TʻO ka ʻōlelo hoʻoholo i ka lā 7 Iune i ka hoʻokolokolo karaima no ka leak kinoea pōʻino o Union Carbide ma Bhopal, India ma mua o 25 mau makahiki i hala aku nei he mea hōʻino i ka pono. Hoʻohewa nui ʻia e ka poʻe i pakele o Bhopal a me kā lākou poʻe kākoʻo, ua hoʻonāukiuki ia i ka nānā hou ʻana i ke kuleana o nā aupuni India a me ʻAmelika i ke kōkua ʻana i nā multinationals US e pale aku i ka hoʻopiʻi a me ke kuleana no ka mea i koe ka pōʻino ʻoihana ʻoi loa ma ka moʻolelo.
Ua kapa pinepine ʻia ʻo "Hiroshima o ka ʻoihana kemika," ua make ka pōʻino ma luna o 20,000 mau kānaka mai ka ʻike ʻana i nā kinoea pōʻino i kahe mai ka hale kanu pesticide o Carbide ma Bhopal, e hoʻomaka ana ma kahi o ke aumoe i ka lā 2 o Dekemaba, 1984 a hoʻomau no nā hola e hiki mai ana. Ma luna o 500,000 poʻe i ʻike ʻia i kahi ao ʻawaʻawa ʻoi aku ka nui ma mua o ka ea i hoʻokumu ʻia ma luna o ka hapa nui o ke kūlanakauhale a i kēia lā 100,000 poʻe e loaʻa ana i nā kūlana hoʻonāwaliwali mau, nui ka poʻe hiki ʻole ke hana no nā pilikia olakino. ʻO nā maʻi i loaʻa i nā maʻi kanesa, nā makapō a me nā maʻi maka ʻē aʻe, nā pilikia hanu, a me nā maʻi immune a me nā neurological. ʻO ke kolu o ka hanauna o ka poʻe i hoʻopilikia ʻia, ʻo ia nō nā pēpē i hānau ʻia me ka lohi o ka ulu ʻana, nā lālā nalo, a me nā mea ʻino ʻē aʻe.
ʻO ka nui o ka hewa ke kū nei i ka ʻokoʻa like ʻole i ka ʻōlelo hoʻoholo piddling i hāʻawi ʻia ma Iune i ka ʻAha Apana ʻo Bhopal i ʻewalu mau mana India o ka hui ʻo Carbide, ʻo Union Carbide o India, Ltd (UCIL). I loko o kahi hoʻokolokolo i hoʻopaʻa ʻia no nā makahiki he 19, ua hoʻopaʻi ʻia lākou no ka hoʻopiʻi ʻana i ke kalaima no ka mālama ʻole ʻana-ʻo ka mea like me ka make ʻana i kahi pōpilikia kaʻa-i hoʻopaʻi ʻia i 2 mau makahiki hale paʻahao, a hoʻopaʻi ʻia he $2,100. Ua hoʻopaʻi ʻia ʻo UCIL ma kahi o $10,000 wale nō.
ʻAʻole hiki i ka ʻaha hoʻokolokolo ka poʻe lawehala ʻoihana ke kuleana nui o ka pōʻino. ʻO nā hoʻopiʻi hewa e pili ana i ka "pepehi kanaka ʻaʻole i hopena i ka pepehi kanaka" ua lōʻihi loa ke kūʻē i ka Union Carbide Corporation (UCC) a me Warren Anderson, ka Luna Nui o Carbide i ka manawa o ka leak kinoea. Ua hoʻopuka ʻia nā palapala hopu no Anderson a me UCC i ka makahiki 1992 i ka wā i manaʻo ʻia ai ʻelua he mahuka mai ka hoʻokolokolo no ka pane ʻole ʻana i nā hoʻopiʻi i ka ʻaha. ʻO Anderson, ua hoʻomaha loa, ua hauʻoli lōʻihi i ka palekana o ka hui makua ʻelua o Union Carbide, ʻo Dow Chemical, nāna i pale iā ia mai ka hiki ʻana aku o nā ʻaha India, a me ka US State Department, ka mea i hōʻole i kahi noi kūhelu no kāna extradition ma 2003.
Ma ke kapa o kahi pōʻino
ʻO Bhopal kahi pōʻino e kali ana e hiki mai. ʻElua mau makahiki ma mua o ka lele ʻana o ke kinoea, ua ʻike ʻia kekahi ʻatikala nūhou ma ka ʻāina e pili ana i ka mea kanu a me nā pōʻino i loaʻa i nā limahana a me ke kaiāulu. Ua kākau ʻia e ka mea kākau moʻolelo noiʻi ʻo Rajkumar Keswani, ua hahai lākou i ka make ʻana o Ashraf Khan, kahi mea kanu mea kanu i pepehi ʻia i ka makahiki 1981 ma muli o ka leak o ke kinoea phosgene. ʻO ka hōʻike ʻana i ka leak o nā kemika mai kahi kīpē hewa i hoʻopaʻa ʻia i ka haukapila 25 mau limahana i ka makahiki aʻe. Aia i loko o nā kinikona ka methyl isocyanate (MIC), ka mea ʻino loa, ʻoi loa ka hoʻoulu ʻana i kahe nui mai ka mea kanu i ka pō o ka pōʻino. Ua kūʻē ka hui o nā mea kanu Bhopal i nā kūlana weliweli a kau i nā hōʻailona ma nā kaiāulu a puni e heluhelu ana, "Ke ola o nā tausani o nā limahana a me nā kamaʻāina i ka pōʻino ma muli o ke kinoea ʻona." Ua paʻi ʻia ka ʻatikala hope a Keswani, "Bhopal: On the Brink of a Disaster," i ʻelima mau mahina ma mua o ka pōʻino 1984.
ʻO nā koena ʻōpala o ka hale hana pesticide Union Carbide ma Bhopal-kiʻi na Luca Fredian, wikimedia commons |
Ua hōʻike ʻia nā palapala kūloko i ka makahiki 1982 ua hana ʻo Union Carbide (USA) i kahi loiloi palekana o kāna mea kanu Bhopal i ʻike ʻia he 30 mau pōʻino nui, ʻo 11 i loko o nā ʻāpana MIC/phosgene pōʻino. Ua ʻōlelo ka loiloi i ka "hiki ke hoʻokuʻu i nā mea ʻawaʻawa." ʻO nā pōʻino a pau i hōʻike ʻia ma ka hōʻike ua ʻike ʻia ma hope he mau kumu i hoʻopili ʻia i ka pōʻino leak kinoea. Ua hōʻike pū ʻia nā palapala e hoʻomākaukau ana ʻo Carbide e kūʻai aku i kāna ʻoihana Bhopal, ʻaʻole i loaʻa ka waiwai hou, a ua hoʻokō ʻo ia i nā ʻano hana hōʻemi. ʻO kēia ka hoʻemi ʻana i ka hui mea kanu MIC mai 12 a 6 mau limahana a me ka hoʻomaʻamaʻa palekana mai 6 mahina a 15 lā. I ka pō o ka leak kinoea, ʻaʻohe ʻōnaehana palekana o ka mea kanu a ua hoʻopau ʻia kahi siren mea kanu i hiki ke hoʻomaopopo i ka poʻe i ka pōʻino i ka wā i hana ʻia ai.
Ua hoʻokomo pū ʻia nā hana ʻoki kumu kūʻai i ka hoʻoponopono hou ʻana i nā manual palekana e ʻae i nā ʻāpana pahu hau i hoʻomaha i ke kinoea methyl isocyanate reactive e hoʻopau ʻia i mea e mālama ai ma kahi o $50 i ka lā ma ke kinoea freon. Inā e hana ana ka pahu hau i ka pō o ka pōʻino, ua hiki ke hoʻopaneʻe a pale ʻia ka hopena holo i loko o ka pahu MIC.
Ma hope o ka ʻōlelo hoʻoholo o Iune, ua hoʻohewa ʻo Satinath Sarangi, he alakaʻi alakaʻi Bhopal a me ka lālā hoʻokumu o ka Bhopal Group for Information and Action, i ka ʻōlelo hoʻoholo a ua ʻōlelo ʻo ia i hoʻouna aku i kahi leka hoʻokipa i nā hui multinational e hoʻomau i ka ʻenehana weliweli. "Ma ka lawelawe ʻana i ka poʻe i hewa i ka pōʻino ʻoihana ʻoi loa o ka honua, ke haʻi aku nei ko mākou mau ʻaha a me ke aupuni i nā ʻoihana weliweli a me nā Luna Nui o ka hui ʻaʻole lākou e nalowale inā ʻaʻole lākou e waiho i ka lehulehu a me ke aupuni i ka pilikia," wahi a Sarangi i kahi ʻōlelo i hoʻokuʻu ʻia. e ka International Campaign for Justice in Bhopal (ICJB).
Ua hoʻoholo ʻia ka ʻōlelo hoʻoholo nāwaliwali o ka hoʻokolokolo ma ka ʻōlelo hoʻoholo a ka ʻAha Kiekie o India i ka makahiki 1996. ʻO nā limahana ex-Carbide ʻewalu i hoʻopaʻi ʻia (kekahi o lākou i make i ka wā o ka hoʻokolokolo hoʻopanee pinepine ʻia) ua hoʻopiʻi mua ʻia me ka "pepehi kanaka hewa ʻaʻole i nui. pepehi kanaka," i lawe i ka hoʻopaʻi a hiki i 10 mau makahiki i loko o ka hale paʻahao. ʻO ka ʻōlelo hoʻoholo o ka ʻaha hoʻokolokolo i ka makahiki 1996 i hoʻohaʻahaʻa i ka hoʻopiʻi ʻana i ka lawehala hewa, me ka ʻelua makahiki. ʻAʻole i kū'ē ka CBI i ka hoʻoholo i kēlā manawa, akā ua hoʻopiʻi ʻia ma kahi palapala noi i waiho ʻia e ka Bhopal Gas Peedith Sangharsh Sahayog Samiti, kahi hui hana Bhopal. Ua hōʻole ʻia ka palapala noi ma Malaki 1997.
Me ke aupuni o India ma ke ʻano hoʻomalu pōʻino ma hope o ka huhū nui ʻana i ka ʻōlelo hoʻoholo, ua ʻimi mua ka ʻAha Kuhina a laila ʻae i kahi hoʻolālā o nā ʻōlelo aʻoaʻo mai kahi hui o nā Kuhina i koho ʻia (GoM) i manaʻo e hoʻoponopono i nā pilikia koʻikoʻi o ke kānāwai, ka uku, a me ka hoʻoponopono. Ma lalo o ka hoʻolālā, ua ʻōlelo ke aupuni e waiho i kahi "palapala hoʻopiʻi" me ka ʻAha Kiʻi e ʻimi ana i nā hoʻopaʻi ʻoi aku ka paʻakikī no ka poʻe i hoʻopaʻi ʻia i ka hoʻokolokolo karaima. Ua kāhea ka hoʻolālā i ke aupuni e alualu i ka extradition a Anderson a ua hoʻokomo ʻia ka "uku hoʻonui" no ka poʻe i hōʻeha ʻia ma Bhopal.
Ua hōʻailona ka poʻe hoʻoikaika i ka hoʻolālā he pale uwahi no ka pale ʻana iā Union Carbide, a me kāna makua nona Dow Chemical. ʻEhiku mau pūʻulu hana i ʻōlelo ʻia i loko o kahi ʻōlelo hui ma Iune 22: "Hoʻohālikelike ka hui o nā Kuhina e hāʻawi i ka hoʻomaha a me ka hoʻoponopono hou ʻana, akā hōʻike nā kikoʻī i nā pilikia o ka uku, hoʻoponopono a me nā kuleana ʻoihana ʻaʻole mālama ʻia."
Ua hāʻawi ka "uku i hoʻonui ʻia" i kekahi uku hou i ka poʻe 46,000 i nalowale i nā ʻohana a i ʻole i loaʻa i kekahi ʻano ʻeha. ʻAʻole ia i hāʻawi i kahi mea i ʻoi aku ma mua o 520,000 mau poʻe e loaʻa ana i nā pōʻino o ke ola a loaʻa iā lākou kahi uku liʻiliʻi he $2,000 mai ka hoʻoholo ʻana i waho o ka ʻaha hoʻokolokolo i hoʻopaʻa ʻia e ka ʻAha Kiekie India ma 1989 ma waena o Union Carbide a me ke aupuni. Ua uku ʻo Union Carbide i kahi $470 miliona a, ma ka hoʻihoʻi ʻana, ua kala ʻia ʻo ia mai nā aie kalaima a me nā kīwila. Hoʻokumu ʻia ka hoʻoholo ʻana ma nā helu helu i hoʻonohonoho ʻia i ka helu o nā make a me nā ʻeha ma nā pae haʻahaʻa haʻahaʻa ma mua o ka mea maoli. Ua hoʻopiʻi ʻia i ka ʻaha hoʻokolokolo a, ʻoiai ua hoʻihoʻi ʻia ke kuleana karaima, ua paʻa ka hoʻoponopono.
Ua ʻimi ke aupuni India i $3.3 biliona mai Union Carbide i ka makahiki 1985 ma kahi hoʻopiʻi i waiho ʻia ma ka ʻAha Apana o ʻAmelika Hui Pū ʻIa (Ka Apana Hema o New York), akā ma lalo o ka hoʻoholo ʻana o ka ʻaha hoʻokolokolo i makemake iā Carbide, ua hoʻololi ʻia ka hoʻopiʻi Bhopal i India. Ma ka "The Bhopal Catastrophe: Politics, Conspiracy and Betrayal" (I kēlā me kēia pule hoʻokele waiwai a me ka politika, 6/25/10), ua ʻōlelo ʻo Colin Gonsalves, ka loio koʻikoʻi o ka ʻAha Kiekie o India a me ka luna hoʻokō o ka Human Rights Law Network, New Delhi, ʻo ka hui ʻana ma waena o ke aupuni India a me Carbide i hōʻoia i ka loaʻa ʻole o ka poʻe i hoʻopaʻi ʻia. i loko o nā hana hoʻomāinoino like ʻole i ka US Ua ʻōlelo ʻo ia, "Ua hoʻokuʻu ka ʻAha Kiʻekiʻe i ka poʻe o Bhopal ma ka hoʻomaʻemaʻe ʻana i kahi hoʻoponopono i haʻahaʻa ʻia a ma ka ʻae ʻana i ka hoʻopiʻi ʻana i ka ʻAha Hoʻokolokolo e hoʻomau no 25 mau makahiki."
"Ua maopopo iaʻu e huki ana ka ʻaha i kēia hoʻokolokolo i ka wā lōʻihi e hiki ai," wahi a Brian Mooney, he polopeka o ka anthropology moʻomeheu ma ke Kulanui o New York. Ua kākauʻo ia e pili ana i nā mea hana Bhopal a hele i ka hoʻokolokolo ma 2008. I kekahi lā, kaliʻo ia i hoʻokahi hola a me ka hapa no ka hoʻomakaʻana o ka hōʻike. "A ma hope o kēlā manawa, ua hoʻouna ka luna kānāwai i ka bailiff e haʻi iā mākou ʻaʻole e loaʻa kahi hōʻike i kēlā lā. Ma hope o nā makahiki he nui o ka hoʻokolokolo hoʻokolokolo, ua kāhāhā wau aia kahi ʻōlelo hoʻoholo," wahi āna. "No ke aha i wikiwiki ʻole ai nā luna kānāwai i ka hoʻokolokolo? Pono ʻoe e noʻonoʻo i ke koʻikoʻi o ke aupuni i ka hana ʻana i kēia."
Pume ke keiki i ka wai ʻawaʻawa mai kahi pauma haumia ma Bhopal-kiʻi mai bhopal.net |
Ua pilikia ʻo India i ka nele o ka manaʻo politika i ka hahai ʻana i ka poʻe lawehala. ʻAʻole hoʻololi ka hoʻolālā hou o nā manaʻo. ʻOiai ke koi ʻia nei ke aupuni e alualu i ka hoʻokuʻu ʻia ʻana o Anderson, ʻike ʻia ka nānā ʻana iā Anderson he ʻulaʻula e hoʻohuli i ka manaʻo mai ka hiki ʻole o ke aupuni e hele ma hope o Dow Chemical. Ma nā ʻōlelo ākea, hōʻole ʻo Dow i nā kuleana e pili ana iā Bhopal, me ka ʻōlelo ʻana ua loaʻa iā ia ka Union Carbide ma hope o ka hoʻopaʻa ʻana o UCC i kāna mau kuleana me ke aupuni India ma ka ʻaelike 1989.
Ma hope o nā hiʻohiʻona, ua hoʻopiʻi ʻo Dow i nā luna aupuni o India e hoʻihoʻi i nā hana kānāwai e ʻimi ana i ka uku no ka hoʻomaʻemaʻe ʻana a me ka hoʻoponopono ʻana i kahi kahua kanu i haʻalele ʻia e Carbide. Ua manaʻo ʻia he 30,000 poʻe e noho ana ma nā kaiāulu kokoke i ka pūnaewele ua lilo i mau pōʻino o ka "Bhopal lua" e hoʻomau nei ma muli o ka hoʻohaumia ʻana o kā lākou wai inu mai nā tona o nā ʻōpala kemika i hana ʻia e ka mea kanu.
I Iune, ua hoʻokuʻu ka ICJB a me ka Association for India's Development (AID) i nā kope o nā leka i loaʻa ma o India's Right to Information Act mai Andrew Liveris, Chair, CEO, a me ka Pelekikena o Dow Chemical, i ka ʻAmelika ʻAmelika mua ʻo Ronen Sen ma hope o nā hālāwai i hele ai lāua. ma ke ʻano he lālā o ka US-India CEO Forum. Ma ka leka hoʻokahi, ʻōlelo ʻo Liveris i ka hoʻoholo ʻana o "ka mea Bhopal" he hana pono ia "e hoʻomaʻamaʻa i ka hui hoʻolālā India-US a e kōkua i ka hoʻolālā ʻana i kahi ala i mua." ʻO kāna papa hana i manaʻo ʻia i kāhea ʻia i ke Aupuni o India (GoI) e "hoʻokō i kahi kūlana kūʻokoʻa, aupuni ākea ʻaʻole e hāpai i ka hoʻomau ʻana i nā hana hoʻokolokolo GoI e kūʻē i nā hui ʻaʻole India no ka pōʻino Bhopal."
Ua hoʻouna aku ke aupuni ʻo Obama i ka ʻōlelo i India ma o Michael Froman, Hope National Security Advisor a me kekahi o nā mea kōkua kokoke loa o Pelekikena Obama, e hele mālie ma Dow. ʻO nā leka uila ma waena o Froman a me kahi luna aupuni kiʻekiʻe o India, ʻo Montek Singh Ahluwalia, ka hope noho o ka Planning Commission, i paʻi ʻia e ka nūhou nūhou Times Now i hoʻokumu ʻia ma Mumbai ("America linked Bhopal to Aid," 8/18/10). I ka pane ʻana i ke noi a Ahluwalia no ke kōkua ʻana o ʻAmelika i ka wā i kū ai ʻo India i kahi palena koʻikoʻi i ka hōʻaiʻē ʻana mai ka World Bank, ua pane ʻo Froman: "Ua ʻike mākou i kēia pilikia a e nānā mākou. . Ke hilinaʻi nei au e nānā pono ana ʻoe. ʻAʻole wau i kamaʻāina i nā kikoʻī āpau, akā manaʻo wau makemake mākou e pale i nā hanana e hoʻopilikia i kā mākou pilina pili kālā."
I kēia manawa, ke kali ʻia nei kahi hoʻopiʻi kīwila e nā kamaʻāina Bhopal e kūʻē iā Anderson a me Union Carbide i ka ʻaha hoʻokolokolo federala Hema ma New York. Ua waiho mua ʻia i ka makahiki 1999, ua ola ka hoʻopiʻi i ʻehā mau hoʻopiʻi i ka US Court of Appeals for the Second Circuit ma New York a ʻimi i ka uku, ka nānā ʻana i nā lāʻau lapaʻau, a me ka hoʻomaʻemaʻe ʻana i ke kaiapuni o ka pollution i hana ʻia e ka mea kanu Bhopal i ka lako wai inu o ka liʻiliʻi 16. nā kaiāulu noho.
"Ke hoʻomau nei ʻo UCC i ka hoʻoponopono ʻana i nā kuleana āpau e pili ana iā Bhopal i ka makahiki 1989 akā ʻo ka mea ʻoiaʻiʻo ʻaʻole ʻo UCC e kūʻē i kāna mau pepa kānāwai ʻo ka hoʻohaumia kaiapuni i kēia lā he kuleana ʻokoʻa mai ka pōʻino 1989 no ka mea ua hoʻoholo maopopo nā ʻaha ʻAmelika ʻokoʻa," wahi a H. Rajan Sharma, ke alakaʻi alakaʻi i ka litigation a me kahi hoa hana ma ke keʻena loio o Sharma & DeYoung LLP ma New York.
He Paio Moolelo
Kūʻē kūʻē iā Dow no ka hoʻomau mau ʻana-kiʻi mai ke kiʻi kiʻi a butchicon ma flickr |
I ka hopena o Iulai i kēia makahiki, ua hui pū ka ICJB me nā mea hana Bhopal ʻē aʻe a hoʻonohonoho i nā hana nui ma Delhi e koi i ke aupuni e hoʻokumu i Komisina Empowered ma Bhopal e hoʻoponopono i nā pilikia pili i ka pilikanaka, hoʻokele waiwai, kaiapuni, a me ke kānāwai. "Ua ʻae ke kuhina nui i kēia komisina i ka makahiki 2008, akā ʻaʻole i hoʻonohonoho ʻia. Ke hoʻi nei ʻo Bhopalis i Delhi ma ka nui no kahi dharna ʻole (noho-i) e hōʻoia i ka hoʻonohonoho ʻia," wahi a Shana Ortman, ka Luna Hoʻokele US. no ICJB, aia ma Kapalakiko.
"Ua hakakā ka poʻe o Bhopal a ke hoʻomau nei lākou i ka hakakā mōʻaukala i ka pilikia nui ka manaʻo nui o ka mana ma nā lima ʻoihana," wahi a Ward Morehouse, ka mea nāna i hoʻokumu i ka International Campaign for Justice ma Bhopal a me kahi mea hoʻoponopono. o Ka Heluhelu Bhopal (Apex Press, 2005). Ua kōkua pū ʻo Morehouse i ka hoʻonohonoho ʻana i nā huakaʻi kamaʻilio e pili ana iā Bhopal ma US, UK, a me ʻEulopa. "Pehea mākou i komo ai i kahi kūlana e hiki ai ke lawe ʻia nā pilikia nui me ka hoʻopaʻi ʻole?" ninau mai la ia. "ʻO kēia hōʻiliʻili o ka mana ʻoihana ʻoi aku ka nui ma mua o ka mana o ke aupuni e mālama iā ia a me nā hoʻoikaika lōʻihi e hoʻokō i ka ʻoiaʻiʻo ma aneʻi e koi ana i nā ala hou o ka hoʻonohonoho ʻana."
Z
He mea kākau ʻo John Raymond a he mea kūkākūkā i ke Kōmike o New York no ka palekana a me ke olakino kahi i lawelawe ai ʻo ia ma ke ʻano he luna o ka Public Affairs. Hoʻopuka ʻo ia i kahi leka uila e pili ana i ka nūhou olakino a me ka palekana e pili ana i ka limahana, i paʻi ʻia e NYCOSH, a he mea hoʻopuka mua a me ka mea hoʻoponopono hana.