōʻike, akā ʻaʻole i hana ʻia. I kēia manawa, hāʻawi ʻia i nā hōʻike hou ma ka British Broadcasting Corporation aeaiaua polokalamu, ʻōlelo ka ICC e lawe hou ana i ka hihia.
ʻAʻohe mea kānalua inā e hoʻoponopono pololei ʻia ka hihia o UK, e hāpai ana ia i nā pilikia he nui e pili ana i ka hoa kahiko o kēia mau kaua, ʻo ia hoʻi ʻo ʻAmelika Hui Pū ʻIa. Ua ʻōlelo ʻo Boris Johnson, ke kuhina nui o UK no kēia manawa, makemake ʻo ia e hoʻoholo i nā kānāwai e like me ka US - hāʻawi i ka palekana no nā pūʻali koa Pelekania. Ua ʻōlelo ʻo Jeremy Corbyn's Labor Party, ma ka ʻaoʻao ʻē aʻe, ua hoʻokipa ʻo ia i ka nānā ʻana.
ʻAʻole pono ke koa ma luna o ke kānāwai. ʻAʻole pono ka poʻe nāna i hoʻouna i nā koa i ke kaua. ʻAʻohe o kēia mau nīnau e nīnau i kēlā nīnau kumu.
Ua kapa ʻia ʻo Kofi Annan, ke kākau ʻōlelo mua o United Nations i ke kaua ʻo ʻAmelika ma Iraq he "hewa ʻole." ʻAʻohe mea, ʻaʻole ʻo Bensouda, i manaʻo e lawe ʻia ʻo George W Bush, kāna kuhina, a me Tony Blair i loko o ka uapo.
Inā e ʻimi ʻia ka pono, ʻaʻole ia ma ke kiʻekiʻe o kekahi e like me Edward Gallagher wale nō; ʻO kāna mau luna ma ka ʻaoʻao kālaiʻāina e pono e pane i nā nīnau e pili ana ʻaʻole kēia wale a i kēlā hewa kaua, akā e pili ana i ke kaua holoʻokoʻa a me ka hewa o ia mau mea a pau.
Ua hoʻopukaʻia kēiaʻatikala e ʻO Globetrotter, he papahana a ka Hui Hoʻolālā Kūlohelohe.
Hāʻawi kālā ʻia ʻo ZNetwork ma o ka lokomaikaʻi o kāna poʻe heluhelu.
E Makana mai