[A ranar 2 ga Fabrairu, 2004, Roslindale Neighbors for Peace and Justice (Roslindale, MA) sun gudanar da karatun wakoki na al'umma, Bakin ciki na Yaƙi / Ƙarfin Waƙar, wanda ke nuna tsoffin tsoffin sojojin Vietnam na antiwar: David Connelly da Kevin Bowen. John Hess ya gabatar da jawaban gabatarwa masu zuwa.]
[Ya kamata a lura cewa wadannan maganganu an yi su ne domin su ta'allaka ne da maganar 'yan gwagwarmayar da kansu, shi ya sa na yi tsokaci mai yawa.]
George Orwell, kuma babu wanda ya fahimci farfaganda fiye da Orwell, sau ɗaya ya ce a zamaninmu babu wani yaƙin da za a yi - a zahiri - don dalilai masu banƙyama. Duk yaƙe-yaƙe za a yi - a zahiri - don mafi girman manufa, don manyan dalilai. Dukanmu mun saba, kuma mun saba da irin waɗannan maganganun: "Yaƙin da za a kawo ƙarshen yaƙe-yaƙe," "Yaƙin da zai sa duniya ta kasance lafiya ga dimokuradiyya," yaki don "kore duniya daga kafiri," yaki don "sa duniya lafiya ga wayewa.” Bayan babban zance, manyan abubuwan da aka zayyana sun ta'allaka ne mai sauƙi, tabbataccen gaskiya: yaƙe-yaƙe na mutane ne, maza da mata ɗaiɗaikun, kuma maza da mata ne ke fama da su. Muna nan a daren yau don jin yadda wasu tsoffin sojojin Vietnam biyu suka fuskanci yaƙi, suka sha wahala daga wannan gogewar, kuma sun koyi magance / warkar ta hanyar waƙarsu.
Labarun mayaƙa da waɗanda abin ya shafa, waɗanda suka fuskanci yaƙi da farko, su ne waɗanda mu waɗanda ba mu taɓa zuwa ba ko kuma a cikin yaƙi sun fi koyo mafi kyawun yaƙi. Ɗaya daga cikin mafi kyawun abubuwan tunawa na Yaƙin Vietnam shine Philip Caputo Jita-jita na Yaki. Ta hanyarsa, wannan labarin wani matashin sojan ruwa na Amurka da ya yi yaƙi a Vietnam daga 1965-6, wani misali ne na yaƙe-yaƙe na gaba ɗaya da kuma kwarewar al'ummarmu a wannan yakin. Bari in yi magana game da wasu ƴan abubuwan da suka dace na wannan yanayin.
Matasa maza da mata yanzu suna zuwa yaƙi saboda dalilai daban-daban, na kashin kansu da na siyasa. Amma shi ne dalilin da ya sa yanke shawarar zuwa yaki ya zama mai daraja, wanda ke nannade mutum a cikin tuta, narke mutum da bukatun kasa. Wataƙila mun karanta ƙa'idodin Rupert Brooke da aka rubuta yayin da ya ba da kansa don yaƙar Jamusawa a 1914:
Idan na mutu, ka yi tunanin wannan kawai nawa.
Cewa akwai wani kusurwa na filin waje
Wato Ingila har abada.
("Soja")
Caputo ya bayyana manufarsa yayin da ya fara shiga Vietnam.
- Yaƙi yana da ban sha'awa ga samari waɗanda ba su san kome ba game da shi, amma kuma an yaudare mu mu zama tufafi ta ƙalubalen Kennedy na “tambayi abin da za ku iya yi wa ƙasarku” da kuma akidar mishan da ya tada a cikinmu. Amurka ta zama kamar mai iko a lokacin: kasar na iya da'awar cewa ba ta taba yin rashin nasara a yaki ba, kuma mun yi imani an nada mu ne don mu taka leda ga dan fashin kwaminisanci da yada imaninmu na siyasa a duniya. Kamar sojojin Faransa na ƙarshen ƙarni na goma sha takwas, mun ga kanmu a matsayin zakaran “dalilin da aka ƙaddara ya yi nasara.” Don haka, sa’ad da muka shiga cikin bututun shinkafa a wannan daren na Maris, mun ɗauke, tare da fakitinmu da bindigu, cewa za a yi wa Viet Cong dukan tsiya da sauri kuma muna yin wani abu gaba ɗaya mai kyau kuma mai kyau. Mun ajiye fakiti da bindigogi; da hukuncin, mun rasa. (xiv)
Caputo yayi magana, kuma zamu sake komawa ga wannan a takaice, na yadda kwarewar yaki da gaske, kamar yadda muke tsammani, ya canza shi.
- Bayan ƙara wasu gawawwakin gawawwakin mako-mako, babu ɗaya daga cikin waɗannan ci karo da [tare da Viet Cong] da ya cimma wani abu; Babu wanda zai taɓa fitowa a tarihin soja ko kuma za a yi nazari da shi a West Point. Duk da haka, sun canza mu, suka koya mana, mutanen da suka yi yaƙi a cikinsu; A cikin waɗannan rikice-rikicen da ba a sani ba, mun koyi darussa na dā game da tsoro, tsoro, ƙarfin hali, wahala, zalunci, da abokantaka. Fiye da duka, mun koyi game da mutuwa a lokacin da ake yawan ɗaukan kai a matsayin marar mutuwa. Kowa ya rasa wannan tunanin a ƙarshe, amma a cikin rayuwar farar hula an yi hasarar kashi-kashi cikin shekaru. Mun yi asararsa gaba ɗaya kuma, cikin tsawon watanni, mun wuce daga ƙuruciya ta hanyar balaga zuwa tsakiyar shekarun da ba su kai ba. Sanin mutuwa, da iyakokin da ba za a iya yiwuwa ba a kan kasancewar mutum, ya raba mu daga ƙuruciyarmu kamar yadda almakashi na likita ya taɓa raba mu daga ciki. Kuma duk da haka kaɗan daga cikinmu sun wuce ashirin da biyar. Mun bar Vietnam na musamman halittu, tare da matasa kafadu waɗanda ke da tsofaffin kawunan. (xv)
Amma duk da haka akwai jan hankali ga yaki da ya rage, saboda dalilai daban-daban, kamar yadda za mu gani a takaice. A cikin furucin Caputo, "a cikin shekara guda na fara girma don yakin" (xvi). Me yasa?
- Har yanzu dai ana ci gaba da gwabza yakin, amma wannan sha’awar komawa baya ba ta samo asali daga duk wani ra’ayi na kishin kasa ba game da aiki, daraja, da sadaukarwa, tatsuniyoyi da tsofaffi ke tura samari don a kashe su ko a raunata su. Hakan ya taso ne, daga fahimtar yadda aka canza mu sosai, da yadda muka bambanta da duk wanda bai raba mu da musibar damina ba, da sintiri masu gajiyarwa, da fargabar harin fada a wani wuri mai zafi. Ba mu da alaƙa da su kaɗan. Ko da yake mu farar hula ne kuma, duniyar farar hula ta zama baƙo. Ba mu kasance a cikinta ba kamar yadda muka yi a duniya, inda muka yi yaƙi kuma abokanmu sun mutu. (xvi)
- Domin na yi yaƙi a cikinsa [yaƙin], ba batu ne na zahiri ba, amma kwarewa ce mai zurfi, abu mafi mahimmanci da ya faru da ni. Ya rike tunani na, hankalina, da ji na cikin rungumar da ba za ta karye ba. Ina ji a cikin tsawa da rurin bindigogi. Ba zan iya sauraron ruwan sama ba tare da tuna waɗancan dararen da ke kan layi ba, ko tafiya cikin dazuzzuka ba tare da neman wayar tafiya ko kwanto ba. Zan iya yin zanga-zangar da babbar murya kamar wanda ya fi kowa gamsuwa, amma ba zan iya musun irin yadda yakin ya yi mini ba, ko kuma cewa ya kasance wani kwarewa mai ban sha'awa kamar yadda yake da ban tsoro, mai ban sha'awa kamar yadda yake bakin ciki, mai tausayi kamar zalunci ne. (xvi)
- Ni ma, na ga Allah ta cikin laka -
- Laka da ke fashe a kumatu lokacin da miyagu suka yi murmushi.
- Yaƙi ya kawo ɗaukaka a idanunsu fiye da jini.
- Kuma ya ba su dariya fiye da girgiza yaro.
-
- Yi farin ciki da yin dariya a can -
- Inda mutuwa ta zama wauta kuma rayuwa ta zama m.
- Domin iko ya kasance a kanmu yayin da muke yanke ƙasusuwa
- Ba don jin ciwo ko nadamar kisan kai ba.
- Ni ma, na daina tsoro -
- Bayan barrage, mutu a matsayin platoon na,
- Kuma ruhuna ya tashi yana haskaka haske da haske
- Ya wuce rigima inda bege ya kwanta;
- Kuma shaida exultation -
- Fuskokin da suka kasance suna zagina, suna zage-zage,
- Ka haskaka ka ɗaga sama da sha'awar hadaya.
- Serafic na awa daya; ko da yake sun kasance azzalumai.
- Na yi zumunci -
- Ba a ba da labarin masoya masu farin ciki a tsohuwar waƙa.
- Domin ƙauna ba ita ce ɗauren leɓuna masu kyau ba
- Tare da taushin siliki na idanu masu kama da tsayi,
- By Joy, wanda ribbon ya zame, -
- Amma rauni da igiyar igiyar yaƙi wacce ke da ƙarfi;
- An ɗaure da bandeji na hannun da ke digo;
- Saƙa a cikin yanar gizo na gunkin bindiga.
- Na tsinkayi kyau da yawa
- A cikin mugayen rantsuwar da suka sa ƙarfin zuciyarmu ya miƙe;
- Ji kiɗa a cikin shiru na aiki;
- An sami kwanciyar hankali inda harsashi-guguguguguguguguguguguguguguguwa ya yi ja-wur-wuri.
- Duk da haka, sai dai ku raba
- Tare da su a cikin Jahannama, duhun Jahannama mai baƙin ciki.
- Wanda duniya ba ta kasance ba face girgizar wuta.
- and heaven but as the high way for a harsashi.
- Ba za ku ji jin daɗinsu ba.
- Kada ka yi zaton su gamsu
- Da kowace irin wasa tawa. Waɗannan mutanen suna da daraja
- Hawayen ku. Ba ku cancanci jin daɗinsu ba.
- ("Apologia Pro Poemate Meo" ["Apology for My Poem"] 1917)
- Ba kamar aure ba, igiyar da ba za a iya warware ta da kalma ba, ta hanyar gundura ko saki, ko wani abu banda mutuwa. Wani lokaci ma hakan bai isa ba. Abokai na biyu sun mutu a kokarin ceto gawarwakin mutanensu daga fagen fama. Irin wannan sadaukarwa, mai sauƙi da rashin son kai, ra'ayin zama na juna, shine abu ɗaya mai kyau da muka samu a cikin rikici in ba haka ba sananne ga abubuwan da suka faru. (xvii)
- Bakin ciki na yaki a cikin zuciyar soja ya kasance a wani bakon hanya irin na bakin cikin soyayya. Wani irin son zuciya ne, kamar babban bakin ciki na duniya a faɗuwar rana. Abin baƙin ciki ne, bacewar, zafi wanda zai iya mayar da mutum ya koma baya. Bakin cikin fagen fama ba a saba iya nuni da wani lamari na musamman ba, ko ma mutum daya. Idan kun mai da hankali kan kowane taron guda ɗaya zai zama daɗaɗaɗa zafi. (94)
"Akwai wani karfi da ke aiki a cikinsa wanda ba zai iya tsayayya ba, kamar dai yana adawa da kowane hali na Orthodox ya koya masa kuma yanzu shine aikinsa don bayyana ainihin yakin da kuma yaga hotunan al'ada" (50). Kuma, bayan an yayyage waɗannan hotuna na yau da kullun, “abin da ya rage shi ne baƙin ciki, babban baƙin ciki, baƙin cikin tsira. Baqin cikin yaqi” (192).
Sauran rabin taken shine Karfin Waka, domin tun da farko waƙar waƙa ce game da yaƙi. Wani lokaci ana amfani da waƙa don ɗaukaka yaƙi. "Makamai da mutumin da nake waka," in ji Virgil. Amma kuma an yi amfani da waka don yin taka tsantsan, don bayyana abubuwan ban tsoro da kuma ɗaukaka na yaƙi, watakila don isar da saƙon yaƙi a cikin dabara, kamar yadda yake a cikin waƙar farko na Turai: The Iliad.
Wataƙila yaƙi ya fi muni, mafi ban tsoro na abubuwan da ɗan adam ya fuskanta, domin akwai ta’addanci yana faruwa a kan wani taro ba matakin mutum ɗaya ba, don haka yana sa ayar tambaya ga fahimtar abin da ake nufi sa’ad da muka ce “’yan Adam.” Yaƙi yana kawar da ruɗani, ya ɓoye gaskiyar gaske. Waɗanda suka yi yaƙi a yaƙe-yaƙe akai-akai suna ba da labarin babban yaƙe-yaƙe da ke haifar da su, babban ƙalubalen yaƙi yana haifar da kowane ma'ana da ƙima da wayewa. A cikin kalmomin Eugene Sledge, a cikin tarihin WWII, Tare da The Old Breed, Magana game da yakin Okinawa:
- Idan wani ma'aikacin ruwa ya zame ya zame zuwa gangaren baya na tudun laka, ya dace ya kai ga amai na kasa. Na ga fiye da mutum ɗaya ya rasa ƙafarsa ya zame ya zame har ƙasa sai kawai ya miƙe a firgice yana kallo cikin rashin imani yayin da wasu magudanai masu kitse suka zube daga aljihunsa na dungare mai laka, bel ɗin harsashi, laces ɗin leggings, da ɗigon leda. kamar….
- Ba mu yi magana game da irin waɗannan abubuwa ba. Sun kasance abin ban tsoro da batsa har ma ga tsofaffin tsoffin sojoji…. Abin takaici ne a yi tunanin cewa maza za su iya rayuwa da yin yaƙi na kwanaki da dare a ƙarshe. karkashin irin wannan mummunan yanayi kuma kada a haukace….A gare ni yakin ya kasance hauka. (260)
Ta hanyar yin maganar yaki da gaskiya da tunani. Hanya ɗaya ta magana, watakila hanya mafi kyau, ita ce ta hanyar waƙa. Ta wurin ikon waƙa, muna koyon ganin yaƙi. Ta hanyar haɓaka ƙwarewar yaƙi ta wurin ƙarfin waƙa, za mu koyi fahimtar shi (ko da maƙarƙashiya) kuma mu nuna tausayi. Ta hanyar ƙarfin waƙa, ana ba da kwarewar yaƙi, don yin magana, wuce gona da iri, ma'ana. Kuma, ta wurin ikon waƙa, za mu iya fara warkewa.
Paul Fussell, in Babban Yakin da Memory na zamani, yayi iƙirarin cewa halayen adabi da suka fi yawa a lokacin da ake kwatanta yaƙi abin ban mamaki ne. "Kowane yaki yana da ban mamaki saboda kowane yaki ya fi muni fiye da yadda ake tsammani" (7). Wannan ma'anar baƙin ciki, abin da Fussell ya kira "wannan tsarin na tunawa da baƙin ciki" (30), launuka duk mafi kyawun wallafe-wallafen yaki, musamman ma waƙa. Yayin da marubuta suka waiwaya baya kuma suke ƙoƙarin yin ma'ana, "tsarin ban mamaki wanda hangen nesa na gaba ya shimfida kan abubuwan da suka faru" ya sanya abin tunawa (30). "Ta hanyar amfani da yanayin da ya gabata na aikin ban tsoro, ana ba mai tunawa damar ganowa, zana, kuma a ƙarshe ya zama mahimmancin wani lamari ko lokacin da in ba haka ba zai haɗu ba tare da ma'ana ba a cikin rafi marar bambanci" na abubuwan da suka faru (30).
Sau da yawa, ina so in faɗi babu makawa, ko kusan haka, wannan tunawa ta ci karo da 'labari na hukuma'. A cikin kalmomin Fussell, yana magana akan WWII a cikin littafinsa Lokacin Yaƙi:
- Barnar da yakin ya kai wa gawawwaki da gine-gine, jiragen sama da tankokin yaki da jiragen ruwa, a bayyane yake. Kadan a bayyane shi ne illar da ta yi wa hankali, da nuna bambanci, da gaskiya, da mutuntaka, da sarkakiya, da shubuha, da ban haushi, balle fakewa da wayo. A cikin shekaru hamsin da suka gabata [an rubuta littafin a cikin 1989] Yaƙin Ƙungiyoyin sun kasance suna tsabtacewa da kuma nuna soyayya kusan ba a san su ba daga masu hankali, masu kishin ƙasa, jahilai, da masu kishin jini. Na yi ƙoƙarin daidaita ma'auni. (ix)
Dulce da Decorum Est
- Lanƙwasa sau biyu, kamar tsofaffin mabarata a ƙarƙashin buhu.
- Knock-guide, tari kamar hags, mun zagi ta sludge,
- Har zuwa tashin gobara muka juya baya
- Kuma zuwa ga nisa hutu ya fara tafiya.
- Maza suka yi tafiya suna barci. Mutane da yawa sun rasa takalmansu
- Amma a rame, jini-sabo. Duk sun rame; duk makafi;
- bugu da gajiya; kurma har da kurma
- Na gaji, ya zarce Biyar-Tara da suka koma baya.
- Gas! Gas! Saurin Samari! Farin ciki na fumbling,
- Daidaita kwalkwali mara kyau daidai lokacin;
- Amma wani har yanzu yana ihu yana tuntuɓe,
- Kuma yana yawo kamar mutum a cikin wuta ko lemun tsami…
- Dim, ta cikin hazo da haske kore mai kauri.
- Kamar ƙarƙashin koren teku, na gan shi yana nutsewa.
- A cikin dukkan mafarkai na, kafin ganina mara ƙarfi.
- Yana nitsewa a kaina, yana kwararowa, yana shakewa, yana nutsewa.
- Idan a cikin wasu mafarki masu mafarki za ku iya tafiya
- Bayan wajan da muka jefa shi,
- Kuma kallon idanun idanu suna kallon fuskarsa,
- Da fuskarsa ta rataye, kamar shaidan marar zunubi;
- Idan kana iya ji, a kowane jolt, jinin
- Ku zo ku yi tsere daga cutar huhu,
- Abune kamar ciwon daji, mai zafi kamar cud
- Na munanan raunuka, marasa magani a kan harsuna marasa laifi
- Abokina, ba za ka gaya da irin wannan zest ba
- Ga yara suna tsayayya ga wasu matsananciyar daukaka,
- Old Lie: Dulce et decorum ne
- Pro patria mori.*
- (* Yana da dadi kuma ya dace mutum ya mutu don kasarsa.)
- Ba abu ne mai yiwuwa ba
- don gaya wa farar hula
- daga Vietnam.
- Babu wanda ya sa uniform.
- Duk suna magana
- harshe guda,
- (kuma ba za ku iya fahimtar su ba
- koda kuwa basuyi ba).
- Suna buga gurneti
- cikin kayan su,
- da ɗaukar kuɗin jaka
- cikin kwandunansu na kasuwa.
- Har matansu suna fada;
- da samari maza,
- da 'yan mata.
-
- Ba abu ne mai yiwuwa ba
- don gaya wa farar hula
- daga Vietnam;
- bayan dan lokaci,
- ka daina gwadawa.
- Tare da ƙeta ga kowa; tare da sadaka ga kowa da kowa; tare da tsayuwa a daidai, kamar yadda Allah Ya ba mu mu ga daidai, mu himmatu wajen kammala aikin da muke ciki; don daure raunin al'umma; Mu kula da wanda ya sha yaƙi, da gwauruwarsa, da marayunsa, mu yi duk abin da zai iya kaiwa ga samun zaman lafiya mai dawwama, a tsakaninmu da dukan al'ummai..
Amma bari in bar muku da kalaman Dokta Martin Luther King, daga sanannen jawabinsa a cocin Riverside a 1967, lokacin da ya ƙudiri aniyar “yi shiru” kuma ya yi magana a fili kan sa hannun Amurka a Vietnam.
- Dole ne mu wuce rashin yanke shawara zuwa aiki. Dole ne mu nemo sababbin hanyoyin da za mu yi magana don zaman lafiya a Vietnam da kuma adalci a duk duniya masu tasowa a duniya da ke kan iyakokinmu. Idan ba mu yi aiki ba tabbas za a ja mu cikin dogon duhu da wulakanci na zamani da aka tanadar wa waɗanda suka mallaki iko ba tare da tausayi ba, ƙarfi mara ɗabi'a, ƙarfi mara gani.
- Yanzu bari mu fara. Yanzu bari mu sake sadaukar da kanmu ga dogon lokaci mai ɗaci - amma kyakkyawa - gwagwarmaya don sabuwar duniya. Wannan shi ne kiran 'ya'yan Allah, kuma 'yan'uwanmu suna jiran amsa. Za mu ce rashin daidaito ya yi yawa? Mu gaya musu gwagwarmayar ta yi tsanani? Shin sakonmu zai kasance cewa sojojin rayuwar Amurkawa za su yi yaƙi da zuwansu a matsayin cikakkun mutane, kuma mu aika da baƙin cikinmu? Ko kuma za a sami wani saƙo, na buri, na bege, na haɗin kai da sha'awarsu, da sadaukar da kai ga manufarsu, ko ta halin kaka? Zaɓin namu ne, kuma ko da yake muna iya fifita shi idan ba haka ba, dole ne mu zaɓi a cikin wannan muhimmin lokaci na tarihin ɗan adam. (243)
Kaputo, Philip, Jita-jita na Yaki (New York, 1977)
Ehrhart, WD, daga Rahamar da ba ta saba ba: Soja-Mawaƙa na Yaƙin Vietnam, ed. Ehrhart (Texas Tech Press, 1989)
Fussell, Paul, Babban Yakin da Memory na zamani (Oxford U. Latsa, 1975)
Fussell, Paul, Lokacin Yaƙi (Oxford U. Latsa, 1989)
King, Martin Luther, A Alkawari na Bege: Mahimman Rubuce-rubuce da jawabai na Martin Luther King, Jr. (Harper San Francisco, 1986)
Lincoln, Ibrahim, Manyan Jawabai (Dover Thrift Edition, New York, 1991)
Owen, Wilfred, Wakokin Wilfred Owen, ed. Cancanta (New York, 1986)
[John Hess ya kasance yana aiki a matsayin mai zane kusan shekaru 30, na ƙarshe na huɗu a babban otal a Boston. A cikin shekaru 15 da suka gabata John ya kuma koyar da Turanci da Nazarin Amurka a Jami'ar Massachusetts da ke Boston na ɗan lokaci, inda kuma yana cikin kwamitin zartarwa da ƙungiyar sasantawa na ƙungiyar Ci gaba da Ilimi na Faculty/Ma'aikata. Fiye da duka, Yohanna uba ne mai fahariya kuma
kaka.]
ZNetwork ana samun kuɗi ta hanyar karimcin masu karatun sa.
Bada Tallafi