[Ami Ayalon, 55 urtekoa, 1996ko otsailetik 2000ko maiatzera arte Israelgo barruko segurtasunaren buru izan zen Shin Beth. Txikia, argala, bakeroak eta alkandora irekia jantzita, lasai hitz egiten du, baina indarrez.]
Alain Cypel (Le Monde): Nola ikusten duzu Israelen eztabaida politikoaren egoera?
Ami Ayalon: Israelgo gizartea, goitik behera, nahasian murgiltzen ari da. Ez dago erreferentzia punturik. Jendeak errealitate hori ezkutatzen du lelo harroekin: โTerrorismoa garaituko dugu!โ. Hitzaldi batean, armadako Estatu-buruak hauxe adierazi du: โIrabazten ari garaโ; ยซTsahal-en nagusitasunaยป โIsraelgo armadaโ eta ยซnazioa indarra aurkitzen ari den sentsazioaยป gogoratzen ditu.
Gero, โgaur duela urtebete baino terrorista palestinar gehiago dagoโ gehitzen du eta bihar ere gehiago izango direla dio! Irabazten ari bagara, nola biderkatzen ari dira terroristak?
Israelen, inor ez dago errealitatearekin harremanetan. Bake prozesuaren pertzepzio oker baten ondorioa da. "Eskuzabalak izan gara eta uko egin diote!" barregarria da, eta pertzepzio oker horretatik datorren guztia okertuta dago. Gainera, palestinarrekin dugun obsesioak geure buruari buruzko galderak egitea ahazten digu. Zer izan nahi dugu?
Nora goaz? Ez dago liderrik galdera horiei erantzuten. Horrela nahasmena eta antsietate orokorra.
AC: Buruzagi gehienak, baina, denborak Israelen alde egiten duela sinetsita daude.
AA: Irailaren 11az geroztik, gure buruzagiak euforizatu dira. Israelen nazioarteko presio gehiagorik gabe, bidea irekita dagoela uste dute. Horrek ilundu egiten ditu Palestinako Lurraldeei eustearen ondorioak.
Hau ez da kontu morala bakarrik. Gure sortzaileek juduei aberria ematen zien estatu bat ikusi zuten eta demokrazia bat zen. Bi ikuspuntutik, denborak gure aurka jokatzen du! Demografikoki, palestinarren alde egiten du lan. Eta politikoki Hamasen eta kolonoen alde. Baina Hamasen aurka borrokatzeko, kolonoak ebakuatu behar ditugu, palestinarren hurbiltasunak gorrotoa indartzen baitu.
Palestinarren artean, islamisten pisua areagotzen ari da, eta lehen bi estatuen konponbidearen alde egiten zuten intelektualena ere bai, baina orain esaten dutenez: ยซIsraeldarrek ez dutenez koloniak inoiz ebakuatuko, ba, bada, egongo da. estatu binazionalaโ.
Hau erabat aurka egiten dudan zerbait da. Ez zen gehiago estatu judu bat izango. Eta arabiar biztanleria menderatu bitartean estatu judu izaten jarraituko balu, ez litzateke demokrazia bat izango.
AC: Baztertzen al duzu Israelgo garaipen bat izateko aukera, botere ezberdintasuna gorabehera?
AA: Gure โgaraipenaโ izan dugu! 1967an, Palestinako lurralde guztiak okupatu genituen. Behin "terrorismoa garaituta", zer egingo dugu? Hau absurdua da. Palestinarrek autogobernua nahi dute. โGaraituโ nahi dituenak, gero ogia eta zirkuak eskaini, ez du ezer ulertzen. Israelgo armada inoiz baino indartsuagoa da, gure zerbitzu sekretuak bikainak dira; orduan zergatik ez da arazoa konpontzen? Palestinako Agintearen lurrak berriro okupatzea, eta Arafat hiltzea, zer aldatuko litzateke horrek? Garaipena nahi dutenek gerra amaigabea nahi dute.
AC: Hala ere, irailaren 11tik, askok uste dute Israelek eskualdeko egoera bere alde alda dezakeela.
AA: Ilusio bat! Irailaren 11k paradigma asko aldatu ditu AEBetan, baina ez da oinarrizko ezer Ekialde Hurbilean. Arafaten akatsak edozein direla ere, Palestinako herriak existitzen jarraituko du. Palestinako auzia konpontzen ez den bitartean, eskualdeak ez du egonkortasunik ezagutuko. Estatu palestinar batek bakarrik gordeko du Israelen izaera judu eta demokratikoa.
Nazioarteko laguntza politiko eta finantzarioa behar dugu arazo hori eta errefuxiatuena konpontzeko, izan ere, errefuxiatuen arazoak iraun bitartean, estatu palestinar bat egon bada ere, gure harremana pozoitu egingo baitu.
AC: Baina israeldarrak traumatizatuta daude errefuxiatuak itzultzeko palestinarren eskaerarekin.
AA: Utz diezaiogun gure arerioek esaten dutenaz kezkatzeari eta galde diezaiogun guk geuk nahi duguna. Ez dugu nahi errefuxiatuen itzulera. Baina uko egin dezakegu Israelek palestinarren sufrimenduan duen eginkizuna eta arazoa konpontzen laguntzeko betebeharra aitortzen badu. Israelek itzultzeko eskubidearen printzipioa onartu behar du eta PLOk konpromisoa hartu behar du gure estatuko judu identitatea zalantzan ez jartzeko.
AC: Zer iruditzen zaizu Israelgo Mossad-eko buruak terrorismoaren aurkako โhirugarren mundu gerrarenโ lehen lerroan emandako ikuspegiaz?
AA: Arafat Bin Ladenekin parekatzen duenak ez du ulertzen ez Arafat ez Bin Laden. Azken hau oso sekta kaltegarri baten gurua da, baina Islamarentzat oso baztertua dena; kaosa ekartzea du helburu eta ez dio ezer axola nazioarteko komunitateari. Baina Arafatek nazioarteko komunitateak onartzea du amets โ1993az geroztik, etengabe egiten du erreferentzia, NBEren ebazpenak aplikatzea eskatzen, guk, israeldarrok, uko egiten dugun bitartean! Bin Laden hiltzen badute, bere sekta desager daiteke berarekin batera. Arafat hiltzen badugu, Palestinako herriak bere independentzia nahi jarraituko du.
AC: Beldur al zara Palestinako Lurraldeak lur jota bihur daitezkeen?
AA: Palestinarrak โeroakโ bezala jokatzen direla esaten dugu, baina ez da eromena hondorik gabeko etsipena baizik. Bake prozesu bat zegoen bitartean โokupazioa amaitzeko aukeraโ, Arafatek indarkeria maniobra, bultzatu edo erreprimitu dezake hobeto negoziatzeko. Bake prozesu gehiago ez dagoenean, zenbat eta terrorista gehiago hil, orduan eta indar handiagoa hartzen du kanpamenduak.
Yasser Arafatek ez zuen Intifada prestatu, ezta piztu ere. Eztanda bat-batekoa izan zen, Israelen aurka, okupazioaren amaierarako itxaropen guztiak desagertu baitziren, eta Palestinako agintearen, bere ustelkeriaren, bere inpotentziaren aurka. Arafatek ezin izan zuen erreprimitu. Bake prozesua da Arafat Israelen kolaboratzaile baino nazio askapen mugimendu baten buru gisa ikustea ahalbidetu duena. Hori gabe, ezin du ez islamisten aurka ez bere oinarriaren aurka borrokatu. Palestinarrek plaza publikoan zintzilikatzen amaituko zuten.
AC: Oslotik Camp Davidera, Israelek bakerako aukera arraro bat galdu al zuen?
AA: Bai. Ez da guztia israeldarren errua. Palestinarrek, nazioarteko komunitateak, nolabaiteko erantzukizuna dute, baina aparteko aukera bat galdu genuen: komunismoaren erorketaren, Golkoko gerraren, globalizazioaren agerpenaren ostean nazioarteko egoera ikaragarri onuragarria zen, fenomeno horiek guztiek Israelek bere hipotesiak berriro aztertzera eraman zuten. Orain, atzera egiten ari gara.
AC: Palestinarrengandik ยซaldebakarreko bereizketaยป baten alde al zaude?
AA: Ez zait gustatzen bereizketa hitza, Hegoafrika gogorarazten dit. Lurraldeetatik baldintzarik gabe ateratzearen alde nago โahal bada akordio baten testuinguruan, baina ez derrigorrez: egin beharrekoa, premiazkoa, Lurraldeetatik ateratzea da. Eta benetako erretiratzea, palestinarrei lurralde-jarraitasuna ematen diena Gazari loturiko Transjordanian, Egipto eta Jordaniari irekita. Beren estatu propioa aldarrikatzen badute, Israel izan beharko litzateke lehena aitortu eta estatuz estatu negoziazioak proposatzen, baldintzarik gabe, Clintonen proposamenetan oinarrituta, dauden arazo guztiak konpontzeko.
ZNetwork irakurleen eskuzabaltasunaren bidez soilik finantzatzen da.
Dohaintzan