Υπάρχουν κάποιοι – συμπεριλαμβανομένου του κινήματός του Φάταχ – που βλέπουν τον θάνατο του Γιασέρ Αραφάτ ως ευκαιρία για αλλαγή. Όχι τόσο ο Zakaria Zubeidi, αρχηγός των Ταξιαρχιών Al-Aqsa στη βόρεια Δυτική Όχθη. Ο ΓΚΡΑΧΑΜ ΟΣΕΡ μίλησε μαζί του στην Τζενίν
Τζενίν — Στις 15 Νοεμβρίου ο ισραηλινός στρατός τερμάτισε μια εισβολή δύο εβδομάδων στη Τζενίν. Εννέα Παλαιστίνιοι σκοτώθηκαν, μεταξύ των οποίων τέσσερις πολίτες, 25 τραυματίστηκαν και 25 συνελήφθησαν. Βρέθηκε μια κρύπτη όπλων. Είναι το τρίτο πρωί της μουσουλμανικής γιορτής Eid Al-Fitr, το πέμπτο μετά τον θάνατο του Yasser Arafat. Η Τζενίν είναι ένα ερείπιο δρόμων με κρατήρες και φανοστάτες ισοπεδωμένους από τανκς. Καθώς οι Ισραηλινοί διώχνουν, εμείς μπαίνουμε - ψάχνοντας τον ίδιο άνθρωπο.
Ο Zakaria Zubeidi είναι ο ηγέτης των Ταξιαρχιών Μαρτύρων Al-Aqsa (AMB) στη βόρεια Δυτική Όχθη, μιας πολιτοφυλακής που συνδέεται όλο και πιο χαλαρά με το κυβερνών κίνημα Φάταχ του Αραφάτ. Η τελευταία επιδρομή ήταν η τέταρτη προσπάθεια του Ισραήλ να τον σκοτώσει.
Την πρώτη φορά που οι Ισραηλινοί νόμιζαν ότι βρισκόταν στη γωνία στον προσφυγικό καταυλισμό Τζενίν. το δεύτερο, στον δεύτερο όροφο ενός σπιτιού? το τρίτο, με κλεμμένο στρατιωτικό τζιπ. Κάθε φορά που τους απέφευγε, αν και πέντε από τους άνδρες του σκοτώθηκαν στο τζιπ, συμπεριλαμβανομένου ενός 14χρονου αγοριού. Και αυτή τη φορά γλίστρησε τη θηλιά, αλλά με την απώλεια του αναπληρωτή του AMB, Alaa.
Τον βρίσκουμε σε ένα «ασφαλές» σπίτι. Φοράει ένα μπλε άνορακ, ένα γούνινο γιακά γυρισμένο ενάντια στο κρύο. Ένα καλάσνικοφ στηρίζεται δίπλα του στον καναπέ. Έξω από το παράθυρο τα παιδιά παίζουν στις «Ταξιαρχίες Μαρτύρων Al-Aqsa εναντίον του στρατού». Πυροβολούν πλαστικά καλάσνικοφ. Ένας από αυτούς είναι ο Zubeidi. "Πάταγος!"
Είναι 27 ετών, αλλά δείχνει νεότερος, βοηθούμενος από τα μαύρα μαλλιά του αντάξια της ποπ σταρ και τα μεγάλα καστανά μάτια του. Η νεανικότητα ενισχύεται από αυτό που μπορεί να περιγραφεί μόνο ως ένα είδος αθωότητας. Κάποια στιγμή μια μεγαλύτερη γυναίκα τον φιλάει και στα δύο μάγουλα. Τον προβληματίζει η οικειότητα, αλλά δεν μπορεί να την αποτρέψει.
Ωστόσο, είναι μια ηλικία μεγαλύτερος από τα χρόνια του. Το πρόσωπό του είναι μαυρισμένο από έκρηξη βόμβας, δεν είναι ξεκάθαρο είτε το δικό του είτε του Ισραήλ. Καπνίζει ασταμάτητα. Όταν ένα κροτίδα σβήσει έξω από το παράθυρο οι ώμοι του καμπουριάζουν.
Η ζωή του –ή ό,τι έχει απομείνει από αυτήν– έχει μπει στη λαογραφία, παρακολουθώντας στη βία της την τελευταία κάθοδο της σύγκρουσης Ισραήλ-Παλαιστίνης. Χιλιάδες σαν κι αυτόν έχουν περπατήσει στο ίδιο μονοπάτι. Είναι η λεγόμενη τέταρτη γενιά ηγετών της Φατάχ, Παλαιστίνιοι που γεννήθηκαν και ανατράφηκαν κάτω από την ισραηλινή κατοχή, αλλά προδώθηκαν από το Όσλο και την υπόσχεση ελευθερίας που πέτυχε. Η βόλτα του πάει κάπως έτσι.
Ως παιδί, ο Zubeidi ήταν μέλος μιας κοινής παλαιστινιακής-ισραηλινής θεατρικής ομάδας, όταν η ειρήνη φαινόταν δυνατή, ακόμη και στη Τζενίν. Στα 14 του φυλακίστηκε για έξι μήνες επειδή πέταξε πέτρες σε ισραηλινή περίπολο. Συνολικά έχει περάσει επτά χρόνια στις ισραηλινές φυλακές.
Στο ματωμένο μάτι της Ιντιφάντα έχει δει τη μητέρα και τον αδερφό του να σκοτώνονται από τους Ισραηλινούς, το σπίτι του να καταστρέφεται, δύο από τα αδέρφια του να φυλακίζονται και δεκάδες συνομήλικοί του να κρατούνται, να ακρωτηριάζονται ή να εκτελούνται. Σε εκδίκηση, έχει στείλει δεκάδες για να σκοτώσουν Ισραηλινούς, συμπεριλαμβανομένων αμάχων, συμπεριλαμβανομένων μητέρων και αδελφών, μέσα στο Ισραήλ. Είναι παντρεμένος, με έναν γιο που, όπως λέει, θα συνεχίσει τον αγώνα.
Ξέρει ότι στέκεται σε μια φλεγόμενη γέφυρα, ότι οι Ισραηλινοί τον θέλουν νεκρό. Δεν είναι όμως ο θάνατός του που τον απασχολεί όταν συναντιόμαστε. Είναι αυτό του ηγέτη του και οι συνέπειες που έχει αυτό για το κίνημά του και την υπόθεσή του.
Όταν λέει ηγέτης, δεν εννοεί τον Αμπού Μαζέν. «Ο θάνατος του Γιασέρ Αραφάτ είναι ένα μεγάλο πλήγμα για την AMB», λέει. «Με τον Yasser Arafat διαβεβαίωσα ότι οι πολιτικοί μας στόχοι ήταν ασφαλείς, ενώ πολεμούσαμε την κατοχή. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια ζω ως μαχητής, όπως ο Γιάσερ Αραφάτ. Ένιωσα ότι με καταλάβαινε γιατί είχε βρεθεί στη θέση μου κάποια στιγμή στη ζωή του. Τώρα… τώρα δεν είμαι τόσο σίγουρος».
«Νομίζεις ότι ο Abu Mazen [Mahmoud Abbas] δεν σε καταλαβαίνει;», ρωτάω.
«Δεν εμπιστεύομαι τον Αμπού Μαζέν με τις εθνικές μας σταθερές – εννοώ την Ιερουσαλήμ και το δικαίωμα επιστροφής για τους Παλαιστίνιους πρόσφυγες. Καμία από τις παρατάξεις δεν το κάνει. Όλες οι φατρίες έβλεπαν τον Αραφάτ ως εντολοδόχο της υπόθεσης μας. Γι' αυτό και δηλητηριάστηκε. Γι' αυτό τον σκότωσε το Ισραήλ».
«Δηλαδή είστε αντίθετοι στο να γίνει ο Αμπού Μαζέν ο επόμενος πρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής;»
Ο Ζουμπέιντι κοιτάζει τους τρεις συναδέλφους του στο δωμάτιο.
«Εάν η πλειοψηφία στη Φατάχ υποστηρίξει την υποψηφιότητα του Αμπού Μαζέν, θα δεσμευτώ σε αυτήν την απόφαση», απαντά, «εφόσον αποφασιστεί από εκλογές σε ολόκληρη τη Φάταχ και όχι μόνο με την Κεντρική Επιτροπή [το ανώτατο όργανο λήψης αποφάσεων στη Φατάχ] . Αλλά αν ο Αμπού Μαζέν αρχίσει να μπλέκει με τις αναλλοίωτες θέσεις μας – με την Ιερουσαλήμ, το δικαίωμα της επιστροφής, ένα παλαιστινιακό κράτος, την απελευθέρωση των κρατουμένων – δεν θα αναγνωρίσουμε την ηγεσία του».
Δηλαδή θα ενεργούσες εναντίον του;
«Ανήκω στη Φατάχ. Δεν μπορώ να χρησιμοποιήσω τα όπλα μου σε έναν εσωτερικό αγώνα».
Άρα η AMB θα χώριζε από τη Φατάχ;
«Η AMB δεν θα χωρίσει από τη Φατάχ. Θα έπρεπε να αποδεχτούμε αυτές τις διαφορές».
Ρωτάω τον Zubeidi ποιον θα ψήφιζε.
«Ο Μαρουάν Μπαργκούτι [ο ηγέτης της Φατάχ στη Δυτική Όχθη]», απαντά. «Αλλά μιλώ για τον εαυτό μου, όχι για το AMB», προσθέτει, ρίχνοντας μια άλλη ματιά στο δωμάτιο.
Οι μεταβαλλόμενες, νευρικές απαντήσεις του Ζουμπέιντι αντικατοπτρίζουν τη σύγχυση στην οποία έχει φέρει ο θάνατος του Αραφάτ τη Φατάχ, ιδιαίτερα τις νεαρές πολιτοφυλακές της. Εκεί που κάποτε υπήρχε μια άγκυρα –ακόμα κι αν ήταν κλειστή στα κεντρικά της γραφεία στη Ραμάλα– σήμερα υπάρχουν ορμητικά νερά που ρέουν προς διαφορετικές ακτές. Ο Ζουμπέιντι δεν έχει ιδέα αν αυτός (και εκατοντάδες σαν αυτόν) πρόκειται να σωθεί από το ρεύμα ή αν θα γίνει κομμάτια στους βράχους.
Αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι ο Αμπού Μαζέν και άλλοι στη νέα ηγεσία θέλουν να τερματίσουν το «χάος των όπλων» στις παλαιστινιακές περιοχές, όπως η συμπλοκή που άφησε νεκρούς δύο Παλαιστίνιους αστυνομικούς ενώ ο Αμπού Μαζέν παρευρέθηκε στη σκηνή πένθους του Αραφάτ στη Γάζα. Ο Zubeidi καταδίκασε τις δολοφονίες σε ένα τηλεφώνημα στο Al-Jazeera TV, αποσπώντας το AMB από το «ελάττωμα». Αλλά ξέρει ότι αυτός και οι άντρες του είναι μεταξύ εκείνων που βρίσκονται στο στόχαστρο του Abu Mazen.
Τον Ιούνιο ο Zubeidi απήγαγε τον τότε κυβερνήτη της PA της Τζενίν, Haidar Irshard, και (σύμφωνα με τα λόγια του Zubeidi) «τον τσάκωσε» επειδή αρνήθηκε να πληρώσει μισθούς στο AMB. Έκαψε επίσης το τοπικό γραφείο του εκλεγμένου Παλαιστινιακού Νομοθετικού Συμβουλίου.
Ο Ζουμπέιντι λέει ότι ο αγώνας του δεν είναι ενάντια στην ΠΑ. «Θέλουμε η ΠΑ να εκπληρώσει τον ρόλο της επί τόπου. Αλλά ελλείψει νόμου πρέπει να καλύψω το κενό για τη Φάταχ», λέει. Δεν είναι ξεκάθαρο αν οι Παλαιστίνιοι στη Τζενίν θέλουν αυτό το είδος κηδεμονίας. Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, αυτό που θέλουν είναι νέες προεδρικές, βουλευτικές και δημοτικές εκλογές και το κράτος δικαίου. Ο Zubeidi όχι.
«Θέλω το Κεντρικό Συμβούλιο να αναγνωρίσει την AMB ως στρατιωτική πτέρυγα της Φατάχ. Μας απορρίπτουν όμως. Θέλω η Φατάχ να ανακατασκευαστεί. Αλλά λένε ότι η κατοχή δεν το επιτρέπει. Πώς γίνεται λοιπόν να οργανώσουν προεδρικές εκλογές υπό την κατοχή; Η δημοκρατία δεν είναι εφικτή υπό την κατοχή. Ας υποθέσουμε ότι η Χαμάς θα κέρδιζε τις εκλογές για το PLC – οι Ισραηλινοί θα πολιορκούσαν το κτίριο».
«Κοίτα», λέει. «Είμαστε σε πόλεμο. Χρειαζόμαστε έναν αρχιστράτηγο. Αντίθετα όμως διαχωρίζουμε τις δυνάμεις μας. Ο Abu Mazen είναι επικεφαλής της PLO, αλλά όχι της PA. Ο Abu Ala [ο πρωθυπουργός της Παλαιστινιακής Αρχής] είναι επικεφαλής των δυνάμεων ασφαλείας. Ο ηγέτης της Φατάχ [Φαρούκ Καντούμι] βρίσκεται έξω από τη Δυτική Όχθη και τη Γάζα. Όλα αυτά ανοίγουν το παράθυρο σε έναν εσωτερικό αγώνα μεταξύ των Παλαιστινίων. Θα δημιουργήσει χάος. Δίνει το πάνω χέρι στο Ισραήλ».
Πίνουμε πικρό καφέ για να θρηνήσουμε τον θάνατο του Αραφάτ και τρώμε χουρμάδες για να γιορτάσουμε το μαρτύριο του. Η συζήτηση στρέφεται στα χρήματα, την αιτία της μάχης του Zubeidi με τον Irshard και άλλους αξιωματούχους της Fatah.
«Ποτέ δεν βασιστήκαμε μόνο στη Φατάχ. Είχαμε άλλες πηγές. Όμως η κατάσταση τώρα είναι δύσκολη. Όλα θα επηρεαστούν από τον θάνατο του Γιασέρ Αραφάτ. Αν μπορούσαμε να μετακινηθούμε –αν ήμασταν ελεύθεροι– δεν θα έπρεπε να κάψω το κτίριο του PLC. Ένα ταξίδι στο Αραφάτ στη Ραμάλα και το πρόβλημα θα είχε λυθεί».
Όταν κοιτάζει το μέλλον, είναι με ελπίδα ή με φόβο;
«Δεν φοβάμαι για τη ζωή μου. Φοβάμαι για τις τελικές, κρίσιμες αποφάσεις μας. Φοβάμαι για την AMB γιατί η κατάστασή μας είναι πιο επικίνδυνη τώρα», λέει, κρατώντας το όπλο του. «Στον στρατό έχουμε ένα ρητό: Μη φοβάστε τους εχθρούς σας – φοβάστε τους φίλους σας».
Το ZNetwork χρηματοδοτείται αποκλειστικά από τη γενναιοδωρία των αναγνωστών του.
Κάνε μια δωρεά