Urriaren amaieran eta azaroan Frantziako istiluak berehala jarri zituzten martxan hainbat arrazoirengatik astuntasun ideologikorako. Lehenik eta behin, "Clash of Civilizations" jendetzak berehala istiluak mendebaldeko zibilizazioaren aurkako gurutzada neokontserbadorearen testuinguruan kokatu nahi izan zituen fundamentalismo islamikoa. Noski, istiluek ilara raper amerikarrei hartu eta normalean frantsesez bakarrik hitz egiten zutenak ez zien pausarik eman. George Bush-ek presidente izan aurretik atzerrian bezainbeste denbora eman ostean, Atlantikoaren mendebaldeko "behatzaile" hauek berehala erasotu zuten Islamaren Mendebaldeko zibilizazioaren aurkako beste eraso baten aurka. Haientzat, ziudadelako ateak altxatu eta otomandar berriak blokeatzeko deia egin zuten. Gaur egungo zailtasunen iturria Islametik kanpo errotuta zegoela uste zutenak inozotzat jo zituzten. Islamiar fundamentalismoari buruzko marruskadurarik gabeko diskurtsoak ez zuen gertakariek moteldu zutenik eta haiek sartuz eztabaida areagotzeko saiakerek ispiluaren izaera baino ez zuten hartu, gertaeren baieztapena "ezjakintasunaren" froga bihurtu zenean.
Entzun zen beste korua EBrako Lisboako agenda aurreratu nahian liberalizatzaileena izan zen. Ziur aski, Frantziaren arazoa beren Europako Gizarte Ereduan errotuta zegoen soldata altuekin. Frantziako gertakariekin hain ausartuta, kritikari horietako askok konfiantza nahikoa zuten Frantziak munduko ekonomia produktiboenetik hurbil duela onartzeko, orduko lan-tasak mundu garatuaren zati handiena gainditzen zuela.
Hala ere, beste puntu batzuk hartu behar dira kontuan Frantziako egoera baloratzeko. Bata, immigrazioa arazo bat da, zalantzarik gabe, baina politika ekonomikoa ere bai. Europako Banku Zentralak (EBZ), Maastrichteko irizpideen bidez, gobernuaren inflazioa eta zorraren helburuak hain baxuak ezarri ditu, non langabezia handiko eta hazkunde moteleko hamarkada bat sortu baitzuen. Helburua euro indartsuago bat sortzea da AEBetako dolarrarekin lehiatzeko erreserba-moneta global gisa, eta schumpeterian sormen-suntsiketa pixka bat sartzea 1980ko hamarkadan AEB eta Britainia Handiko modan industria zaharragoak astintzeko. Gero, teoria ekonomiko garaikidea da nagusi, hau da, egungo lisenkoismo moduko bat, non datuak teoriara egokitu behar diren eta ez alderantziz. Badirudi EBZk hazkuntza baxuko langabezia handiko bidetik jarraitzeko erabakia hartuta, ondorioak gorabehera. Zalantzarik gabe, Frantziak eta Alemaniak zor eta inflazio helburu horiek luzatu dituzte atzeraldi garaian, EBren baitan boteretsuen eskumena den bezala. Baina, ez dute Britainia Handiak eta AEBek Margaret Thatcher eta George Bush #41 joan zirenetik egin dituzten diru-pizgarri politika berdinak gauzatu hazkundeari. Buruzagi horien harira bi estatuek funtsean keynesiar politika monetarioak egin zituzten hazkundea bultzatuz. Britainia Handiak eta AEBek politika neoliberalaren inguruko ildo ona hitz egiten dute, baina ez batak ez besteak ez dute hitz egiten.
Bigarrenik, globalizazioa da Frantziaren egungo ezinegonaren errua neurri batean. Bloke sobietarren erorketak eta EBren hedapenak, erlazionatutako globalizazioaren indarrekin batera, Frantziako ekoizle asko soldata baxuagoekin eta gutxieneko segurtasun estandarrekin estatu gehiagotara ihes egin zuten, edo beste era batera esanda, eufemistikoki "malgutasuna" deitzen dena. Historia horri ezin zaio buelta eman, baina ez da ahaztu behar politika berriak ezartzerakoan.
Hirugarrenik, Frantziak gizarteratzeko politika negargarria jarraitu du Ipar eta Mendebaldeko Afrikako etorkinekin. Frantziako gizartean txertatu beharrean ghettoizatu egin ditu 1960ko hamarkadan AEBek goi mailako garapenekin hartu zuten moduan. Erdialdeko hirietan jarri beharrean aldirietan dauden arren. Eredu honek porrot egin du bai AEBetan bai Frantzian eta aldatu egin behar da.
Honek, orduan, galderak sortzen ditu zerk bereizten dituen Frantzia AEBetatik, Amerika bake soziala eta enplegua sortzeko jarraitu beharreko eredu gisa aurkezten baita. AEBek lan gehiago dute. Baina, berriro ere, hau erreserba-moneta global batean eta bere moneta-politika hedatzailea eta keynesianismo militarra bezain sustraituta dago dolarrean, bere soldata baxuak eta langile pobreentzako onurarik ez izatea baino. Gogoratu behar da, gainera, AEBek bere hiriko gazteetatik 2 milioi espetxeetan soilik giltzaperatzen dituztela gizarte kontrol gisa. Katrina urakanarekin New Orleansen izandako azken gertaerek ere gogorarazi beharko lukete Ameriketako afroamerikar pobreen artean oraindik giltzapetu gabeko eta Hegoaldean, batzuetan, lan-taldeetan hunkituta, dena ez dela hain baketsua plantazioan prentsa neoliberalak dioen bezala.
Espero litzateke, orduan, Frantziak eta EBk EBZren ildo neoliberala zorra eta inflazioari buruz birplanteatzea eta Britainia Handiari eta AEBei jarraitzea esan beharrean egiten dutena, puntu honetan. Gainera, Frantziak bere auzo mehatxagarrien nahastea desegiten duen gizarteratze politikaren erabateko berrazterketa baten onura izango luke. Gainera, ekonomia suspertzeko politikek sortzen ez duten enplegurako, Frantziak hezkuntza eta ikerketa gastua handitzea azter dezake Irlanda eta Finlandiako moduan.
Egileen copyrighta: egileen baimenik gabe ez dago argitalpenik
Egileak: Jeff Sommers AEBetako irakasle bisitaria da Rigako Stockholmeko Ekonomia Eskolan eta Fulbrighter ohia Letonian.
Dirk Hoyer Estatu Baltikoetako irakasle alemaniarra da, Letoniako Bosch irakasle izandakoa eta Frantzian graduondoko ikasle ohia.
ZNetwork irakurleen eskuzabaltasunaren bidez soilik finantzatzen da.
Dohaintzan