Η οικονομία της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας αναπτύσσεται πολύ πιο γρήγορα από αυτή των Ηνωμένων Πολιτειών εδώ και δεκαετίες. Το ίδιο ισχύει και για τον μέσο πραγματικό μισθό της Κίνας. Η Κίνα είναι πλέον η δεύτερη υπερδύναμη στον κόσμο, φτάνοντας οικονομικά, αν όχι (ακόμη) στρατιωτικά, τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η πολιτική της επιρροή αυξήθηκε παράλληλα με το ΑΕΠ της. Εκεί που κάποτε ο κύριος αποδιοπομπαίος τράγος για τις ΗΠΑ ήταν η ΕΣΣΔ/Ρωσία, η Κίνα αντικατέστησε την τελευταία σε αυτή τη θέση. Η παγκόσμια τουριστική βιομηχανία προσκρούει σε μεγάλους Κινέζους που ξοδεύουν.
Οι τεχνικές εξελίξεις της Κίνας συνεχίζουν να εκπλήσσουν και να εντυπωσιάζουν το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου.
Η βασική ιστορία εδώ αναπαράγει σε μεγάλο βαθμό την ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών και της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν κάποτε μια απλή αποικία, ταπεινωμένη καθώς και οικονομική κακοποίηση από τον αποικιστή τους. Η Κίνα υπέφερε παρόμοια από τα χέρια των αποικιστών καταχραστών της, αν και μπόρεσε να αποφύγει την επίσημη αποικιακή κατάσταση, εκτός από ορισμένους θύλακες. Η δυσαρέσκεια και η πικρία συσσωρεύτηκαν στην αμερικανική επαναστατική ρήξη από το αποικιακό καθεστώς της στα τέλη του 18ου αιώνα. Το ίδιο συνέβη και στην Κίνα στα μέσα του 20ού. Στον πόλεμο του 1812, οι νέες Ηνωμένες Πολιτείες απέδειξαν ότι η Βρετανική Αυτοκρατορία δεν μπορούσε να αναιρέσει την Αμερικανική Επανάσταση. Στον πόλεμο της Κορέας, η νέα Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας απέδειξε ότι η αμερικανική αυτοκρατορία δεν μπορούσε να αναιρέσει την Κινεζική Επανάσταση.
Η ανεξαρτησία απελευθέρωσε την ταχεία οικονομική ανάπτυξη στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες πρόλαβαν και ξεπέρασαν οικονομικά τον αποίκιο τους κατά τον 19ο αιώνα. Ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος σηματοδότησε την αντιστροφή των ρόλων μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ηνωμένου Βασιλείου. Σε πολλά επίπεδα —πολιτικό και πολιτιστικό όσο και οικονομικό— ο κυρίαρχος και ο κυριαρχούμενος άλλαξαν θέσεις. Κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, οι Ηνωμένες Πολιτείες εκτόπισαν (και αντικατέστησαν οι ίδιες) τη βρετανική και άλλες ευρωπαϊκές αυτοκρατορίες για να γίνουν ο παγκόσμιος ηγεμόνας. Αφού σκόνταψε άσχημα στη Μεγάλη Ύφεση, απάντησε με την έκρηξη της σοσιαλδημοκρατίας του New Deal. Σε αυτή τη βάση, οι Ηνωμένες Πολιτείες ανέλαβαν να κάνουν τον υπόλοιπο κόσμο να αντιγράψει αυτό που ονόμασαν «λαϊκό» ή «προνοιακό» καπιταλισμό που αντιπροσώπευε την επιτομή της ανθρώπινης ανάπτυξης. Στις αρχές του 21ου αιώνα, οι επικριτές χαρακτήρισαν τον πρωθυπουργό του Ηνωμένου Βασιλείου Τόνι Μπλερ ως «κανίς της Αμερικής» για τη δουλική υποταγή του στο καθεστώς του Τζορτζ Μπους στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η επανάσταση της Κίνας του 1949 εξαπέλυσε επίσης μια εκπληκτική οικονομική ανάκαμψη από τις διαδοχικές μάστιγες της ιαπωνικής εισβολής, του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και του εμφυλίου πολέμου. Η οικονομική ανάκαμψη επέτρεψε μια πολιτική ωρίμανση που μετέτρεψε το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα και τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας από μαθητές του Σοβιετικού Κόμματος και της ΕΣΣΔ σε ίσους με τη δική τους ατζέντα, αξίες και ερμηνεία του μαρξισμού. Πολιτισμικά, η Κίνα απέκτησε μια αξιοσημείωτη αυτοπεποίθηση ως γίγαντας που ξυπνούσε που ανακτούσε την ηγεμονική της θέση στην Ασία και πέρα από αυτήν σε ολόκληρο τον κόσμο. Η αλλαγή των παγκόσμιων συνθηκών και μια ορισμένη εξάντληση της φάσης ανάκαμψης της ανάπτυξής της οδήγησαν την Κίνα να αλλάξει πορεία με το θάνατο του Μάο Τσε Τουνγκ. Δημιούργησε μια νέα κινεζική οικονομία και την ονόμασε σοσιαλισμό με κινεζικά χαρακτηριστικά.
Όχι μόνο αυτή η οικονομία πέτυχε τα πρωτοφανή επιτεύγματα ανάπτυξης που αναφέρθηκαν παραπάνω, αλλά το έκανε επίσης χωρίς το μεγαλύτερο μέρος της ξένης βοήθειας που δόθηκε σε πολλά άλλα αναπτυσσόμενα έθνη. Η ενεργή έχθρα των Ηνωμένων Πολιτειών επέβαλε αυτή τη στέρηση στην Κίνα. Έτσι, κατέστησε επίσης την αυτοδυναμία μια κρίσιμη βάση για την ανάπτυξη της Κίνας. Τον τελευταίο μισό αιώνα, η Κίνα ήταν ένα μοντέλο για το πώς ένα αποφασιστικό αναπτυσσόμενο έθνος μπορεί να κινητοποιήσει το πλεόνασμα του για ανάπτυξη. Οι εργάτες της Κίνας παρήγαγαν ένα πλεόνασμα που χρησιμοποιείται κυρίως για την οικοδόμηση και επέκταση της κινεζικής οικονομίας μέσω τεράστιων επενδύσεων σε υποδομές, βιομηχανική ικανότητα, αύξηση παραγωγικότητας, εκπαίδευση και έρευνα και ανάπτυξη. Αυτό το σκόπιμα επενδυτικό πρόγραμμα συνεχίστηκε ακόμα και όταν η Κίνα άνοιξε (1) ξένες ιδιωτικές καπιταλιστικές επενδύσεις, (2) ανάπτυξη και ανάπτυξη ιδιωτικών κινεζικών καπιταλιστικών επιχειρήσεων και (3) συνεργασίες μεταξύ τους. Το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα και ο κινεζικός κρατικός μηχανισμός έλεγχαν και χειρίστηκαν την επιτάχυνση της πλεονάζουσας παραγωγής που προέκυψε για να γέρνουν τις επενδύσεις προς τους αναπτυξιακούς στόχους που έθεσαν το κόμμα και το κράτος. Το πλεόνασμα της Κίνας χρησιμοποιήθηκε επίσης, δευτερευόντως, για την αναπαραγωγή των πολύπλοκων ταξικών δομών των ιδιωτικών και κρατικών επιχειρήσεων και των ξένων και εγχώριων ιδιωτικών καπιταλιστών, και τέλος για την ανάληψη της ρύθμισης των αγορών και του κυβερνητικού οικονομικού σχεδιασμού.
Σήμερα, η πρόκληση που προσφέρει η Κίνα στις Ηνωμένες Πολιτείες και μάλιστα στην καπιταλιστική παγκόσμια οικονομία είναι ένα μοντέλο που απομακρύνεται απότομα από το ιδιωτικό laissez-faire μοντέλο του καπιταλισμού που έχει επικρατήσει στον παγκόσμιο καπιταλισμό μέχρι σήμερα. Στο τελευταίο μοντέλο, η κυβέρνηση καλείται (à la Keynes) μόνο όταν οι κρίσεις χτυπούν και απειλούν τον ιδιωτικό καπιταλισμό. Και τότε οι οικονομικές παρεμβάσεις της κυβέρνησης είναι περιορισμένες σε εύρος και εμβέλεια και είναι χρονικά προσωρινές. Η ελάχιστη κρατική ρύθμιση και η ελάχιστη άμεση παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών από την κυβέρνηση είναι οι βασικοί κανόνες.
Αντίθετα, στην Κίνα, το Κομμουνιστικό Κόμμα και το κράτος παρεμβαίνουν πολύ περισσότερο στις οικονομικές υποθέσεις ρυθμίζοντας περισσότερο τις ιδιωτικές επιχειρήσεις (ξένες και εγχώριες) και επίσης έχοντας το κράτος να κατέχει και να λειτουργεί επιχειρήσεις. Αυτό που προκύπτει για το κόμμα και το κράτος είναι ο γενικός έλεγχος της οικονομικής ανάπτυξης. Αυτός ο έλεγχος, στην έκταση και τη διάρκειά του, υπερβαίνει κατά πολύ τον ρόλο των κυβερνήσεων στη δυτική Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική και την Ιαπωνία. Έχοντας το κόμμα και το κράτος ως συνεργαζόμενες οντότητες που προωθούν αποφασισμένες πολιτικές επιτρέπει την τακτική κινητοποίηση των περισσότερων ιδιωτικών και δημόσιων πόρων για την επίτευξη συμφωνημένων στόχων. Ο κύριος μεταξύ των στόχων ήταν η οικονομική ανάπτυξη για να ξεφύγει από την ενδημική φτώχεια της νότιας Ασίας. Η κινητοποίηση για να σταματήσει η εξάπλωση του COVID-19 μέσω lockdown στη Γουχάν και αλλού ήταν ένα άλλο παράδειγμα. Το ίδιο ήταν και η επίτευξη τεχνικής ισοτιμίας και μερικές φορές υπεροχής με τις Ηνωμένες Πολιτείες σε πολλούς τομείς.
Τα κεϋνσιανά οικονομικά απόλαυσαν μια μετέωρη άνοδο στον κλάδο των οικονομικών όταν επέτρεψαν στις κυβερνητικές πολιτικές να βοηθήσουν ξεκάθαρα την επιβίωση και την ανάκαμψη του καπιταλισμού από τη Μεγάλη Ύφεση της δεκαετίας του 1930. Τα νεοκλασικά οικονομικά θα μπορούσαν να επιστρέψουν στην κυριαρχία στο επάγγελμα τη δεκαετία του 1970, όταν επέτρεψαν στις κυβερνητικές πολιτικές (νεοφιλελευθερισμός) να βοηθήσουν ξεκάθαρα στην ανατροπή των κεϋνσιανών κανονισμών και των περιορισμών στους ιδιώτες καπιταλιστές (όπως το New Deal και η σοσιαλδημοκρατία). Η αξιοσημείωτη οικονομική ανάπτυξη της Κίνας τα τελευταία 30-40 χρόνια πιθανότατα θα προκαλέσει και θα επιτραπεί περαιτέρω από αντίστοιχες εξελίξεις στον κλάδο των οικονομικών. Αυτά θα συνεπάγονται την εκ νέου ανακάλυψη, την αγκαλιά και την ενίσχυση των οικονομικών παρεμβάσεων των κυβερνήσεων ως μέσα για την επίτευξη στόχων με κοινωνική προτεραιότητα.
Καθώς οι αρνήσεις για όσα η Κίνα συνεχίζει να επιτυγχάνει οικονομικά χάνουν τη ρητορική τους ισχύ, η προσοχή πιθανότατα θα στρέφεται όλο και περισσότερο στο κινεζικό μοντέλο, στη διερεύνηση εάν και πώς οι καπιταλισμοί της δυτικής Ευρώπης, της Βόρειας Αμερικής και της Ιαπωνίας μπορούν να μάθουν και να συνυπάρχουν με την Κίνα. Οι δαιμονοποιήσεις και οι απειλές (ένας νέος ψυχρός πόλεμος) που στοχεύουν σε πραγματικά και ψευδή πολιτικά και πολιτιστικά προβλήματα στην Κίνα πιθανότατα θα εξασθενίσουν προς όφελος της αμοιβαίας συμφωνίας με την Κίνα. Οι Κινέζοι ηγέτες έχουν καταστήσει σαφή την άποψή τους ότι έχουν διευθετήσει και θα συνεχίσουν να εξυπηρετούν το εμπόριο και τις επενδύσεις από ιδιώτες καπιταλιστές, παράλληλα με και τις αλληλεπιδράσεις με επιχειρήσεις που ανήκουν και διευθύνονται από το κράτος. Αυτός ήταν ο κινητήρας της αξιοσημείωτης ανάπτυξής τους και δεν βλέπουν κανένα λόγο να αλλάξουν αυτή την προσέγγιση.
Είναι μάλλον μέρη των Ηνωμένων Πολιτειών που θεωρούν μια στρατιωτική αντιπαράθεση με την Κίνα ως απαραίτητη και λογικά δυνατή τώρα. Εάν συμβεί, οι Κινέζοι θα το δουν για αυτό που στην πραγματικότητα αντιτάχθηκαν οι Ηνωμένες Πολιτείες, δηλαδή τη συνέχιση της ισχύος του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος και της κοινωνικής δομής στην οποία προεδρεύει αυτό και το κινεζικό κράτος. Η κινεζική ηγεσία είπε ότι θα το πολεμήσει ολοκληρωτικά.
Η Κίνα έχει περισσότερο από τέσσερις φορές τον πληθυσμό των Ηνωμένων Πολιτειών. Η συνολική παραγωγή της οικονομίας της μπορεί κάλλιστα να ξεπεράσει αυτή των Ηνωμένων Πολιτειών σε λίγα χρόνια. Η παγκόσμια πολιτική επιρροή της αυξάνεται γρήγορα. Οι σύμμαχοι των Ηνωμένων Πολιτειών πρέπει να επανεξετάζουν όλο και περισσότερο τις εξωτερικές τους σχέσεις υπό το πρίσμα της ανόδου της Κίνας. Εν τω μεταξύ, τα οικονομικά προβλήματα των Ηνωμένων Πολιτειών (όπως κύκλοι αστάθειας, ανισότητες πλούτου και εισοδήματος, πολιτικοί διαχωρισμοί και εκρηκτική συσσώρευση χρέους) εντείνονται. Η ικανότητα των Ηνωμένων Πολιτειών να αλλάξουν την Κίνα, να την απομακρύνουν από το μονοπάτι και τις δομές που την οδήγησαν τόσο μακριά και τόσο γρήγορα, έχει αποδειχτεί λιγότερο από εντυπωσιακή σε σχεδόν όλους όσους προσέχουν.
Η επιτάχυνση των δαιμονοποιήσεων της Κίνας φαίνεται κακή και πιθανώς αντιπαραγωγική απάντηση. Ναι, αντιγράφει τη δαιμονοποίηση της ΕΣΣΔ που χρησίμευσε αποτελεσματικά για να καλύψει την ανατροπή του New Deal. Αλλά για τις Ηνωμένες Πολιτείες να αναστρέψουν την προοδευτική περίοδο μιας άλλης χώρας είναι ένα έργο πολύ διαφορετικό από το να κάνουν αυτό στο εσωτερικό. Επίσης, οι συνθήκες (οικονομικές, πολιτικές και πολιτιστικές) του σημερινού κόσμου διαφέρουν δραστικά από εκείνες μετά το 1945. Ωστόσο, η επανάληψη των πολιτικών του Μπάιντεν μετά τον Ψυχρό Πόλεμο είναι πολύ πιο κοντά σε αυτό το πρωτότυπο από ό,τι οι οικονομικές του πολιτικές με εκείνες του Franklin Delano Roosevelt. Και αυτό θα αποδειχθεί ακριβώς το αντίστροφο από αυτό που χρειάζεται η σημερινή κρίση.
Αυτό το άρθρο δημιουργήθηκε από τον Οικονομία για Όλους, έργο του Ινστιτούτου Ανεξάρτητων ΜΜΕ.
Το ZNetwork χρηματοδοτείται αποκλειστικά από τη γενναιοδωρία των αναγνωστών του.
Κάνε μια δωρεά
1 Σχόλιο
Η Κίνα κρατά τους ηγέτες και τους μεσίτες της σε υψηλότερα πρότυπα. Οι ΗΠΑ δεν κρατούν τους ηγέτες και τους μεσίτες της εξουσίας σε κανένα απολύτως πρότυπο. Αυτό που λειτουργεί στην Κίνα θα λειτουργήσει εδώ μόνο εάν γίνουμε πολύ πιο σκληροί απέναντι στη διαφθορά.