Ua ʻike ke aupuni Iranian i ka haʻalulu o ka Pelekikena ma ke ʻano he hōʻailona o ka nāwaliwali, haʻi mai kekahi mea kākau moʻolelo iaʻu, "Ua mākaukau ʻo Iran e hoʻopaʻi ma kahi ʻano hilinaʻi ʻole."
ʻO Dariush ka kamaʻāina ʻo Tehran ʻo ia ke ʻano o ke kanaka a ka Trump Administration i ʻōlelo ai e kākoʻo ana. He kanaka pāʻoihana waena ʻo ia e inaina nei i ke aupuni kahunapule. Manaʻo ka Hale Paʻa ʻo Iran e like me Dariush e hoʻokipa i ka hoʻokahuli ʻia o ko lākou aupuni. Akā i koʻu kamaʻilio ʻana me Dariush ma ke kelepona, ua ʻoi aku kona huhū iā Pelekikena Donald Trump.
Pono ka makuahine o Dariush i nā lāʻau lapaʻau maʻamau. Ua hoʻonui ʻia ke kumukūʻai o ka lāʻau lapaʻau i ʻekolu papa i ka makahiki i hala, a pono ʻo ia e kūʻai aku iā ia ma ka mākeke ʻeleʻele. Hoʻopiʻi ʻo ia i ka hoʻonui ʻana i nā hoʻopaʻi US: "Ke hōʻeha wale nei lākou i ka poʻe maʻamau."
Ke noi aku nei au i kona pane ʻana i nā hoʻoweliweli kaua a Trump me Iran. "Inā he kaua," wahi āna, "e pale aku au i koʻu ʻāina. ʻAʻole au makemake i koʻu aupuni, akā e hakakā au.
I nā pule i hala iho nei, ua hoʻokō ka Trump Administration e hoʻonāukiuki i ka poʻe Iranian maʻamau, nā hui kuʻuna US, a me nā hawks kaua US. Ke hoʻohana nei ka "Trump Doctrine" i nā hoʻopaʻi waiwai a me nā kumukūʻai e hoʻoweliweli i nā ʻāina ʻē aʻe, i hui pū ʻia me nā hoʻoweliweli ahi o ka hana kaua me ka ʻole o ka hoʻouka kaua maoli. ʻAʻole wale ka naʻaupō o ke aʻo ʻana, ʻaʻole hana.
No nā moku a me nā drones
Mai Mei, ʻeono pahu ʻaila ma ke kaikuono o Peresia, ua hooukaia. Ua hoʻopiʻi koke ka Trump Administration i ka Iran's Revolutionary Guard Corps no ka hoʻopili ʻana i nā mines i nā moku, a hāʻawi i nā wikiō grainy i mea hōʻike. Iran hōʻole e hoouka ana i na pahu pahu.
A laila, ma Iune 20, Iran ua pana i lalo he drone kiaʻi ʻo US Global Hawk, nona ke kumukūʻai ma kahi o $130 miliona. Ua ʻōlelo ʻo ʻAmelika e lele ana ka drone ma luna o nā wai honua. Nā luna o Iran mai la Ua komo ka drone i loko o ka mokulele Iran a hōʻike i ka ʻōpala drone ma kahi hālāwai kūkā e hoʻoikaika i kā lākou hoʻopaʻapaʻa.
I ka lā aʻe, ma kahi ʻano hanana o nā hanana, ʻo Trump i kauohaʻia ʻO ka Pentagon e hoʻouka i kahi pā kaua missile Iran, a laila kāhea hou i nā mokulele i ka minuke hope loa. Ua ʻōlelo ʻo ia no ka mea ua aʻo ʻo ia i ka hoʻouka kaua hiki ke hoʻomake i 150 Iranian, akā he hoʻokolokolo ʻia e Na kela la i keia holoholona hoike ua ʻike ʻo ia helu ʻia ke kino ma mua o ka hoʻomālamalama ʻana i ka hoʻouka ʻana.
ʻO nā hawks rightwing ma US ua hoʻohewaʻia Trump no ke kāhea ʻana i ka hoʻouka kaua. Liberal Demokarata i kuhikuhiʻia ua hoʻomaka ʻo ia i ka ʻino holoʻokoʻa ma ka haʻalele ʻana mai ka 2015 Iran nuclear deal. Kākoʻo Trump ho'āʻo e hoʻokuʻu i ka flip flop ma ke ʻano he neʻe akamai i hoʻolei ʻia ka poʻe Iranian.
ʻO kaʻoiaʻiʻo, ua ʻike ke aupuni Iranian i ka haʻalulu o Trump ma ke ʻano he hōʻailona o ka nāwaliwali, e like me ka mea kākau nūhou Tehran me nā pilina pili aupuni, ʻaʻole i ʻae ʻia e ʻōlelo i ka pāpā.
"Ua mākaukau ʻo Iran e hoʻopaʻi ma kahi ʻano hilinaʻi ʻole," i haʻi mai ka mea kākau moʻolelo iaʻu i kahi hālāwai ninaninau. "Ma hope o ka hoʻokuʻu mua ʻana o ka missile US, ʻaʻole hiki iā Trump ke hoʻomalu i nā hopena, ʻaʻole wale ma ke Kaiwa Persian akā mai Saudi Arabia a hiki i ka ʻIseraʻela."
No laila, ma kahi o ka hoʻolei ʻana i nā pōkā ma Iran, ua hoʻolaha ʻo Trump i nā hoʻopaʻi hou e koi ana hopu i ka waiwai waiwai ʻO nā luna kiʻekiʻe e like me ke alakaʻi kiʻekiʻe ʻo Ayatollah Ali Khamenei. No ka mea ʻaʻohe o nā alakaʻi i hoʻopaʻa ʻia i nā waihona kālā o ke komohana a i ʻole nā waiwai ʻē aʻe, he mea ʻole ka hoʻopaʻi.
Akā naʻe he mea hōʻino lākou ʻaʻole wale iā Iran akā i nā Muslim Shia, e like me William Beeman, he loea Iran ma ke Kulanui o Minnesota.
"ʻO Ayatollah Khamenei ke alakaʻi uhane o Iran," wahi āna. "Ke kūʻē nei ʻo Trump iā Shia Islam iā ia iho me kēia neʻe ʻana, a ʻo ia ke ʻano e unuhi ʻia ai ma Iran."
ʻO ka Trump Doctrine
I kēia manawa ua paʻa ka Trump Administration i kahi paʻa o kāna hana ponoʻī. He mea paʻakikī loa ka hoʻouka kaua ʻana a me ka noho ʻana iā Iran ma muli o ke kumukūʻai kālā nui a me ka hiki ke loaʻa ka nui o ka make astronomical ma nā ʻaoʻao ʻelua. ʻO nā mea i kapa ʻia ʻo nā pūʻali koa liʻiliʻi hiki ke hoʻopau i nā hoʻonohonoho, akā hoʻākoakoa pū lākou i nā kānaka e kākoʻo i ko lākou aupuni.
ʻAʻole e hana nā hoʻopaʻi unilateral no ka mea, ma waena o nā kumu ʻē aʻe, ʻaʻohe ʻāina ʻEulopa a ʻAsia paha e kākoʻo iā lākou. Hiki i nā hoʻopaʻi koʻikoʻi ke hōʻeha i ka nui o ke kanaka, akā ʻaʻole lākou e alakaʻi i ka poʻe Iran e kū aʻe a hoʻokomo i kahi aupuni pro-US.
No laila paʻa ʻo Trump i ka hoʻāʻo ʻana e hana i nā hoʻopaʻi hou a me nā ala hou aʻe e hoʻoweliweli ai i ka hoʻouka kaua kaua me ka hana ʻole. Ua hoʻohuli ʻo Trump i ka huaʻōlelo kaulana a Teddy Roosevelt ma luna o kona poʻo: e kamaʻilio me ka leo nui akā e lawe i kahi lāʻau ʻōpio-weensy.
ʻOiaʻiʻo, hiki paha i nā kākā'ōlelo ʻēheu ʻākau loa o Trump ke hoʻohuli iā ia e hoʻomaka i kahi hoʻouka kaua, e like me ka Professor Foad Izadi, he loea i ka pilina US-Iran ma ke Kulanui o Tehran. Inā hana ʻo ia, haʻi ʻo ia iaʻu ma ke kelepona, "E loaʻa kahi pane koa nui." ʻAʻole hiki iā Iran ke nānā nāwaliwali, wahi āna. "Pono ka US e hoʻomaopopo he kiʻekiʻe ke kumukūʻai."
ʻO nā pilikia hou aʻe ma mua
ʻO nā mea hōʻailona ʻEulopa o ka ʻaelike nuklea, ʻo ia hoʻi me United Kingdom, Kelemānia, a me Farani, ke kūʻē nei i ka US e huki ana i ka ʻaelike nuklea 2015 a kūʻē i nā hoʻopaʻi unilateral US. ʻAʻole naʻe lākou i hana i kekahi mea ma ka hoʻomaʻamaʻa e ola ai i ka ʻaelike pili kānāwai.
Ua hāʻawi ʻo Iran i kēlā mau ʻāina a hiki i Iulai 8 e hāpai i kā lākou hoʻopaʻi de facto ma luna o Iran, ʻo ia hoʻi, e hoʻomaʻamaʻa i ke kālepa ʻana i ka aila a me ke kinoea Iran. Rusia a me China ua hana ia mau hana, pela no o Europa.
Inā ʻaʻohe mea e hoʻololi i ka lā 8 Iulai, ʻōlelo ʻo Izadi, e lawe ʻo Iran i nā hana calibrated e hoʻonui i ka nui o ka uranium i hoʻohana ʻia no ka hana ʻana i ka mana uila, a hoʻonui i ke kiʻekiʻe o ka hoʻonui ʻana i ka 60 pakeneka. ʻO ia ka mea e hoʻokokoke ai iā Iran i ka pae 90 pakeneka e pono ai e hana i kahi pōkā nuklea. ʻOiai me ka lawa o ka uranium no ka pōkā, akā naʻe, ʻōlelo ka poʻe akamai ʻaʻole hiki iā Iran ke kūkulu i kekahi. E hoʻonui ʻo Iran i ka hana ma ke ʻano he pahu kūʻai.
Pehea e hiki ai iā Trump ke hoʻopau i ka pilikia
I ka mālama ʻana i ke aʻo ʻana a Trump no ka pale ʻana i nā hoʻohiki pūʻali koa nui, hāʻawi wau i kēia mau ʻōlelo aʻoaʻo e pili ana i ka hoʻoponopono ʻana i ka pilikia Iran:
- ʻO John Bolton, ke Kakauolelo o ka Moku'āina ʻo Mike Pompeo a me nā hawks ʻē aʻe e alakaʻi ana nā kulekele panakalupa i ke kaua hou ma ka Middle East. Ua loaʻa iā ʻAmelika nā poʻo o ka Defence Department, Homeland Security a me nā ʻāpana ʻē aʻe. ʻAʻohe mea e ʻike i kahi Kākoʻo Kūʻai Kūʻai Kūʻai hou a i ʻole kahi Kakauolelo Mokuʻāina i nalowale.
- E haʻi aku ʻo kāna hoʻolaha ʻana i ka "kiʻekiʻe kiʻekiʻe" he lanakila nui a ua koi iā Iran aole e hana i na mea kaua nukelea. A laila e hui hou i ka ʻaelike nuklea 2015, e hana pololei ana.
- I ka hoʻolauleʻa hou ʻana i ka lanakila ʻana o ʻAmelika a me nā hana akamai a Trump, e hāpai i nā hoʻopaʻi unilateral āpau i kau ʻia ma luna o Iran.
- I kahi hui kanaka-a-kanaka me ka Pelekikena Hassan Rouhani, pono ʻo Trump e noho i lalo no nā kūkākūkā koʻikoʻi ma kahi kūʻai nui. Hiki i ka ʻaelike holoʻokoʻa ke hana i kahi ʻāpana nuklea ʻole i ka Middle East, huki i nā pūʻali koa haole a pau mai Suria, hoʻomaʻamaʻa i ka pilina diplomatic US-Iran a kōkua i ke kaua ʻana i nā hui hoʻoweliweli e like me ISIS.
ʻAʻole ʻoe e manaʻo e holo ana kēlā mau hoʻolālā? ʻAe, ʻaʻohe o lākou manawa ʻoi aku ka maikaʻi ma mua o nā hoʻolālā kulekele o Trump i kēia manawa.
* * * *
E hoʻomanaʻo i ka "plan of the century" a Trump e hoʻopau i ka hakakā Palestinian-Israeli i hoʻokahi manawa a no nā mea a pau? ʻAe, ʻo ka Hale Paʻa hope loa hōʻike i ka papahana i kēia pule ma kahi hālāwai ma Bahrain. Hoʻohiki ka hoʻolālā i ka hoʻomaikaʻi ʻana i ka hoʻokele waiwai o Palestinians ma o $ 50.7 biliona ma ke kōkua haole a me nā hoʻopukapuka pilikino, ʻoiai ʻaʻole hāʻawi kālā ʻo ʻAmelika.
ʻAʻohe mea e pili ana i nā pilikia politika koʻikoʻi e like me ka hoʻokumu ʻana i kahi mokuʻāina Palestinian, ka hoʻokuʻu ʻana i nā noho a me ka hoʻihoʻi ʻana i ka ʻāina ʻo West Bank i noho ʻia, ke kūlana o Ierusalema a i ʻole ka hoʻihoʻi ʻana i ke Golan i Suria. Ua hoʻohewa ʻia ka hoʻolālā e nā hui politika a me nā alakaʻi Palestinian āpau. He mea hōʻino ka hoʻolālā i ka Palestinians a me nā mea ʻē aʻe ma ka Middle East.
Akā inā pili i nā hoʻolālā nui ʻo Trump, he aha hou aʻe?
-
ʻO ka wikiō bonus i hoʻohui ʻia e Informed Comment:
Aljazeera English: "Iran nuclear deal: Tehran ma mua o ka waiwai uranium palena"
Hāʻawi kālā ʻia ʻo ZNetwork ma o ka lokomaikaʻi o kāna poʻe heluhelu.
E Makana mai