Udako hilabeteetan, hiria "hutsik" zegoen, Ramallaheko eta aldameneko El Bireh hiriaren arabera. Bi hirietako bizilagunek, baita inguruko herrietakoek ere, hiperbole hori erabili zuten aurreko udan euren familiak bisitatzen zituzten milaka palestinar-amerikarren eza zenbateraino sentitzen zuten adierazteko. Alderantzizko beisbol txapelekin eta praka moztutako haurrek barrez eta azentu amerikarrez bete zituzten kaleak.
Iazko udan nabaritu ziren Israelgo politika berriaren zantzuak, mendebaldeko, batez ere amerikar pasaporteekin, palestinarren sarrera eragozten duena. Inork ez daki Ben-Gurion aireportuan edo Allenby zubian atzera bota zituztenen kopuru zehatza. Baina azken bizpahiru hilabeteetan, kaleak bete-betean egon dira mugan blokeatuta dauden senideen berri: zazpi laguneko familia bat, gaixorik zegoen aitonarekin Ramalara bi urte pasatzera etorri zena, Ammanera joan zen bisa berritzera eta berriro sartzea ukatu zioten (aitonak bihotzekoa izan zuen); enpresari bati sarrera baimendu zioten, baina Allenby zubira bidelagun zuen emazteari sarrera ukatu zioten; bisitari anonimo batek bi egun umiliagarri igaro zituen Ben-Gurion aireportuan Ameriketako Estatu Batuetara itzulerako hegaldia jarri aurretik; beste batzuek, ohiko hiru hilabeteetara baino bi asteetara mugatzen zuten bisak jaso zituzten. Beste bisitari batzuei sarrera ukatu zitzaien gurasoak, hirurogeita hamar eta laurogeita hamar urte zituzten jatorri palestinar estatubatuar herritarrak, hiru hilean behin Ammanera egun bat edo bi bidaiatzeaz nekatu egin zirelako sarrera baimenak berritzeko, eta, beraz, "lege-hausle" bihurtu ziren. Israelgo mugako funtzionarioen begiak.
Bisitatzea lortu zutenek ez zuten egun batzuk Ammanen familiaren ospakizunetara joateko gogorik izan. Ramallah-ko beste batzuei buruzko istorioak entzun zituzten, bisita "laburra" egiteko "errestatzea" erabaki zutenak eta ez ziren inoiz itzuli. Urte hasieran, Ammanetik Allenby zubira iristen zen autobus bakoitzean bizpahiru palestinarri sarrera ukatzen ari zitzaizkien. Baina udan, bizilagunek bizpahiru bakarrik sartzen utziko balute bezala sentitzen zuten. Gainerako bidaiariak buelta ematera behartu zituzten. Jordaniako pasaporteen funtzionarioek atzerriko pasaportea duten palestinarrei abisua ematen diete sarrera ukatuko zaien aukera emozionalki prestatzeko. Txosten horien harira, palestinar-amerikar askok bisita egiteko asmoa bertan behera utzi zuten.
"Hau tradizioaren haustura larria da", esan zuen Nazmi Ju'beh historialariak, emigrante hauek jatorrizko hiriekin eta herriekin mantentzen dituzten lotura tradizionalak aipatuz: aldizka bisitak, atzean geratzen direnei diru laguntza eta tokiko proiektuetan inbertsioak egitea, eraikuntzan bereziki.
Ju'beh-k esan zuen 1901ean, Ramallaheko lehen palestinarra, Ouda Dabini izeneko kristau bat, AEBetara emigratu zuela berrogeita hamar bat urte lehenago, Bethlehemetik eta Beit Jalatik Hego Amerikarako kristau-emigrazioaren lehen boladak hasi zirela. Dabini-k Belengo harginak ezagutu zituen, Talhami familiakoak, Ramallara etorri ziren Lagunen Eskola (quaker erakundea) eraikitzera. Herri hartako emigranteek izandako arrakasta handiaren istorio zoragarriak entzun ondoren, emigratzea erabaki zuen. Bizpahiru urte geroago, Ramallaheko emigrazio bolada bat hasi zen. Geroago, El Bireh eta inguruko herrixkak barne hartu zituen, eta musulman asko eta baita kristau ere. Hamarkadetan zehar, emigrante hauek jatorrizko etxeetara itzultzeko ohiturari eutsi zioten: Zahartzaroan, emigranteak jatorrizko hirira edo herrira bizitzera itzuli ziren. Ju'beh-ren arabera, hori hilarrietako inskripzioetan islatzen da. Udan haurrak bisitatzera bidaltzeko ohitura ere sortu zen, arabieraz hitz egingo zutela eta haien familiako beste kide batzuk ezagutzeko. 1994. urtearen ostean, tradizio berri bat garatu zen Osloko Akordioen sinaduraren harira: Emigranteek estatu bat eraikitzeko prozesu politikoan parte hartu nahi zuten. Hiru tradizioak mehatxatuta daude orain.
M., 72 urteko El Bireh-koa, eta bere emazteak euren arbasoen etxera itzultzea erabaki zuten urrezko urteetan. Amerikako pentsio eskasak Palestinan ongi bizitzeko aukera ematen die; beren jaioterriko bizi-erritmo lasai samarra haien adineko pertsonei egokitzen zaie, eta haien familiaren etxea zain dago. Joan den udan, M.ren emaztea Ammanera joan zen bisa berritzera eta berriro sartzea ukatu zioten. H., 61 urtekoa, ere ez zuten itzultzeko baimenik eman. Mugan esan zioten urtebeteren buruan itzuli zitekeela. Zurrumurruak daude batzuk 10 urteren buruan itzuliko direla esaten dutela. Orain, H.-ren senarra legea hautsi eta familiaren etxean geratzera behartuta dago, bisa agortu zaion arren.
S.ren aita 1930eko hamarkadan AEBetara emigratu zuen eta Amerikako indar armatuetan borrokatu zen Bigarren Mundu Gerran. S., El Birehen jaiotzez eta hezitzailea, Vietnamen zerbitzatzeari uko egin zion. 1990eko hamarkadan, bere alabarekin herrialdera itzultzea erabaki zuen. Nahiago zuen bere jaioterrian zahartzea eta beldur zen Ameriketako gizarte permisiboak eta krimenez betetako kaleek bere alabagan zuten eraginaren eraginez. Israelek bere egoitza-egoera berrezartzea onartu zuen bere jaioterrian, El Bireh. Baina bere alabari palestinar bizilekua emateko eskaerari uko egin zioten. Orain bere alabak deportatzeko arriskua du (bisa luzatzeari uko baten bidez).
«Ez dut Israelen aurkako kexarik», esan zuen S. «Nazio okupatzailea da. Nire kexak AEBetara zuzentzen dira. Herritarrak gara eta haiek [AEBek] ez gaituzte defendatzen politika diskriminatzaile batetik. Arazo horiek ez genituzke izango –familiak banatu eta gure etxeetara itzultzeko debekua– juduak bagina».
ZNetwork irakurleen eskuzabaltasunaren bidez soilik finantzatzen da.
Dohaintzan