Ua hakakā ʻo Patricia Isasa no ka hoʻopono a me ka maopopo no nā makahiki he 30. I ka manawa o kāna ʻaihue ʻana, Iulai o 1976, he 16 mau makahiki o ka mea kākau ʻo Patricia Isasa. Ua ʻaihue ʻia ʻo ia e kahi pūʻulu commando o nā mākaʻi panalāʻau a lawe ʻia i kekahi o nā hale paʻahao huna a me ka hoʻomāinoino 375 i kūkulu ʻia i ka wā o ka dictatorship. Ua ʻimi ʻia ʻo ia no kāna hoʻonohonoho ʻana ma ke ʻano he ʻelele o ka Hui Haumāna o ke kula kiʻekiʻe ma ka ʻāina ʻo Santa Fe. Ua paʻahao ʻia ʻo ia me ka hoʻokolokolo ʻole ʻia no 2 makahiki a me ʻelua mahina. Ma hope o kona hoʻokuʻu ʻia ʻana i ka makahiki 1979, ua hōʻuluʻulu ʻo ia i nā hoʻopiʻi e hōʻike ʻia i ke Komisina Inter-American on Human Rights o ka Hui o ʻAmelika Hui Pū ʻIa, e kokoke ana e kipa iā Argentina. Ua ʻaihue hou ʻia ʻo ia me kanakolu kāne a me nā wahine ʻē aʻe. Ua hoʻokuʻu ʻia ʻo ia ma hope o ʻekolu mau lā, akā ʻo ia kekahi o ʻehā wale nō i ola.
Mai ka makahiki 1997, ua hōʻiliʻili ʻo Isasa i nā palapala piha e waiho ai i kāna poʻe hana hewa ma hope o nā kaʻa. Eia nō naʻe, ʻo nā kānāwai hoʻokō piha a me nā kānāwai hoʻolohe pono i hoʻokō ʻia i ka makahiki 90 i hoʻopaʻa ʻia i ka hoʻopiʻi kūleʻa ʻana o nā alakaʻi o mua o ka pūʻali koa no nā hewa pono kanaka e nā ʻaha. I ka makahiki i hala aku nei, ua hoopau ka Aha Kiekie i na kanawai kalahala e pale ana i na luna koa kahiko i lawelawe i ka wa dictatorship.
I kēia manawa, ma hope o 25 mau makahiki mai kona hoʻokuʻu ʻia ʻana mai nā hale paʻahao malu, ua pilikia hou ke ola o Isasa. Mai ka hoʻopaʻapaʻa ʻana o ka luna mākaʻi mua ʻo Miguel Etchecolatz, i loko o kahi hoʻokolokolo hoʻokolokolo i kū i nā mea hana pono kanaka i ka nalu o ka hoʻoweliweli a me ka hoʻouka ʻana. ʻO Jorge Julio Lopez, he mea hōʻike nui ma ka ʻāina e hōʻailona i ka hoʻokolokolo pono kanaka no ka hoʻopaʻi ʻana iā Etchecolatz no nā hewa kūʻē i ke kanaka, ua nalowale i ka lā 18 Kepakemapa 2006. Ua nalowale ʻo Lopez, he limahana hana hale a me ka paʻahao politika mua i nā hola wale nō ma mua o kona hoʻomaka ʻana e hāʻawi i kāna hope. hōʻike i ka pō o ka hoʻopaʻi ʻana o Etchecolatz.
Ua komo ʻo Patricia Isasa i kahi papahana hoʻomalu hōʻike ma hope o ka loaʻa ʻana o nā kelepona hoʻoweliweli. Ua loaʻa pū i ka luna kānāwai e mālama ana i kāna hihia i nā hoʻoweliweli make. Akā naʻe, ʻaʻole e pau kona makemake e hakakā no ka pono. Ke hoʻolālā nei ʻo ia e hāʻawi i ka hōʻike ʻaha hoʻokolokolo ma Santa Fe i Malaki, he wahi weliweli loa ma muli o ka makemake o ka mana kūloko i ka pale ʻana i nā lālā kahiko o ka junta pūʻali koa. Ma kahi ninaninau hou me Isasa, ua kamaʻilio ʻo ia e pili ana i kāna hihia a me nā manaʻolana no ka ʻoiaʻiʻo a me ka pololei.
MT: He aha ka nūhou no kāu hihia?
PI: Ua lolo kaʻu hihia i kēia manawa, e like me nā hoʻokolokolo pono kanaka a pau ma ka ʻāina ma hope o ka hoʻopaʻi ʻana a me ka ʻaihue ʻana o Jorge Julio Lopez iā Etchecolatz. Ua loaʻa iaʻu kahi lā hoʻokolokolo no ka hoʻokolokolo ʻana i kaʻu poʻe hana hewa i Nowemapa 2006. Aia mākou i Pepeluali a ke haʻi mai nei nā ʻaha iaʻu ʻaʻole e hiki mai kaʻu hihia a hiki i Nowemapa 2007. ʻO ia hoʻi ʻelua mau mea koʻikoʻi. ʻO ka mea mua, ʻo ia hoʻi kekahi makahiki o ke kali ʻana, ka pono ʻole a me ka hoʻopaʻi ʻole. ʻO ka lua, ʻo ka hiki i ka poʻe hoʻopaʻi ke hoʻokuʻu ʻia mai ka hale paʻahao. Hiki ke hoʻokuʻu ʻia ma hope o ʻelua makahiki inā ʻaʻole lākou i hoʻopaʻi ʻia ma ka ʻaha hoʻokolokolo.
MT: Hiki iā ʻoe ke hāʻawi mai iā mākou i kahi ʻike no kāu hihia e hoʻokolokolo ai i kāu poʻe lawehala?
PI: I koʻu pau ʻana i ka hoʻokolokolo ʻaʻole hiki iaʻu ke lawe i nā ʻaha hoʻokolokolo ʻo ʻArgentine no ka mea ʻo ia ka makahiki 1997-98 a ua paʻa mau nā kānāwai kalahala e pale ana i nā lālā o ka pūʻali koa. A laila, lawe au i ka hihia i Sepania a hāʻawi aku i ka Lunakanawai honua ʻo Baltasar Garzon. Ua noi ʻo Garzon i ka hoʻokuʻu ʻia ʻana o kaʻu poʻe hana hewa ma Sepania i ka makahiki 2003. Ua hōʻole ʻia kēia noi a ua koi ʻia nā ʻaha ʻAmelika e hoʻāʻo i kaʻu mau mea hana hewa ma ʻaneʻi ma ka ʻāina.
ʻO ka poʻe ʻeiwa i hopu ʻia ma hope o kaʻu hoʻokolokolo ʻana, ke hoʻokolokolo ʻia nei no ka pepehi kanaka, ka hoʻoweliweli aupuni a me ka hoʻomāinoino, ʻo ia nā hewa āpau i ke kanaka. Akā ʻaʻole i wehewehe nā ʻaha i nā hoʻopiʻi kānāwai a lākou e kū nei. I kēlā me kēia manawa hiki i ka luna kānāwai ke hoʻololi i nā hoʻopiʻi. He kanalua paha e hoʻopiʻi ʻia lākou no ka hui kolohe. ʻO ka hui hewa ʻo ia ka alma mater o ka hoʻoweliweli aupuni. Ke hoʻopiʻi nei au i kēia poʻe ʻeiwa no ka ʻaihue, hoʻomāinoino a pepehi i nā hoa paʻa. Ua hoʻopaʻa ʻia lākou no nā makahiki me ka ʻike ʻole. Ua ola au i keia. No ʻeono mahina ua paʻa au ma kahi ʻaʻole au i ʻike inā he pō a i ke ao paha a i ʻole ehia mau lā i hala. No ka hoʻonohonoho ʻana i kēia mau hewa a pau, pono e loaʻa kahi hui kolohe: kahi hui i waena o kahi pūʻulu kanaka e hana hewa i hoʻolālā ʻia, hoʻonohonoho ʻia a hoʻonohonoho ʻia mai ka mokuʻāina.
ʻAʻohe pale o kēia poʻe. ʻO nā hewa i hana ʻia i ka wā o ke aupuni dictator, ʻaʻole ia he hewa o ke kuko. ʻAʻole hiki i nā lālā mua o ke aupuni junta ke ʻōlelo he pupule lākou. ʻAʻole hiki iā lākou ke koi i ka pupule, no ka mea ma hope ua lilo lākou i mau luna aupuni me nā kūlana aupuni. ʻO ka mea wale nō e hiki ai iā lākou ke hana i ko lākou pale ʻana, ʻo ka hoʻopiʻi ʻana i ke kaʻina kānāwai.
ʻO wai ka poʻe i pili i ka hihia? Elima makai a makou, ekolu mai ka puali, a he limahana ko makou no ka aha, no ka mea, he mau hoa ka Aha i ka hookaumaha. No ka pūʻali koa ʻo Juan Orlando Rolon, Domingo Marcellini a me Nicolas Correa. Ua puka ʻo Domingo Marcellini mai ke Kula ʻo ʻAmelika i ka makahiki 1973 a ma hope mai ua lilo ʻo ia i poʻokela o ka naʻauao. ʻO ia ke kuleana no ka hoʻopaʻi ʻana ma Santa Fe i nā makahiki koʻikoʻi o ke aupuni dictator. Ma ke kūlanakauhale ʻo Santa Fe wale nō, aia ma mua o 300 mau kānaka i nalowale. He lutanela pūʻali koa ʻo Nicolas Correa i mālama i ka ʻike hana. He ʻano nani e ʻōlelo ai ʻo ia ke poʻo o ka hoʻomāinoino. Ua kapa lākou i ka hoʻomāinoino a me ka nīnau ʻana i nā kānaka he ʻāpana o ka ʻike palekana. He mea pepehi kanaka ʻo Correa nona ke kuleana o ka make ma mua o 300.
ʻO Mario Jose Fasino ke poʻo o ka hoʻomāinoino a me nā kahua hoʻomoana ma Santa Fe. Ua pepehi ʻia ka hapalua o ka poʻe i komo i loko o kēia mau kahua hoʻomoana a i ʻole i make i ka wā hoʻomāinoino. He mea hoʻomāinoino ʻo Eduardo Ramos, hoʻomāinoino a hoʻokō i nā mea uila. ʻO nā mākaʻi ʻelua ʻo Hector Romeo Colombini lāua ʻo Juan Perizzotti.
ʻO Victor Hermes Brusa ke kauā kīwila, nāna i nīnau i ka poʻe i hoʻopaʻa ʻia ma nā kahua hoʻomoana huna. He aha nā mea e hana ai nā mea nīnau? I ka pau ʻana o ke kau hoʻomāinoino, e ʻohi lākou iā ʻoe me ke kapa ʻole, ke koko a i kekahi manawa ma hope o ka hoʻomāinoino ʻana. Na lākou e hoʻolei iā ʻoe i loko o kahi lumi e pili ana a kau inoa i kahi palapala i hoʻomākaukau mua ʻia. E ʻōlelo ʻo Victor Brusa 'hōʻailona a i ʻole e hoʻi ʻoe i ka lumi hoʻomāinoino.'
MT: He aha ka mea i hana ʻia i kēia poʻe ma hope o ka pau ʻana o ke aupuni dictator i ka makahiki 1983?
PI: ʻO ka mea ʻino loa o kēia mau mea a kēia poʻe i huli ai ma hope o ka hoʻi ʻana i ka demokala. ʻO ka pōʻino o ka hoʻokō ʻole ʻana i kēia poʻe i ka hoʻokolokolo ʻana ʻaʻole ia wale nō ka hopena o ka hoʻopaʻi ʻole ʻia, ua uku pū ʻia lākou no kā lākou mau hewa. A hiki i kēia manawa, ʻaʻohe o lākou i hoʻokolokolo ʻia. Ua lilo ʻo Correa i Kakauolelo Palekana no ka ʻāina ʻo Santa Fe. Ua lilo ʻo Fasino i mayor kūloko ma Santa Fe 20 mau makahiki ma hope o ka holo ʻana i kahi kikowaena hoʻomāinoino huna. ʻO Ramos ka Culture Secretariat ma Santa Fe no nā makahiki he nui. ʻO Hector Colombini ke kuleana o ka māhele lāʻau lapaʻau i ka pūʻali mākaʻi. ʻO ka hope loa, i koʻu hoʻokolokolo ʻana i kaʻu mau mea hana hewa he 10 mau makahiki i hala aku nei, ua ʻike au ua lilo ʻo Victor Brusa, kahi mea nīnau ma nā kahua hoʻopaʻapaʻa i luna kānāwai federal.
MT: Pehea ʻoe i lawe ai i ka nūhou e pili ana i ka nalowale ʻana o Jorge Julio Lopez, kekahi mea hōʻike nui ma La Plata?
PI: No'u, he pa'i kona kidnapping. Ua noʻonoʻo naʻe wau no nā makahiki he 20 i hala ma ke aupuni democracy ʻaʻole e hana hou kēia. Ua manaʻo wau ʻaʻohe mea i kākoʻo i nā ʻano hana i hoʻohana ʻia i ka wā o ke aupuni dictator - ka pepehi ʻana i ka hoʻomāinoino, hoʻolei ola i ke kai a kanu ola i nā kānaka. ʻO ka poʻe fascist e kākoʻo ana i ka dictatorship, manaʻo wau ua hana lākou ma hope o nā pani pani. ʻAʻole wau i manaʻo e hoʻi mākou me ka hae a koi aku iā “Aparación con vida ya! - No ka hoʻi palekana, i kēia manawa!"
Ma kēia ʻano, ua ʻaihue ʻia ʻo Lopez e hoʻopaʻi iā Etchecolatz. ʻO ka hui ʻo Etchecolatz me nā pilina me nā mākaʻi panalāʻau i kāʻili iā Lopez e hoʻokumu i ka makaʻu a e hōʻoia i ka loaʻa ʻana o nā mea hana e ʻaihue ai i nā poʻe hou aʻe. Manaʻo wau ua ʻaihue lākou a pepehi iā ia a laila hūnā i kona kino. Ua hoʻomaka ʻia kahi hoʻolaha hoʻoweliweli aupuni ma hope.
Na ke aupuni ke kuleana no nā hana ma hope o ka nalowale ʻana o Lopez. No ke aha lākou e nānā ʻole ai i nā hui e pili ana iā Echecolatz? No ke aha i hoʻopaʻa ʻia ai ka poʻe hoʻopaʻi a pau i kēia manawa i ka hoʻokolokolo ʻia ʻana ma kahi hoʻokahi? Pono lākou e hoʻolaha ʻia ma nā hale paʻahao a puni ka ʻāina. Ua pepehi keia poe i na tausani; ʻAʻole pono lākou e hoʻokomo i loko o nā hale paʻahao mau? Pono lākou i loko o nā hale paʻahao palekana loa, ʻaʻole ma lalo o ka hale paʻahao a i ʻole i loko o ka hale paʻahao me nā hoa pili koa.
MT: Patricia, he aha kāu e manaʻo ai i ka maluhia a me ka manaʻo me he mea lā ua hoʻokō ʻia ka pono?
PI: Ua hoʻopau ʻia nā hoʻokolokolo kūʻē i nā lālā mua o ke aupuni dictators. Ma muli o ka lawe pio ʻana iā Lopez, he mau haneli hoʻoweliweli kūʻē i nā luna kānāwai a me nā mea hana, ua haʻalele nā mea hōʻike he nui mai nā hoʻokolokolo. ʻAʻohe oʻu lā no ka hoʻokolokolo ʻana. Ke haʻi mai nei lākou iaʻu i kekahi makahiki e hoʻomaka ka hoʻokolokolo. ʻO ia hoʻi kekahi makahiki o ka hoʻopaʻi ʻole. ʻO kekahi makahiki o ka lilo ʻana i mea hōʻike i ka pilikia o ke ola. I ka manawa hea e hiki ai iaʻu ke loaʻa ka maluhia? Ke hoʻopaʻi paʻa kēia poʻe hoʻopaʻi a hoʻopaʻa ʻia i loko o ka hale paʻahao. Ke hoʻopau ʻia lākou e like me ka hiki. E ʻoluʻolu, mai hoʻokomo iā lākou i loko o ka hale paʻahao hoʻokahi i hiki iā lākou ke hoʻopaʻa ʻia no kahi hoʻopaʻi pōkole a i ʻole ke kūkākūkā ʻana me kekahi mea hōʻike ʻaihue.
ʻO nā hoʻokolokolo kūʻē i ka pūʻali koa kahiko mai ka junta wale nō ka piko o ka hau hau. ʻO kaʻu makemake e alakaʻi ʻia nā hoʻokolokolo e koi ana i nā luna koa kahiko e ka ʻimi ʻana i ka ʻoiaʻiʻo, e nānā i lalo o ka ʻili a wehewehe i ka mea i hana a me ke kumu. No ke aha i hoʻoholo ai ka mokuʻāina e ʻaihue, hoʻomāinoino, pepehi a hūnā i nā kino o 30,000 mau kānaka? Pono kākou e hoʻomaopopo i ka mea i hana ʻia. Ua pepehi lākou i ka poʻe kū'ē a hana i kahi lewa weliweli e hoʻokau i kahi kumu hoʻokele waiwai a me ka nohona. ʻO ka pono o ka poʻe Argentine i kēia manawa.
He mea kākau moʻolelo ʻo Marie Trigona ma ʻAmelika. Hiki ke loaʻa iā ia ma [pale ʻia ka leka uila]