Hoʻolauna: ʻO nā kaumaha o ke kūkulu ʻana o ʻApelika
I ka wā e pili ana i ke kū'ē kū'ē kū'ē i ka capitalist, ʻo nā pūnaewele i hoʻokaʻawale ʻia i ka ʻoihana ma waena o nā mea hoihoi loa. ʻAʻole no ka mea ʻoi aku ka nui o nā mea hoʻoulu kaua - akā no nā hoʻāʻo a me nā pilikia i lanakila ai lākou ma ke ala, a me ka ʻike a lākou e hōʻike ai, e aʻo mai iā mākou i nā haʻawina koʻikoʻi e pili ana i ka hoʻomohala ʻana o ka kapitalista.
E noʻonoʻo i ka ʻāina ʻApelika, kahi mai Accra a me Dakar ma ke Komohana a hiki i Harare a me Johannesburg ma ka Hema, e ulu ana nā neʻe e pili kokoke ana i nā mea kūʻē kūʻē kūʻē i ka honua. ʻO kā lākou mau pahuhopu ka like-ʻo ka World Bank, IMF, WTO, ʻoi aku nā hui venal a me nā mea hoʻomaʻemaʻe ʻē aʻe o ka commodification a me ka hoʻohana ʻana-akā ma muli o nā hoʻoilina kūʻē o ka lāhui ʻApelika, ʻoi aku ka lohi a me ka akahele.
ʻO kēia, ma hope o nā mea a pau, he mau kahua hoʻi o ka ikaika, ke kūʻē koko i nā wā mua o ka honua. ʻO nā mokuʻāina Pelekania, Palani, Belegiuma a me Pukiki (a ma kahi liʻiliʻi loa o Kelemania, Paniolo, Italia, a me Afrikaner) i holo i nā kolone like ʻole ma ʻaneʻi i ka hapa nui o ke kenekulia iwakālua, ʻo ia kekahi o nā mea ʻino loa i ka mōʻaukala kanaka. Ma kekahi puke moʻolelo o ka hoʻopaʻi colonial, ua helu lākou he ʻumi miliona mau kauā; ma kekahi, e alakaʻi ana i 1994, ma kahi o ʻelua miliona mau make kīwila ma ʻApelika Hema wale nō e hiki ke ʻike ʻia i ka destabilization e ke aupuni apartheid a me nā pūʻali hui pū, me ka US.
I ka manawa like me ke kūʻokoʻa kūʻokoʻa mai nā mana nāwaliwali o ʻEulopa i ka makahiki 1960, ʻelua mau kaʻina hoʻonāwaliwali - ka politika Cold War a me nā kaua patronage - i hoʻomaka i loko a a puni nā mokuʻāina ʻo ʻApelika, ma waena o nā mea kūʻai aku o ʻAmelika Hui Pū ʻIa a me Soviet Union, me Cuba a me Kina e pāʻani ana i nā hana like ʻole. . Ma lalo o nā kūlana, ua lilo ʻo ʻApelika i ipu hoʻoheheʻe kaua a hoʻonohonoho i ka hewa: ʻo ia hoʻi, kahi kahua maikaʻi loa no ka hōʻiliʻili kālā wā pōkole e nā hui multinational.
Hele mai ke kū'ē i nā nalu. ʻO nā kū'ē kū'ē kū'ē i nā ʻohana o ke kenekulia 19, ua kāohi wale ʻia e ka poʻe koa ikaika o ʻEulopa, ʻo ia ka mea e koi ai i nā mea kaua. Hiki ke hoʻopaʻa ʻia ka poʻe noho nui o ke kenekulia iwakālua ma o nā hana hoʻoikaika i huki ʻia ka poʻe ʻApelika mai nā ʻano hana kuʻuna i loko o nā mines, nā māla a me nā hale hana. Ma ka ʻaoʻao ʻē aʻe o ka hakakā ʻana, ua ulu a hui pū nā kuʻuna koʻikoʻi waiwai o ʻApelika. Hoʻokomo lākou i nā kipi hoʻokuʻu aupuni ikaika, nā ʻaoʻao kālai'āina 'Marxist-Leninist' i ʻōlelo mua ʻia, nā neʻe lehulehu (i kekahi manawa ma muli o ka poʻe mahiʻai, i kekahi manawa e puka mai ana mai nā ghettoes kūlanakauhale i hoʻohaʻahaʻa ʻia), a me nā uniona ikaika. Ua pāʻani pū nā mea kūʻē hoʻomana, nā hui wahine, nā haumāna a me nā ʻōpio i nā hana catalytic i hoʻololi i ka mōʻaukala ma nā wahi i hāʻawi ʻia.
ʻO ke ʻano o ka pae imperialist o ka kapitalisme he hopena kūpono ia o nā pilikia e kūkulu ʻia ana i ka hoʻomaka ʻana o ka honua honua 20th century-e like me ka koi ʻana e ka poʻe socialist e like me Lenin a me Luxemburg, a i ʻae ʻia e nā liberal e like me Hobson-ʻo ia kekahi o nā mea kūʻē nui loa. nā hoʻolaha kapitalista mau loa. ʻO kahi laʻana, ʻo ka hālāwai 1885 ma Berlin i kālai ʻia ʻo ʻApelika ma waena o nā mana colonial nui e hōʻike ana i nā pilikia pili pono i nā crises capitalist 1870s-90s, ʻo ia hoʻi ma nā kikowaena kālā o London a me Paris. Ua like ka hewa o nā mākeke kūʻai i ka nūhou, no ka laʻana, ua hoʻouka ʻia ʻo Ndebele ma luna o Cecil John Rhodes' mine surveyors ma Zimbabwe, e like me ka hana ʻana o nā mea kūʻai aku hou i ke kipi a Zapatista a me ka hāʻule ʻole o nā kūkākūkā WTO Seattle i hoʻokahi haneli ma hope.
Akā he aha ke ʻano o ke kūpaʻa honua e hiki ke hoʻihoʻi ʻia? ʻO ka anti-slavery kekahi o nā hana koʻikoʻi koʻikoʻi o ka honua. Ma hope mai, ua hoʻāʻo ʻo Marcus Garvey e hoʻoneʻe i nā ʻAmelika-ʻAmelika i Liberia. Ua hoʻokuʻu ʻia nā neʻe aupuni o ʻApelika i Lākana a me Paris i nā hiʻohiʻona Pan-Africanist ʻoi aku ka nui, a me ka pilina paʻa ʻana me nā mea hoʻohewa ʻĀkau o ka colonialism, apartheid a me ka racism. ʻO ka hui anti-colonial/imperialist, ʻo ia hoʻi, mai ka makahiki 1960 a hiki i ka hoʻokuʻu ʻia ʻana o ʻApelika Hema i ka makahiki 1994, hāʻawi i ka poʻe hema a me nā anti-racists (mai nā pūʻali koa e like me Malcolm X a me Stokely Carmichael i nā mea hoʻoikaika hale pule) ʻoiai ʻo Che Guevara Ua ʻike ʻia i loko o kahi makahiki hell (1965) i ka hoʻonohonoho ʻana a i ka hakakā ʻana i kekahi manawa ma ka Mobutu's Zaire i kēlā manawa, ʻaʻole nā hui mahiʻai āpau i mākaukau no ka hakakā. ʻO nā inoa o nā mea kākau kipi a me nā mea noʻonoʻo kipi o ʻApelika (a me ʻApelika-diaspora)—Ake, Amin, Biko, Campbell, Cabral, Fanon, Mua, Lumumba, Machel, Mafeje, Magubane, Mamdani, Nabudere, Nkrumah, Nyerere, Odinga, Onimode , Rodney, Sankara, Shivji, Soyinka–e hoʻomaikaʻi mau ana i nā papa helu heluhelu politika mai nā kula nui o ka honua a i nā hui kālaiʻāina i loko o nā shantytown o ʻApelika.
E like me ka wānana ʻia e Frantz Fanon, ua hele pū nā manaʻo hōʻino weliweli i nā hoʻololi a pau mai ka colonialism a i ka neo-colonialism ma ʻApelika. He mea koʻikoʻi kēia e hōʻike i ka manawa e hoʻopaʻapaʻa ai ka poʻe i hōʻeha i ka mea ʻO ke kumukānāwai Ua ʻōlelo ka magazine 'the hopeless continent' ua laha. Ua ʻoi aku ka maikaʻi o nā pilikia socio-economic ʻino loa o ʻApelika ma ke ʻano he hōʻike hohonu o kahi kapitalisme peripheral i hoʻopunipuni ʻia e nā mana imperialist, i hui pū ʻia me ka piʻi ʻana o nā elite aupuni kūloko. Hiki ke ʻike ʻia ʻekolu pūʻulu pilikia pili pili, pili pū me ka mea a Fanon i wehewehe ai ʻo 'fase decolonization':
• ko colonialism's artificial borders, racism and ideological control, ethnic divide-and-rule plans, acquisition land, labor control, suppression of competitor from indigenous source, kaua kaua (kaua kuokoa) and replacement by African nationalism together guaranteed a future of distorted economics and nā mokuʻāina hāʻule;
• no nā wāhine, ua ulu nā ʻōnaehana patrilineal ma mua o ka colonial i loko o nā ʻano colonial o ka like ʻole (e laʻa, ke kūlana liʻiliʻi a me ka mālama ʻana i ke kānāwai) i hoʻomau pinepine ʻia a ulu aʻe ma ke ʻano he mau ʻano hoʻokaumaha i kūkulu ʻia ma hope o ka colonial (e like me ka male male pili i ka mākeke), ma kekahi hapa no ka colonialism's ʻO nā ʻōnaehana hana malihini e koi ana i nā limahana ʻoi loa ka uku a nā wahine e hāʻawi i ke kālā ma o ka hānai keiki ʻana, ka mālama olakino home a me ka hoʻomaha ʻana (ma kahi o ka hoʻonohonoho maʻamau o nā kula kālā ʻoihana, nā hoʻolālā olakino a me nā penikala i hāʻawi ʻia i nā limahana ma nā wahi ʻē aʻe); a
• ka hoʻomau ʻana o ka politika mai ka wā i hala a hiki i kēia manawa, ʻo ia nā hale aupuni i hoʻoponopono ʻole ʻia, nā pilina pili aupuni a me nā moʻomeheu me nā mana colonial, a ʻoi aku hoʻi nā kuʻikahi papa e pili ana. hoʻopaʻapaʻa (nā kūʻai kūʻai kūloko e hana pū ana me nā mea hoʻoluhi honua).
ʻO ke ʻano hoʻokele waiwai o nā hui neo-colonial o ʻApelika he ʻano homogenous. ʻOiai ma ke ʻano he hui noho-kolonial, ua hoʻomohala ʻo ʻApelika Hema a me Zimbabwe i nā mana hana nui, ua pili like kekahi mau hiʻohiʻona waiwai i nā ʻāina ʻē aʻe o ka ʻāina.
• nā ʻoihana hoʻoheheʻe ʻia, ka hoʻokuʻu ʻana i nā huahana mua, ka piʻi ʻana o ke kumu kūʻai o ka honua a me ka 'hilinaʻi';
• nele i ka pilina kūloko ma waena o ka hana ʻana a me ka hoʻohana ʻana, a ma waena o nā kūlanakauhale a me nā kua'āina;
Hāʻawi kālā ʻia ʻo ZNetwork ma o ka lokomaikaʻi o kāna poʻe heluhelu.
E Makana mai