Mesedez, lagundu Znet
Iturria: Rosa Luxemburg Stiftung
Errusiak Ukrainaren aurkako eraso gerrak nazioarteko zuzenbidea nabarmen urratzen du eta, beraz, eztabaida berriak sortzen ditu Errusiari nola aurre egin jakiteko. Ondorioz, Finlandia eta Suedia inoiz baino gertuago daude NATOn sartzeko. Finlandia NATOn sartuko balitz, Mendebaldeko aliantza militarrak Errusiarekin duen lurreko muga bikoiztu egingo litzateke. Finlandian Errusia eta Ukraina gerraren ondoriorik esanguratsuena NATOren kide izatearen auzia izan dela dio Pinja Vuorinen Finlandiako Ezkerreko Gazteriaren presidenteak. Duroyan Fertlek elkarrizketa egin zion Finlandiak gerrari buruz duen jarreraz eta Finlandiarentzat espero diren ondorioez.
Zein da Finlandiako gobernuak Ukrainako gerraren aurrean izan duen erreakzioa? Posizioan aldaketa nabarmenik al dago? Zein neurri hartu nahi ditu gobernuak Ukrainan bakea ezartzeko?
Finlandiako Gobernuak modu bateratuan erreakzionatu du Ukrainako gerraren aurrean, eta zentro-ezkerreko koalizio gobernuko alderdi guztiek errusiar Ukrainaren aurkako erasoa gaitzetsi dute. Egoerari erantzuteko gobernuak eman duen urrats garrantzitsuena Errusiari zigorrak bultzatzea izan da nazio mailan zein EB mailan. Orokorrean, egoeraren balantzea egitea izan da jarrera, erasoaren larritasunak gorabeherak izaten jarraitzen baitu.
Oro har, erasoa nahiko harrigarria izan da Finlandiarentzat, Europa osoan bezala, batzuek buru-belarri erreakzioak eskatu dituzte eta beste batzuek ekintza militarretarako eskaera askoz ere beroagoak egin dituzte. Errusiako bizilaguna izanik, ulergarria da Finlandia bereziki kezkatuta egotea herrialdeak izan ditzakeen segurtasun arriskuengatik.
Orain arte, gobernuaren erantzuna Ukrainari materialki laguntzea eta laguntza humanitarioa ematea izan da bere herriari behin-behineko aterpea eskainiz, EBko beste herrialde batzuek egin duten moduan. Bake negoziazioak ere eskatu ditu, eta Finlandiako presidentea AEBetako Biden zein Putin Errusiako presidentearekin egon da harremanetan.
Zein da Finlandiak gaur egungo jarrera Ukrainaren inbasioaren ondoren NATOren inguruko eztabaidari dagokionez?
Finlandian ondoriorik esanguratsuena, zalantzarik gabe, NATOko kide izatearen auzia izan da, gai politiko zentral bihurtu baita. Finlandia ez da NATOko estatu bat eta denbora luzez, biztanle gehienek ez dute NATOko kide izatea onartzen. Ukrainako gerrak hori aldatu zuen. Aste gutxiren buruan, biztanleriaren gehiengoak buelta bat eman du eta orain NATOri onartzen dio, nahiz eta, jakina, laguntza hori iraunkorra izango den edo gerraren aurkako erreakzio harrigarria den oraindik erantzun beharreko galdera da.
Argi dago, hala nola eskuineko koalizioko alderdia bezalako eragile batzuek NATOren aldeko agenda bultzatzeko aukera gisa ikusten dutela hamarkadetan zehar. Hala ere, parlamentuko beste alderdi askok euren posizioei buruz hitz egin dute. Esaterako, alderdi berdeak, tradizionalki segurtasun gaietan, batez ere politika militarretan, zuzena izan ez dena, NATOri sostengua azaldu du.
Egungo koalizio gobernutik, Suediako Herriaren Alderdiak soilik onartzen zuen argi eta garbi NATOko kide izatea gobernuan sartu aurretik. Hala ere, berdeek argi eta garbi aldatu dute euren jarrera NATOren aldekoa izateko. Sozialdemokratak, Zentroko Alderdia eta Ezkerreko Aliantza besterik ez dira geratzen.
Alderdi horiek guztiek eztabaidak hasi dituzte euren alderdien barruan, Errusiak Ukraina inbasioaren ostean euren iritzia aldatu beharko duten edo ez aztertzeko. Hala ere, eztabaida horien emaitzak ikusteko daude, baina ez da nekez alderdi batzuk jarreraz aldatzea.
Finlandiak 2023ko apirilean egingo ditu legebiltzarrerako hauteskundeak, eta segurtasun gaiak mahai gainean egongo dira zalantzarik gabe. Ikusteko dago NATOko kide izateari buruzko erreferenduma egingo den edo hurrengo hauteskundeak 'NATO-hauteskundeak' deiturikoa izango diren. Era berean, ez da ezinezkoa Finlandiak NATOn sartzeko eskaera bidaltzea hauteskundeen aurretik, nahiz eta hori gertatzea litekeena den ekainean Zentroko Alderdiaren alderdien biltzarrak –baita Ezkerreko Aliantzarena ere– egin ostean.
Finlandiak armak hornitzen al dio Ukrainari ala horniketa bat iragarri du? Zein da bere jarrera EB mailan eta NATOren aurrean?
Finlandiak beste laguntza materialez gain armaz hornitu ditu Ukrainari. Hori horrela, aurrekari historikoa ezarri du, aurrez ez baitzion zuzenean eman armagintzako materiala gerran dagoen herrialde bati.
Egungo gobernuak onartutako programak klausula bat jasotzen du Finlandiak ezin duela gerran dauden herrialdeei armarik saldu edo eman. Hala ere, gobernuak hainbat aldiz hautsi du klausula hori, Yemengo indarrei materiala hornitzen ari den Arabiar Emirerri Batuei arma saltzea gainbegiratu baitzuen. Horrez gain, Finlandiako enpresa bati armamentu-materiala saltzeko baimena eman zion Turkiari, kurduen aurka gerra egiten ari baita, batez ere Siria iparraldean.
Hori dela eta, Ukrainari armak hornitzeko eztabaida publikoa nahiko nahasia izan zen hasieran. Hala ere, gobernuko koalizioko alderdi guztiek ados jarri zuten hainbat hornikuntzaren dohaintzan. Hasieran, argitaratutako informazioa balen aurkako txalekoen eta konpositezko kaskoen esportazioari buruzkoa zen, baina egun batzuk geroago fusilen eta RPGen esportazioa ere baieztatu zen. Inongo gobernu edo parlamentuko alderdirik ez zen horren aurka agertu.
Oro har, Finlandiak Ukrainari materialak hornitzeari buruzko iritziak EBko beste herrialde batzuekin bat datoz. Finlandia NATOren parte ez denez, ez dago zentzu honetan konparazio zuzenik.
Nola erreakzionatu du ezkerreko alderdiak gerrari zein gobernuaren erantzunari? Jarrera aldaketa nabarmenik egon al da? Zein da ezkerreko alderdiak gerra amaitzeko eta epe luzerako bakegintzarako Ukrainan neurri zehatzak egiteko proposamena?
Ezkerreko Aliantza alderdia gobernu koalizioko kide denez, bere erreakzioak gobernuaren ildotik etorri dira neurri handi batean, adibidez, zigorrei, defentsa materialak emateari eta EBren erantzunari dagokionez. Ezkerreko alderdia oso ozen agertu da Errusiako erregai fosilen aurkako zigorren alde. Finlandiako fosiletan oinarritutako energia gehiena Errusiatik datorrenez, hau funtsezko aukera da gure energia-sektorea erregai fosiletatik desakoplatzea bizkortzeko.
Segurtasun politikari dagokionez, Finlandiako eztabaidak Finlandiako segurtasunaren inguruan izan dira Ukrainako bakegintzaren gaian baino. Neurri batean, hori ulergarria da Errusiarekin 1,300 kilometroko muga partekatzen dugulako, eta nazio txiki gisa, nazioarteko bake elkarrizketetan zeregin nahiko txikia dugulako. Hala ere, bake elkarrizketetarako etengabeko deiak egin dira Errusiako indarrak Ukrainatik ateratzeko eta inbasioa geldiarazteko eskatuz.
Ezkerreko alderdiaren ustez, nolakoa izango litzateke Europan (eta/edo mundu mailan) segurtasun azpiegitura aurrerakoi eta iraunkor bat? (Zer eragin du ezkerreko alderdiak egoerari erantzuteko eztabaidetan eta politiketan?)
Ezkerreko Aliantzak segurtasun politikari buruz duen jarrera nahiko interesgarria da, eta, zalantzarik gabe, ez da zuzena. Sozialdemokratek eta Zentroko alderdiek ere NATOko kidetzearen inguruko iritzirik adierazi ez badute ere, Ezkerreko Aliantza hedabideen esparruan –batez ere eskuineko hedabideen esparruan– ikusten da Finlandia NATOko kide izateko babesleku bakarra.
Gaur egun alderdia sartzearen aurka dagoen arren, bere tamainak bakarrik ez du aktore garrantzitsu bihurtzen Finlandia NATOn sartzea eragozteko, penagarria izan daitekeen arren. Horrenbestez, erreakzioa nahiko absurdua izan da. Horrez gain, alderdia errusiartzat jotzen da, herrialdeko errusiar oposizioaren eta gutxiengo zapalduen aldeko alderdirik ahoskatuenetako bat izan arren.
Alderdiak aurtengo ekainean egingo du bere alderdiaren kongresua, eta litekeena da alderdiaren segurtasun politika aldatzea. Orokorrean, alderdiak Iparraldeko segurtasun lankidetzaren alde egin du, Suediarekin bereziki, baina beste Iparraldeko herrialde batzuekin ere bai. Baliteke Ukrainako gerraren ostean, EBko segurtasun azpiegiturak NATOren alternatiba gisa indartzeko deiak gero eta handiagoak izatea.
Protestarik egon al da Finlandian? Zeintzuk dira haien eskakizun garrantzitsuenak? Zein paper jokatzen dute bake erakundeek protestak antolatzerakoan? Zein paper dute sindikatuek?
Hainbat protesta izan dira Finlandian zehar eta hainbat Helsinkin. Orokorrean, Errusiari Ukraina uzteko eskakizunak eta bakerako dei orokorrak izan dira protestak. Manifestazioak, batez ere, tokiko Ukrainako erakundeek edo bake erakundeek antolatu dituzte. 26.2an. Ukrainako gerraren aurkako manifestazioek hamar mila lagun inguru erakarri zituzten Helsinkiko kaleetara.
Finlandian egin ohi den moduan, sindikatuak ez dira izan manifestazioak antolatu dituztenak. Hala ere, elkartasuna adierazi diote Ukrainari, adierazpenak argitaratuz, esaterako. Helsinkiko manifestazioetako bat gazte-erakunde politikoek antolatu zuten eta, bereziki, eskuinetik ezkerreko alderdi parlamentario guztietako gazte-erakundeak bildu ziren.
Pinja Vuorinen Finlandiako Ezkerreko Gazteriaren presidentea da
ZNetwork irakurleen eskuzabaltasunaren bidez soilik finantzatzen da.
Dohaintzan