Ua ʻimi ke aupuni o Robert Mugabe, he 87 mau makahiki, e kāpae i nā ʻano kūʻē i hoʻonāueue i nā autocrats ma North Africa a me ka Middle East. Eia naʻe, hiki i ka hui o nā hanana kūloko a me waho ke hoʻopau i nā makahiki he 30 o ke aupuni hoʻokahi.
Hoʻonohonoho ʻia nā koho balota no kekahi manawa o kēia makahiki, a he nui ka poʻe e manaʻoʻiʻo nei ʻo Mugabe a me kāna ʻaoʻao, ʻo ZANU-PF, ke hoʻohana nei i kā lākou mau hana hoʻoweliweli, kipi, hoʻouka ʻokoʻa i ka poʻe kūʻē a me ka ʻaihue koho balota.
I ka makahiki 2008, ua koi ʻo Mugabe i ka lua o ka holo ʻana, ʻoiai ua ʻike ʻia e nā mea nānā pono āpau ua nalowale ʻo ia i ka pōʻai mua ma ka koho balota nui. Ua lanakila ʻo ia ma ka pōʻai hope ma hope o ke kūʻē ʻana, ka Movement for Democratic Change (MDC), hōʻole ʻole e komo.
Ua hoʻopōʻino ʻia ke kaʻina koho holoʻokoʻa e ka hana ʻino, pepehi kanaka a me ka hoʻomāinoino. Eia naʻe, ʻo ka hoʻāhewa ʻana i nā hopena koho a kokoke i ka hoʻokaʻawale honua i koi ʻia ʻo Mugabe i kahi ʻaelike kaʻana like me ka Pelekikena MDC Morgan Tsvangirai. Ua noho ʻo Mugabe i pelekikena a ua lilo ʻo Tsvangirai i kuhina nui. ʻAʻole naʻe he kānalua iki kahi o ka mana maoli.
Ke hoʻomau nei ʻo Mugabe i kāna ala hoʻopaʻi. I ka mahina i hala aku nei, ua hopu ʻia he 46 kumu, nā haumāna, nā limahana hana a me nā mea ʻē aʻe no ke kipi no ka hele ʻana i kahi hālāwai e kūkākūkā ai pehea e hoʻopilikia ai nā kūʻē i ka honua Arab i ke kūlana ma Zimbabwe. Ua kapa ʻia ka haʻiʻōlelo ma ka hālāwai, "Revolt in Egypt and Tunisia: He aha nā haʻawina e hiki ke aʻo ʻia e Zimbabwe a me ʻApelika."
Ua loaʻa pū kekahi pūʻulu o nā hopu ʻē aʻe. Ua hoʻopaʻa ʻia ʻo Paul Siwela, ka pelekikena mua o ZAPU, ka ʻaoʻao kūʻē nui o Zimbabwe i ka wā o ka hakakā hoʻokuʻu ʻana a me kahi pūʻali koa politika liʻiliʻi i kēia lā, ua paʻa a hoʻopiʻi ʻia me nā hana kipi. ʻOi aku ma mua o 70 mau mea hana ʻē aʻe i loko o ka hale paʻahao a i waho paha ma ka palapala paʻa. Eia nō naʻe, i kēia manawa o ke ao holoʻokoʻa, ʻoi aku ka maikaʻi o ia mau hana ma mua o ka hoʻopau ʻana i ke kūʻē.
A ʻo ka hāʻule paha o ka dictator Libyan ʻo Moammar Gadhafi ʻaʻole ia he hōʻailona maikaʻi no Mugabe. ʻAʻohe kanaka ʻē aʻe i ʻoi aku ka maikaʻi o ka politika a me ka hoʻokele waiwai iā Mugabe ma mua o Gadhafi. ʻAʻole wale ʻo ia i kākoʻo nui iā Mugabe, akā ua kōkua ʻo ia i ke kālā i kona noho mau ʻana i ka mana. Ua manaʻo ʻia he ʻāina ʻo Gadhafi ma Zimbabwe, kahi i hoʻoulu ai i ka manaʻo inā e koi ʻia ʻo ia e haʻalele iā Libya, ʻo kāna wahi hou e noho ai ʻo Harare ke kapikala o Zimbabwe. Ua hoʻoulu ʻia kēlā lono i ke kūʻē ʻana o Mugabe.
ʻO kekahi pilikia ʻē aʻe ʻo ke olakino ponoʻī o Mugabe. Ua lele ʻo ia i waho o ka ʻāina i nā manawa he nui i Asia no ka mālama ʻana i ka mālama ʻana no ka ʻoki cataract. Ke holo nei ka manaʻo manaʻo ma Zimbabwe e loaʻa iā ia kahi maʻi koʻikoʻi.
ʻO ka huakaʻi mai nā wā kipi, i ka wā i hana ai ʻo Mugabe i mea kōkua i ka hoʻokahuli ʻana i kahi hoʻolālā mana keʻokeʻo keʻokeʻo, i ka nui o kāna kleptocracy he mea paʻakikī. I kēia lā, he mea koʻikoʻi ka hāʻawi ʻana i ke kākoʻo i nā hui lehulehu a me nā mea hoʻoikaika i hana me ka luhi a me ka ʻole e hoʻoneʻe i ke aupuni Mugabe mai ka mana. He ʻāpana nui lākou o ka nalu honua o nā haunaele nui e hoʻololi hou nei i ka honua i kēlā me kēia lā.
ʻO Zimbabwe paha ka hope.
ʻO Clarence Lusane he kumu aʻoaʻo ma ke Kula ʻo International Service ma ke Kulanui ʻAmelika a me ka mea kākau o nā puke he nui, me ka mea hou loa, "Ka Moolelo Eleele o ka Hale Keokeo,” i paʻi ʻia ma ka Open Media Series e Na Buke kukui Kulanakauhale. ʻO Lusane i hala iho nei kono ʻia i ka Hale Keʻokeʻo i mea nui ma kahi hoʻolauleʻa Mahina Moʻolelo ʻEleʻele ma laila ma Pepeluali 28, 2011. Hiki ke loaʻa iā ia ma [pale ʻia ka leka uila].