Όταν ο Ταρίκ Αλί πήγε στο Βιετνάμ για να συγκεντρώσει στοιχεία και μαρτυρίες για τη στρατιωτική επέμβαση των ΗΠΑ στα μέσα της δεκαετίας του 1960, οι Βιετναμέζοι στρατιώτες στο Ανόι του είπαν το εξής ανέκδοτο.
Μόλις λίγους μήνες νωρίτερα, μια αντιπροσωπεία του Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος έφτασε να δει τον Χο Τσι Μινχ. Μετά από μια μακρά συνάντηση, οι Ιταλοί ρώτησαν τον Βιετναμέζο ηγέτη: «Πώς μπορούμε να σας βοηθήσουμε;» Ο Χο Τσι Μινχ απάντησε: «Ο καλύτερος τρόπος για να μας βοηθήσεις είναι να ξεκινήσουμε μια επανάσταση στην Ιταλία».
Αν και φαίνεται ότι όλοι συμφωνούν ότι οι πρόσφατες ευρωεκλογές έδειξαν μια δραματική άνοδο της ριζοσπαστικής δεξιάς, ας διακινδυνεύσουμε την ακόλουθη υπόθεση: Η ευρωπαϊκή αριστερά επέστρεψε στο παιχνίδι.
Και συνέβη ακριβώς επειδή η ευρωπαϊκή αριστερά αναγνώρισε και εφάρμοσε το παλιό σύνθημα του Χο Τσι Μινχ. Δεν αρκεί να θαυμάζουμε και να συγχαίρουμε την απίστευτη επιτυχία του ελληνικού ριζοσπαστικού αριστερού κόμματος ΣΥΡΙΖΑ, τέτοιες νέες οργανώσεις πρέπει να δημιουργηθούν σε όλη την Ευρώπη.
Η κατάσταση είναι σίγουρα κάθε άλλο παρά αισιόδοξη. Από το Εθνικό Μέτωπο στη Γαλλία έως το UKIP στο Ηνωμένο Βασίλειο, από το Jobbik στην Ουγγαρία έως το Κόμμα Ελευθερίας στην Αυστρία, από τους Αληθινούς Φινλανδούς στη Φινλανδία έως το Εθνικό Δημοκρατικό Κόμμα στη Γερμανία, τα ακροδεξιά κόμματα έχουν εκμεταλλευτεί με επιτυχία μια συντριπτική δυσφορία. σε όλη την ευρωπαϊκή ήπειρο.
Από την άλλη, για πρώτη φορά στην Ευρώπη από το 1984, όταν το Ιταλικό Κομμουνιστικό Κόμμα κέρδισε τις ευρωεκλογές, ένα αριστερό κόμμα κέρδισε την πρώτη θέση στη χώρα του. Με 26.5 τοις εκατό ψήφων θριάμβευσε ο ΣΥΡΙΖΑ. Αν η Ελλάδα διενεργούσε εθνικές εκλογές αύριο, ο ΣΥΡΙΖΑ θα έπαιρνε έως και 130 έδρες στο ελληνικό κοινοβούλιο.
Και δεν είναι μόνο ο ΣΥΡΙΖΑ πια. Ακτιβιστές που συνδέονται με το κίνημα των «Αγανακτισμένων» στην Ισπανία αποφάσισαν να σχηματίσουν μια νέα οργάνωση που ονομάζεται Podemos («Μπορούμε») και έχουν κερδίσει 8 τοις εκατό – που σημαίνει 5 έδρες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Υπάρχουν μόνο τέσσερις μήνες και τώρα είναι το 4ο μεγαλύτερο πάρτι στην Ισπανία και το 3ο στη Μαδρίτη.
Η «L’Altra Europa» («Η άλλη Ευρώπη»), η αριστερή εκλογική λίστα στην Ιταλία για την υποστήριξη του Αλέξη Τσίπρα, που ιδρύθηκε τον Μάρτιο του 2014, κέρδισε το 4 τοις εκατό, δηλαδή 3 έδρες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Η Ενωμένη Αριστερά στη Σλοβενία δεν πήρε έδρες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αλλά κέρδισε το 5.9%. Και πάλι, μετατρεπόμενοι σε νούμερα στις εθνικές εκλογές, θα είχαν λάβει 6 έδρες στο σλοβενικό κοινοβούλιο. Και ιδρύθηκαν, όπως η Pademos από την Ισπανία, μόλις πριν από λίγους μήνες.
Δεν πρέπει να προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι όλα αυτά τα νεαρά ευρωπαϊκά αριστερά κόμματα αναφέρουν τον ΣΥΡΙΖΑ ως έμπνευσή τους. Και σίγουρα δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι περισσότεροι από αυτούς προέκυψαν από τα κινήματα διαμαρτυρίας των τελευταίων ετών. Επιπλέον, οι περισσότεροι εκλεγμένοι του ΣΥΡΙΖΑ νέος βουλευτής συνδέονται λίγο πολύ με αυτές τις κινήσεις. Επιπλέον, έχει συμπεριλάβει εξέχουσες αντιφασιστικές προσωπικότητες όπως ο Μανώλης Γλέζος, ο οποίος το 1941 ανέβηκε στην Ακρόπολη και γκρέμισε τη σβάστικα και ο οποίος θα πάρει τώρα την έδρα του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ως ο γηραιότερος ευρωβουλευτής. Επιπλέον, το εκλογή της Βούλγαρης πολίτη και συνδικαλίστριας Kostadinka Kuneva στην Ελλάδα μέσω της λίστας του ΣΥΡΙΖΑ καταδεικνύει ότι αυτή η νέα αριστερά έχει τη δυνατότητα να ξεπεράσει τα εθνικά σύνορα.
Εν ολίγοις, αυτό που έδειξαν οι ευρωεκλογές δεν είναι μόνο ένα οριστικό τέλος του δικομματισμού στην Ευρώπη ή η επιτυχία των ακροδεξιών κομμάτων, αλλά και η άνοδος μιας νέας αριστεράς που είναι πρόθυμη να ρισκάρει, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει αποτυχία («συμβιβασμός», «σοσιαλδημοκρατική στροφή», «η μακρά πορεία μέσω των θεσμών» κ.λπ.).
Αυτό που είχαμε μέχρι αυτές τις ευρωπαϊκές εκλογές –και αυτό που σε μεγάλο βαθμό ισχύει και για τη «σύγχρονη ανικανότητα» της αριστεράς– είναι αυτό που ο Χέγκελ θα ονόμαζε «όμορφη ψυχή» (die schöne Seele). Υποκείμενα –είτε ακτιβιστές, διανοούμενοι είτε το εκλογικό σώμα– αποσύρονται από τη δέσμευση, απρόθυμα να λερώσουν τα χέρια τους.
Δεν είναι το περίφημο απόσπασμα από τη «Φαινομενολογία του Πνεύματος» του Χέγκελ η καλύτερη περιγραφή όλων εκείνων που παραπονιούνται για την άνοδο της ακροδεξιάς, αλλά δεν κάνουν τίποτα για να την καταπολεμήσουν ή ακόμη και είναι αντίθετοι στην ψήφο στις ευρωεκλογές;
Η όμορφη ψυχή «ζει με τον τρόμο μήπως καταπατήσει το μεγαλείο της εσωτερικής της ύπαρξης με δράση και ύπαρξη. Και, για να διατηρήσει την καθαρότητα της καρδιάς της, φεύγει από την επαφή με τον πραγματικό κόσμο και επιμένει στην πεισματική ανικανότητά της να απαρνηθεί τον εαυτό της, η οποία περιορίζεται στο άκρο της απόλυτης αφαίρεσης;»
Ναι, όλοι είμαστε εξοικειωμένοι με το συχνά αναφερόμενο αναρχικό συναίσθημα «Αν η ψήφος άλλαζε κάτι, θα ήταν παράνομο», αλλά δεν εμποδίζει τους ακροδεξιούς ψηφοφόρους να δώσουν τη φωνή τους στα νεοναζιστικά κόμματα και έτσι να βοηθήσουν στη νομιμοποίηση προηγουμένως παράνομα μέτρα (αντιμεταναστευτικοί νόμοι κ.λπ.). Λοιπόν, είναι καλύτερο να απέχουμε από την ψηφοφορία και να τους δώσουμε τον λόγο;
Εδώ ο αρχηγός των ισπανικών Podemos, Πάμπλο Ιγκλέσιας, έχει δίκιο όταν έχει είπε η Κηδεμόνας ότι η ιδέα πίσω από το κόμμα είναι απλή, «Πολίτες κάνουν πολιτική. Αν οι πολίτες δεν εμπλακούν στην πολιτική, θα το κάνουν άλλοι. Και αυτό ανοίγει την πόρτα για να σας κλέψουν τη δημοκρατία, τα δικαιώματά σας και το πορτοφόλι σας».
Δεν είναι αυτή η καλύτερη συνταγή για να πολεμήσεις όχι μόνο την ακροδεξιά αλλά και τις σύγχρονες «όμορφες ψυχές»; Ίσως οι νέοι αριστεροί βουλευτές να μην επιτύχουν τίποτα εκτός από την ορατότητα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αλλά οι έδρες τους αλλάζουν ήδη το πολιτικό τοπίο στις εθνικές τους χώρες.
Εάν ο ΣΥΡΙΖΑ πετύχει πραγματικά την έκκλησή του για πρόωρες εθνικές εκλογές και έρθει στην εξουσία στην Ελλάδα, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτό το γεγονός θα άλλαζε το σημερινό ευρωπαϊκό αδιέξοδο. Από την άλλη πλευρά, εάν τα ακροδεξιά και τα ευρωσκεπτικιστικά κόμματα καταφέρουν να μετατρέψουν την εκλογική τους πρόοδο σε πολιτική πραγματικότητα, η ευρωπαϊκή ήπειρος μπορεί, για άλλη μια φορά, να αντιμετωπίσει τους χειρότερους εφιάλτες του 20ού αιώνα.
Εφόσον το σημερινό ευρωπαϊκό κατεστημένο απλώς βαθαίνει την κρίση και ως εκ τούτου δημιουργεί άμεσα όλα αυτά τα ανοιχτά νεοναζιστικά κόμματα, το μόνο μέλλον για την Ευρώπη είναι η αριστερά. Και η μόνη Αριστερά που μπορεί να αλλάξει το μέλλον της είναι μια Αριστερά χωρίς «όμορφη ψυχή», έτοιμη να λερώσει τα χέρια της.
Ο Srecko Horvat είναι ένας φιλόσοφος από την Κροατία. Τα τελευταία βιβλία του περιλαμβάνουν το «After the End of History. From the Arab Spring to the Occupy Movement» (2013) και «What Does Europe Want;» (2013), συνέγραψε με τον Slavoj Zizek και μεταφράστηκε σε δέκα γλώσσες.
Το ZNetwork χρηματοδοτείται αποκλειστικά από τη γενναιοδωρία των αναγνωστών του.
Κάνε μια δωρεά