Ik bin de earste beskuldige. Ik hâld in bachelorstitel yn keunsten en oefene in oantal jierren as advokaat yn Johannesburg yn gearwurking mei Oliver Tambo. Ik bin in feroardiele finzene dy't fiif jier sit foar it ferlitten fan it lân sûnder fergunning en foar it oantrúnjen fan minsken om ein maaie 1961 yn staking te gean.
Oan it begjin wol ik sizze dat de suggestje dat de striid yn Súd-Afrika ûnder ynfloed is fan bûtenlanners of kommunisten folslein ferkeard is. Ik haw dien wat ik dien haw fanwegen myn ûnderfining yn Súd-Afrika en myn eigen grutsk fielde Afrikaanske eftergrûn, en net fanwegen wat in bûtensteander soe hawwe sein. Yn myn jeugd yn 'e Transkei harke ik nei de âldsten fan myn stam dy't ferhalen fertelle fan 'e âlde dagen. Under de ferhalen dy't se my fertelden, wiene dy fan oarloggen dy't troch ús foarâlden fochten binne foar ferdigening fan it heitelân. De nammen fan Dingane en Bambata, Hintsa en Makana, Squungthi en Dalasile, Moshoeshoe en Sekhukhuni, waarden priizge as de gloarje fan 'e hiele Afrikaanske naasje. Ik hope doe dat it libben my de kâns biede soe om myn folk te tsjinjen en myn eigen nederige bydrage te leverjen oan har frijheidsstriid.
Guon fan 'e dingen oant no ta ferteld oan' e rjochtbank binne wier en guon binne net wier. Ik ûntkenne lykwols net dat ik sabotaazje plande. Ik plande it net yn in geast fan roekeloosheid, noch om't ik leafde foar geweld haw. Ik plande it as gefolch fan in kalme en sobere beoardieling fan 'e politike situaasje dy't ûntstien wie nei in protte jierren fan tiranny, eksploitaasje en ûnderdrukking fan myn folk troch de blanken.
Ik jou daliks ta dat ik ien fan de persoanen wie dy't holpen hawwe om Umkhonto we Sizwe te foarmjen. Ik ûntkenne dat Umkhonto ferantwurdlik wie foar in oantal dieden dy't dúdlik bûten it belied fan 'e organisaasje foelen, en dy't yn 'e oanklacht tsjin ús oankundige binne. Ik, en de oaren dy't de organisaasje begûnen, fielden dat sûnder geweld gjin manier iepen wêze soe foar it Afrikaanske folk om te slagjen yn har striid tsjin it prinsipe fan wite supremacy. Alle wetlike manieren om ferset tsjin dit prinsipe út te sprekken wiene troch wetjouwing sletten, en wy waarden yn in posysje pleatst wêryn't wy óf in permaninte steat fan minderweardichheid akseptearje moasten, óf it regear útdaagje. Wy hawwe der foar keazen om de wet te trotsjen.
Wy hawwe earst de wet brutsen op in manier dy't elk gebrûk fan geweld foarkaam; doe't dizze foarm waard wetjouwing tsjin, en doe't de oerheid taflecht ta in show fan krêft te ferpletterjen ferset tsjin syn belied, pas dan hawwe wy besletten om te beantwurdzjen fan geweld mei geweld.
It Afrikaanske Nasjonaal Kongres waard yn 1912 foarme om de rjochten fan it Afrikaanske folk te ferdigenjen, dy't serieus beheine wiene. 37 jier lang - dat is oant 1949 - hold it strikt oan in konstitúsjonele striid. Mar blanke regearingen bleaunen ûnbeweechlik, en de rjochten fan Afrikanen waarden minder ynstee fan grutter te wurden. Sels nei 1949 bleau de ANC besletten om geweld te foarkommen. Op dit stuit waard lykwols it beslút naam om te protestearjen tsjin apartheid troch freedsume, mar yllegale demonstraasjes. Mear as 8,500 minsken giene nei de finzenis. Dochs wie der gjin inkeld gefal fan geweld. Ik en 19 kollega's waarden feroardiele foar it organisearjen fan de kampanje, mar ús straffen waarden skorst foaral om't de rjochter fûn dat tucht en net-geweld yn 't heule beklamme wiene.
Tidens de útdagingskampanje waarden de Wet op Iepenbiere Feiligens en de Wet wiziging Strafrjocht oannaam. Dizze levere hurdere straffen foar protesten tsjin [de] wetten. Nettsjinsteande dit gongen de protesten troch en hâlde it ANC har oan har belied fan net-geweld. Yn 1956 waarden 156 liedende leden fan 'e Congress Alliance, ynklusyf mysels, arresteare. It net-gewelddadige belied fan 'e ANC waard troch de steat yn' e fraach steld, mar doe't de rjochtbank sa'n fiif jier letter oardiel joech, fûn it dat de ANC gjin belied fan geweld hie.
Yn 1960 wie der de sjitterij by Sharpeville, dy't resultearre yn de ferklearring fan it ANC as in yllegale organisaasje. Myn kollega's man en ik, nei soarchfâldige oerweging, besletten dat wy dit dekreet net neikomme soene. It Afrikaanske folk wie gjin diel fan 'e regearing en makken de wetten net wêrmei't se waarden regele. Wy leauden yn 'e wurden fan' e Universele Ferklearring fan 'e Rjochten fan' e Minske, dat "de wil fan 'e minsken de basis fan' e autoriteit fan 'e regearing wêze sil", en foar ús om it ferbod te akseptearjen wie lykweardich oan it akseptearjen fan it stiljen fan 'e Afrikanen foar alle tiden . De ANC wegere te ûntbinen, mar gie ynstee ûnder de grûn.
Yn 1960 hold it regear in referindum dat late ta de oprjochting fan de republyk. Afrikanen, dy't likernôch 70% fan 'e befolking útmakken, hiene gjin stimrjocht, en waarden net iens rieplachte. Ik naam my oan om ferantwurdlik te wêzen foar it organisearjen fan it nasjonaal ferbliuw-at-home neamd om gear te fallen mei de ferklearring fan 'e republyk. Om't alle stakings fan Afrikanen yllegaal binne, moat de persoan dy't sa'n staking organisearret arrestaasje foarkomme. Ik moast myn hûs en famylje en myn praktyk ferlitte en ûnderdûke om arrestaasje te foarkommen. It thúsbliuwe soe in freedsume demonstraasje wurde. Der waarden soarchfâldige ynstruksjes jûn om elk gebrûk fan geweld te foarkommen.
It antwurd fan 'e regearing wie om nije en hurdere wetten yn te fieren, har wapene troepen te mobilisearjen en Sarasenen, bewapene auto's en soldaten yn' e townships te stjoeren yn in massale show fan krêft ûntworpen om de minsken te yntimidearjen. It regear hie besletten om allinich mei geweld te regearjen, en dit beslút wie in mylpeal op 'e wei nei Umkhonto. Wat moasten wy, de lieders fan ús folk, dwaan? Wy hiene gjin twifel dat wy de striid trochgean moasten. Wat oars soe abjekte oerjefte west hawwe. Us probleem wie net oft te fjochtsjen, mar wie hoe't jo de striid trochgean.
Wy fan 'e ANC hiene altyd stien foar in net-rasiale demokrasy, en wy skroken foar elke aksje dy't de rassen fierder útinoar driuwe koe. Mar de hurde feiten wiene dat 50 jier fan net-geweld it Afrikaanske folk neat brocht hie as mear en mear repressive wetjouwing, en minder en minder rjochten. Tsjin dy tiid wie geweld, yn feite, in skaaimerk wurden fan it Súd-Afrikaanske politike toaniel.
Der wie yn 1957 geweld west doe't de froulju fan Zeerust opdracht krigen om passen te dragen; der wie geweld yn 1958 mei it hanthavenjen fan feeslach yn Sekhukhuneland; der wie yn 1959 geweld doe't de minsken fan Cato Manor protestearren tsjin pasoerfallen; der wie geweld yn 1960 doe't de oerheid besocht Bantoe-autoriteiten yn Pondolân op te roppen. Elke steuring wiisde op de ûnûntkombere groei ûnder Afrikanen fan it leauwen dat geweld de ienige útwei wie - it liet sjen dat in regearing dy't geweld brûkt om har regel te behâlden, de ûnderdrukten leart om geweld te brûken om har tsjin te fersetten.
Ik kaam ta de konklúzje dat, om't geweld yn dit lân ûnûntkomber wie, it ûnrealistysk wêze soe om troch te gean mei it preekjen fan frede en net-geweld. Dizze konklúzje wie net maklik te kommen. It wie pas doe't al it oare mislearre, doe't alle kanalen fan freedsum protest foar ús útsletten wiene, dat it beslút waard makke om gewelddiedige foarmen fan politike striid te begjinnen. Ik kin allinnich mar sizze dat ik my moreel ferplicht fielde om te dwaan wat ik die.
Fjouwer foarmen fan geweld wiene mooglik. D'r is sabotaazje, d'r is guerrilla-oarlochsfiering, d'r is terrorisme, en d'r is iepen revolúsje. Wy hawwe der foar keazen om de earste oan te nimmen. Sabotaazje hie gjin ferlies fan it libben, en it joech de bêste hope foar takomstige ras relaasjes. De bitterheid soe sa min mooglik hâlden wurde en, as it belied frucht drage, soe demokratysk bestjoer in werklikheid wurde kinne. It earste plan wie basearre op in soarchfâldige analyze fan 'e politike en ekonomyske situaasje fan ús lân. Wy leauden dat Súd-Afrika foar in grut part ôfhinklik wie fan bûtenlânsk kapitaal. Wy fielden dat plande ferneatiging fan krêftsintrales, en ynterferinsje mei spoar- en tillefoankommunikaasje, kapitaal fan it lân ôfskrikke, en dus de kiezers fan it lân twinge om har posysje opnij te besjen. Umkhonto hie syn earste operaasje op 16 desimber 1961, doe't regearingsgebouwen yn Johannesburg, Port Elizabeth en Durban oanfallen waarden. De seleksje fan doelen is in bewiis fan it belied dêr't ik nei ferwiisd haw. As wy fan doel wiene it libben oan te fallen, soene wy doelen selektearre hawwe wêr't minsken gearkomme en net lege gebouwen en krêftstasjons.
De blanken reagearren net troch feroaring te suggerearjen; hja reagearren op ús oprop troch it leger foar te stellen. Yn tsjinstelling wie it antwurd fan 'e Afrikanen ien fan oanmoediging. Ynienen wie der wer hope. Minsken begûnen te spekulearjen oer hoe gau frijheid wurde soe.
Mar wy yn Umkhonto woegen de wite reaksje op mei eangst. De linen waarden tekene. De blanken en swarten ferhuze yn aparte kampen, en de perspektiven om in boargeroarloch te foarkommen waarden minder makke. De wite kranten brochten rapporten dat sabotaazje mei de dea bestraft wurde soe. As dit sa wie, hoe koene wy Afrikanen fuort hâlde fan terrorisme?
Wy fielden it ús plicht om tariedings te meitsjen om geweld te brûken om ússels tsjin geweld te ferdigenjen. Wy besletten dêrom foarsjen te meitsjen foar de mooglikheid fan guerrilla-oarlochsfiering. Alle blanken ûndergeane ferplichte militêre oplieding, mar sa'n training waard net jûn oan Afrikanen. It wie neffens ús essinsjeel om in kearn fan oplaat manlju op te bouwen dy't de lieding kinne leverje dy't nedich wêze soe as guerrilla-oarlochsfiering begon.
Op dit stadium waard besletten dat ik de Konferinsje fan 'e Pan-Afrikaanske Frijheidsbeweging bywenje soe dy't betiid yn 1962 yn Addis Abeba hâlden wurde soe, en nei de konferinsje soe ik in rûnlieding troch de Afrikaanske steaten ûndernimme mei it each op it krijen fan fasiliteiten foar de oplieding fan soldaten. Myn tocht wie in súkses. Wêr't ik ek gie, trof ik sympaty foar ús saak en beloften fan help. Hiel Afrika wie ferienige tsjin de stân fan it blanke Súd-Afrika, en sels yn Londen waard ik mei grutte sympaty ûntfongen troch politike lieders, lykas de hear Gaitskell en de hear Grimond.
Ik begon in stúdzje te meitsjen fan 'e keunst fan oarloch en revolúsje en, wylst ik yn it bûtenlân gie, in kursus yn militêre training. As der guerrilla-oarlochsfiering komme soe, woe ik mei myn folk stean en fjochtsje kinne en de gefaren fan oarloch mei har diele.
By myn weromkomst fûn ik dat der in bytsje feroaring west hie yn it politike toaniel behalve, dat de driging fan in deastraf foar sabotaazje no in feit wurden wie.
In oare fan 'e beskuldigingen makke troch de steat is dat de doelen en objekten fan' e ANC en de kommunistyske partij itselde binne. It leauwen fan 'e ANC is, en hat altyd west, it leauwen fan Afrikaansk nasjonalisme. It is net it konsept fan Afrikaansk nasjonalisme útdrukt yn de gjalp, "Driuw de wite man yn 'e see." It Afrikaanske nasjonalisme dêr't de ANC foar stiet is it konsept fan frijheid en ferfolling foar it Afrikaanske folk yn har eigen lân. It wichtichste politike dokumint dat ea troch de ANC oannommen is, is it "frijheidshânfêst". It is perfoarst gjin blauprint foar in sosjalistyske steat. It freget om weryndieling, mar net nasjonalisaasje, fan lân; it soarget foar nasjonalisaasje fan minen, banken en monopoalje-yndustry, om't grutte monopoaljes allinich eigendom binne fan ien ras, en sûnder sa'n nasjonalisaasje soe rassiale oerhearsking nettsjinsteande de fersprieding fan politike macht behâlde wurde. Under it frijheidshânfêst soe nasjonalisaasje plakfine yn in ekonomy basearre op partikuliere ûndernimming.
Wat de kommunistyske partij oanbelanget, en as ik har belied goed begryp, stiet it foar de oprjochting fan in steat basearre op de begjinsels fan it marxisme. De kommunistyske partij besocht de klassenûnderskiedingen te beklamjen, wylst de ANC besiket se te harmonisearjen. Dit is in wichtich ûnderskied.
It is wier dat der faaks nauwe gearwurking west hat tusken de ANC en de kommunistyske partij. Mar gearwurking is gewoan in bewiis fan in mienskiplik doel - yn dit gefal it fuortheljen fan 'e wite supremacy - en is gjin bewiis fan in folsleine mienskip fan belangen. De skiednis fan 'e wrâld is fol mei ferlykbere foarbylden. It opfallendste is faaks de gearwurking tusken Grut-Brittanje, de Feriene Steaten en de Sovjet-Uny yn de striid tsjin Hitler. Nimmen útsein Hitler soe it weage hawwe om te suggerearjen dat sa'n gearwurking Churchill of Roosevelt yn kommunisten makke. Teoretyske ferskillen tusken dyjingen dy't fjochtsje tsjin ûnderdrukking is in lúkse dy't wy op dit stuit net kinne betelje.
Wat mear is, in protte desennia wiene kommunisten de ienige politike groep yn Súd-Afrika dy't ree wiene om Afrikanen te behanneljen as minsken en har gelikensens; dy't ree wiene om mei ús te iten; praat mei ús, libje by ús, en wurkje mei ús. Se wiene de ienige groep dy't ree wie om mei de Afrikanen te wurkjen foar it berikken fan politike rjochten en in belang yn 'e maatskippij. Hjirtroch binne d'r in protte Afrikanen dy't hjoeddedei de neiging hawwe om frijheid lyk te meitsjen mei kommunisme. Se wurde yn dit leauwen stipe troch in wetjouwer dy't alle eksponinten fan demokratyske regearing en Afrikaanske frijheid as kommunisten markearret en in protte fan har (dy't gjin kommunisten binne) ferbiedt ûnder de Wet op ûnderdrukking fan kommunisme. Hoewol't ik noch noait lid fan 'e kommunistyske partij west haw, bin ik sels ûnder dy akte finzen west.
Ik haw mysels altyd, yn it foarste plak, beskôge as in Afrikaanske patriot. Hjoed bin ik oanlutsen troch it idee fan in klasseleaze maatskippij, in attraksje dy't foar in part ûntspringt út marxistyske lêzing en, foar in part, út myn bewûndering foar de struktuer fan iere Afrikaanske maatskippijen. It lân hearde by de stam. Der wiene gjin ryk of earm en der wie gjin eksploitaasje. Wy akseptearje allegear de needsaak foar ien of oare foarm fan sosjalisme om ús minsken yn steat te stellen de avansearre lannen fan dizze wrâld yn te heljen en har neilittenskip fan ekstreme earmoed te oerwinnen. Mar dit betsjut net dat wy marxisten binne.
Ik haw de yndruk krigen dat kommunisten it parlemintêre systeem fan it westen as reaksjeêr beskôgje. Mar krekt oarsom, ik bin in bewûnderer. De Magna Carta, de Petition of Right, en de Bill of Rights binne dokuminten dy't hâlden wurde yn fereare troch demokraten oer de hiele wrâld. Ik haw grut respekt foar Britske ynstellingen, en foar it systeem fan justysje fan it lân. Ik beskôgje it Britske parlemint as de meast demokratyske ynstitút yn 'e wrâld, en de ûnpartidichheid fan har rjochterlike macht ropt noait myn bewûndering op. It Amerikaanske Kongres, de skieding fan de machten fan dat lân, en ek de ûnôfhinklikens fan syn rjochterlike macht, ropt my likefolle gefoelens op.
Ik bin yn myn tinken beynfloede troch sawol west as east. Ik soe mysels bine moatte oan gjin bepaald systeem fan 'e maatskippij oars as it sosjalisme. Ik moat my frij litte om it bêste út it westen en út it easten te lienen.
Us striid is tsjin echte, en net tinkbyldige, swierrichheden of, om de taal fan de steatssiktaris te brûken, "saneamde swierrichheden". Yn prinsipe fjochtsje wy tsjin twa funksjes dy't de skaaimerken binne fan it Afrikaanske libben yn Súd-Afrika en dy't ferankere binne troch wetjouwing. Dizze eigenskippen binne earmoed en gebrek oan minsklike weardichheid, en wy hawwe gjin kommunisten of saneamde "agitators" nedich om ús oer dizze dingen te learen. Súd-Afrika is it rykste lân yn Afrika, en kin ien fan 'e rykste lannen yn' e wrâld wêze. Mar it is in lân fan opmerklike kontrasten. De blanken genietsje fan wat de heechste libbensstandert yn 'e wrâld kin wêze, wylst Afrikanen yn earmoede en ellinde libje. Earmoede giet hân yn hân mei ûnderfieding en sykte. Tuberkuloaze, pellagra en skurbuik bringe dea en ferneatiging fan sûnens.
De klacht fan Afrikanen is lykwols net allinich dat se earm binne en de blanken ryk binne, mar dat de wetten dy't makke wurde troch de blanken binne ûntwurpen om dizze situaasje te behâlden. Der binne twa manieren om út earmoede te brekken. De earste is troch formele oplieding, en de twadde is troch de arbeider dy't in gruttere feardigens yn syn wurk en dus hegere leanen ferwerft. Wat Afrikanen oanbelanget, wurde beide dizze wegen fan foarútgong bewust beheine troch wetjouwing.
De regearing hat altyd besocht om Afrikanen te hinderjen yn har sykjen nei ûnderwiis. Der is learplicht foar alle blanke bern, sûnder kosten foar harren âlden, oft se ryk of earm binne. Afrikaanske bern moatte lykwols yn 't algemien mear betelje foar har skoaloplieding as blanken.
Likernôch 40% fan 'e Afrikaanske bern yn' e leeftydsgroep sân oant 14 giet net nei skoalle. Foar dyjingen dy't dat dogge, binne de noarmen gâns oars as dy oanbean oan blanke bern. Allinich 5,660 Afrikaanske bern yn hiel Súd-Afrika hawwe har junior-sertifikaat yn 1962 trochjûn, en mar 362 passe matriek.
Dit is nei alle gedachten yn oerienstimming mei it belied fan Bantoe ûnderwiis dêr't de hjoeddeiske minister-presidint sei: "As ik haw kontrôle fan lânseigen ûnderwiis Ik sil herfoarme it sa dat lânseigen sille wurde leard fan jongs ôf te realisearjen dat gelikensens mei Europeanen is net foar harren. Minsken dy't leauwe yn gelikensens binne gjin winsklike leararen foar autochtoanen. As myn ôfdieling it memmetaalûnderwiis kontrolearret, sil it witte foar hokker klasse fan heger ûnderwiis in lânseigen is, en oft er in kâns hat yn it libben om syn kennis te brûken."
De oare wichtichste obstakel foar de foarútgong fan 'e Afrikaanske is de yndustriële kleur-bar ûnder dêr't alle bettere banen fan yndustry binne reservearre foar blanken allinne. Boppedat, Afrikanen dy't wol wurk krije yn 'e net- en semi-opgeleide beroppen dy't foar har iepen binne, binne net tastien om fakbûnen te foarmjen dy't erkenning hawwe. Dat betsjut dat harren it rjocht fan kollektyf ûnderhanneljen ûntsein wurdt, wat de better betelle blanke arbeiders tastien is.
De oerheid beantwurdet har kritisy troch te sizzen dat Afrikanen yn Súd-Afrika better binne as de ynwenners fan 'e oare lannen yn Afrika. Ik wit net oft dizze útspraak wier is. Mar sels as it wier is, wat it Afrikaanske folk oanbelanget, is it irrelevant.
Us klacht is net dat wy earm binne yn ferliking mei minsken yn oare lannen, mar dat wy earm binne yn ferliking mei de blanke minsken yn ús eigen lân, en dat wy troch wetjouwing belet wurde dizze ûnbalâns te feroarjen.
It gebrek oan minsklike weardichheid ûnderfûn troch Afrikanen is it direkte resultaat fan it belied fan wite supremacy. Wite supremacy ymplisearret swarte minderweardichheid. Wetjouwing ûntworpen om wite supremacy te behâlden fersterket dit begryp. Meniale taken yn Súd-Afrika wurde altyd útfierd troch Afrikanen.
As der wat droegen of skjinmakke wurde moat, sil de blanke om him hinne sykje nei in Afrikaan om it foar him te dwaan, oft de Afrikaan by him yn tsjinst is of net. Fanwegen dit soarte fan hâlding hawwe blanken de neiging om Afrikanen as in apart ras te beskôgjen. Se sjogge har net as minsken mei har eigen famyljes; se realisearje net dat se emoasjes hawwe - dat se fereale wurde lykas blanken dogge; dat se by har froulju en bern wêze wolle lykas blanken by harres wolle; dat se genôch jild fertsjinje wolle om har húshâldings goed te stypjen, se te iten en te klaaien en nei skoalle te stjoeren. En hokker "hûsjonge" of "túnjonge" of arbeider kin ea hoopje dit te dwaan?
Passwetten meitsje elke Afrikaanske op elk momint oanspraaklik foar plysjetafersjoch. Ik twifelje oft d'r in inkele Afrikaanske man yn Súd-Afrika is dy't net in boarstel hân hat mei de plysje oer syn pas. Hûnderten en tûzenen Afrikanen wurde elk jier yn 'e finzenis smiten ûnder passwetten.
Noch slimmer is it feit dat passwetten man en frou útinoar hâlde en liede ta de ôfbraak fan it famyljelibben. Earmoede en de ôfbraak fan famylje hawwe sekundêre effekten. Bern doarmje troch de strjitten om't se gjin skoallen hawwe om nei te gean, of gjin jild om har te kinnen, of gjin âlden thús om te sjen dat se gean, om't beide âlden (as der twa binne) wurkje moatte om de famylje yn libben te hâlden . Dit liedt ta in brek yn morele noarmen, ta in alarmearjende opkomst fan illegitimiteit, en ta geweld, dat net allinnich polityk, mar oeral útbarst. It libben yn 'e townships is gefaarlik. Der giet gjin dei foarby sûnder dat immen wurdt stutsen of oanfallen. En geweld wurdt útfierd út 'e townships [yn] de wite libbensgebieten. Minsken binne bang om nei it tsjuster troch de strjitte te rinnen. Hûsinbraken en oerfallen nimme ta, nettsjinsteande it feit dat foar sokke misdriuwen no de deastraf oplein wurde kin. Dea-sinnen kinne de sûchdieren net genêze.
Afrikanen wolle in libbenslean betelle wurde. Afrikanen wolle wurk útfiere dat se yn steat binne om te dwaan, en net wurk dat de regearing ferklearret dat se yn steat binne. Afrikanen wolle meie wenje wêr't se wurk krije, en net út in gebiet ûnderskreaun wurde om't se dêr net berne binne. Afrikanen wolle lân besit hawwe op plakken dêr't se wurkje, en net ferplicht wurde om te wenjen yn hierhuzen dy't se nea har eigen neame kinne. Afrikanen wolle diel útmeitsje fan 'e algemiene befolking, en net beheind ta wenjen yn har eigen getto's.
Afrikaanske manlju wolle har froulju en bern hawwe om by har te wenjen wêr't se wurkje, en net twongen wurde ta in ûnnatuerlik bestean yn manljusherbergen. Afrikaanske froulju wolle by har manlju wêze en net permanint widdo bliuwe yn 'e reservaten. Afrikanen wolle nei 11 oere nachts útlitten wurde en net as lytse bern yn harren keamers opsletten wurde. Afrikanen wolle yn har eigen lân reizgje en wurk sykje wêr't se wolle en net wêr't it arbeidsburo har seit. Afrikanen wolle in gewoan oandiel yn it hiele Súd-Afrika; se wolle feiligens en in belang yn 'e maatskippij.
Boppe alles wolle wy gelikense politike rjochten, want sûnder harren binne ús handikap permanint. Ik wit dat dit revolúsjonêr klinkt foar de blanken yn dit lân, om't de mearderheid fan 'e kiezers Afrikanen sil wêze. Dit makket de blanke man bang foar demokrasy. Mar dizze eangst kin net tastien wurde yn 'e wei te stean foar de ienige oplossing dy't rassiale harmony en frijheid foar elkenien garandearje sil. It is net wier dat de enfranchising fan alles sil resultearje yn rasiale oerhearsking. Politike ferdieling, basearre op kleur, is folslein keunstmjittich en, as it ferdwynt, sil de dominaasje fan de iene kleurgroep troch de oare ek. De ANC hat in heale ieu fjochtsjen tsjin rasisme. As it triomfearret, sil it dat belied net feroarje.
Dit is dan wat de ANC fjochtet. Harren striid is in wier nasjonale ien. It is in striid fan it Afrikaanske folk, ynspirearre troch har eigen lijen en har eigen ûnderfining. It is in striid foar it rjocht om te libjen. Yn myn libben haw ik my wijd oan dizze striid fan it Afrikaanske folk. Ik haw fochten tsjin wite oerhearsking, en ik haw fochten tsjin swarte oerhearsking. Ik haw it ideaal koestere fan in demokratyske en frije maatskippij wêryn alle minsken yn harmony en mei gelikense kânsen byinoar libje. It is in ideaal dat ik hoopje te libjen en te berikken. Mar as it moat, is it in ideaal dêr't ik ree bin om te stjerren.
· Mei tank oan de Nelson Mandela Foundation
ZNetwork wurdt allinich finansierd troch de generositeit fan har lêzers.
Donaasjes