ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΑΣ ΔΙΕΘΝΗΣ ΤΑΞΗΣ, ALFRED-MAURICE DE ZAYAS
ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΤΗ ΒΕΝΕΖΟΥΕΛΑ ΚΑΙ ΤΟΝ Εκουαδόρ 26 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ – 9 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2017
Ως ο πρώτος Ανεξάρτητος Εμπειρογνώμονας για την προώθηση μιας δημοκρατικής και δίκαιης διεθνούς τάξης, είχα την ευκαιρία να ορίσω την εντολή και τη μεθοδολογία. Έχω συντάξει έξι εκθέσεις για το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και έξι εκθέσεις για τη Γενική Συνέλευση, όλες καλύπτοντας ζητήματα διεθνούς τάξης, συμπεριλαμβανομένων φορολογικών παραδείσων, διευθέτησης διαφορών επενδυτή-κράτους, διμερείς επενδυτικές συνθήκες, συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου, έργα της Παγκόσμιας Τράπεζας, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και οι όροι δανεισμού του, αφοπλισμός για ανάπτυξη, αυτοδιάθεση των λαών και μεταρρύθμιση του Συμβουλίου Ασφαλείας. Το αντικείμενο και ο σκοπός της εντολής μου καθορίζονται στο ψήφισμα 18/6 του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και οι παράμετροι της επίσκεψής μου περιγράφονται σε δήλωση των ΜΜΕ που εκδόθηκε στις 27 Νοεμβρίου 2017[1].
Η λειτουργία των εισηγητών και των ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων είναι να θέτουν ερωτήσεις, να ακούν όλους τους ενδιαφερόμενους, να αξιολογούν έγγραφα και να εκδίδουν εποικοδομητικές συστάσεις προς τα κράτη. Ερχόμαστε για να βοηθήσουμε τους πληθυσμούς να συνειδητοποιήσουν καλύτερα τα ανθρώπινα δικαιώματά τους. Για να το κάνουμε αυτό, προσπαθούμε να πείσουμε τις κυβερνήσεις ότι είναι προς το συμφέρον τους να συνεργαστούν με τα Ηνωμένα Έθνη και τους προσφέρουμε τις συμβουλευτικές μας υπηρεσίες και την τεχνική βοήθεια. Η λειτουργία μας δεν μπορεί να περιοριστεί στην καταδίκη των κυβερνήσεων.
Ορισμένοι παρατηρητές και ακτιβιστές της κοινωνίας των πολιτών θεωρούν εσφαλμένα τους εισηγητές ως ειδικούς απεσταλμένους ή πληρεξούσιους. Προσωπικά, μου έχει ανατεθεί μια περιορισμένη εντολή και δεν πρέπει να θεωρούμαι υπερεισηγητής ή επίτροπος. Δεν μπορώ να σφετεριστώ τα καθήκοντα των εισηγητών για την ελευθερία της έκφρασης, το δικαίωμα του ειρηνικού συνέρχεσθαι και του συνεταιρίζεσθαι, την ανεξαρτησία των δικαστών και των δικηγόρων, τα τρόφιμα, την υγεία ή την αυθαίρετη κράτηση. Επομένως, δεν μπόρεσα να εκπληρώσω τις προσδοκίες ορισμένων τομέων της κοινωνίας των πολιτών, αν και διαβεβαίωσα τους συνομιλητές μου ότι θα διαβίβαζα τις ανησυχίες τους στους αρμόδιους εισηγητές. Προσπάθησα επίσης να ενσωματώσω ορισμένες από τις ανησυχίες τους στην αφήγηση των προκαταρκτικών συστάσεων μου προς τα κράτη. Όπου χρειάζεται, θα αντικατοπτρίζω τη συμβολή τους στην τελική έκθεση που θα υποβληθεί στο Συμβούλιο το 2018.
Κατανοώ τις αποστολές της χώρας ως αποστολές καλής θέλησης. Έχω ακούσει εκατοντάδες ενδιαφερόμενους φορείς και έλαβα πληθώρα πληροφοριών από αυτούς, τις οποίες πρέπει ακόμα να μελετήσω και να αφομοιώσω πριν δώσω τελική μορφή στις εκθέσεις. Ένα πράγμα πρέπει να είναι σαφές για εσάς, η προσέγγισή μου δεν είναι «κατονομασία και ντροπή», αλλά το να ακούω και να προσφέρω εποικοδομητικές προτάσεις για τη μεταρρύθμιση της νομοθεσίας, των κανονισμών και των πρακτικών που οδηγούν σε παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Προσπάθησα να δώσω μια νέα ματιά στην πραγματικότητα της Βενεζουέλας και του Ισημερινού, έχοντας επίγνωση των προβλημάτων της φτώχειας, της διαφθοράς, της σπανιότητας ορισμένων ειδών διατροφής και φαρμάκων, της αποτυχίας εξασφάλισης ελεύθερης, προηγούμενης και ενημερωμένης συναίνεσης στον εξορυκτικό τομέα, πληθωρισμού, αναποτελεσματικής διανομής , αδράνεια από την κυβέρνηση, καταστολή της διαφωνίας. Υπάρχουν πολλές διαγνώσεις των προβλημάτων και πολλές αιτίες. Πρόθεσή μου είναι να προτείνω βιώσιμες λύσεις, εντός των ορίων της εντολής μου, και η προσέγγισή μου ήταν πάντα προσανατολισμένη στα αποτελέσματα.
Αυτή η επίσκεψη περιελάμβανε πολύ μεγάλο αριθμό συναντήσεων με υπουργούς και των δύο χωρών, πρεσβευτές, διπλωμάτες, εκκλησιαστικούς ηγέτες, ακαδημαϊκούς, οικονομολόγους, καθηγητές, φοιτητές, οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, μεμονωμένα θύματα, που είπαν συγκλονιστικές ιστορίες, με συγγενείς ατόμων υπό κράτηση. , ο οποίος παρέδωσε αναφορές για μετάδοση σε αρμόδιους φορείς. Έκανα μια προσπάθεια να εξισορροπήσω τις συναντήσεις μου μεταξύ διαφορετικών ομάδων και δεν ήμουν μόνο παθητικός στη λήψη πληροφοριών, αλλά ενεργός στην αναζήτηση της αλήθειας και απαιτώντας στοχευμένες πληροφορίες.
Η αποστολή επικεντρώθηκε στην εξέταση των κοινών προσπαθειών για την προώθηση της κοινωνικής προόδου και του καλύτερου βιοτικού επιπέδου σύμφωνα με τις διατάξεις του Διεθνούς Συμφώνου για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα, το Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα και τις ατζέντες των παγκόσμιων κοινωνικών φόρουμ από το Πόρτο Αλέγκρε.
Αξίζει να επαναλάβουμε ότι η Παγκόσμια Σύνοδος Κορυφής τον Σεπτέμβριο του 2005 επιβεβαίωσε ότι «η δημοκρατία είναι μια παγκόσμια αξία που βασίζεται στην ελεύθερα εκφρασμένη βούληση των ανθρώπων να καθορίσουν τα πολιτικά, οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά τους συστήματα και την πλήρη συμμετοχή τους σε όλες τις πτυχές της ζωής τους». Το Έγγραφο Αποτελεσμάτων της Συνόδου τόνισε επίσης ότι «η δημοκρατία, η ανάπτυξη και ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών αλληλοεξαρτώνται και αλληλοενισχύονται» και επεσήμανε ότι «ενώ οι δημοκρατίες μοιράζονται κοινά χαρακτηριστικά, δεν υπάρχει ενιαίο μοντέλο δημοκρατίας». Ως εκ τούτου, τα μοντέλα της Βενεζουέλας και του Ισημερινού αξίζουν προσοχής.
Οι επιπτώσεις των κοινωνικών μοντέλων που επικρατούν και στις δύο χώρες, καθώς και στη Βολιβία, τη Νικαράγουα και την Κούβα, στη διεθνή τάξη αποκαλύπτουν δυνατότητες μεγαλύτερης περιφερειακής ολοκλήρωσης και συνεργασίας με διεθνείς οργανισμούς, ιδιαίτερα το σύστημα των Ηνωμένων Εθνών, το οποίο μπορεί να προσφέρει συμβουλευτικές υπηρεσίες και τεχνική βοήθεια στα κράτη να διασφαλίσουν ότι η κοινωνική πρόοδος δεν επιτυγχάνεται σε βάρος των πολιτικών ελευθεριών. Εξέτασα την πρόοδο στον τομέα της εξάλειψης του αναλφαβητισμού, τη δωρεάν εκπαίδευση από τα δημοτικά σχολεία στο πανεπιστήμιο, τα προγράμματα για τη μείωση της ακραίας φτώχειας, την παροχή στέγης σε άστεγους και ευάλωτους, τη σταδιακή κατάργηση των προνομίων και των διακρίσεων, την επέκταση της ιατρικής περίθαλψης για όλους, συμπεριλαμβανομένης της πολύ νέοι και ηλικιωμένοι.
Μεταξύ των εμποδίων για την απόλαυση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ερώτησα σχετικά με τα δυσμενή οικονομικά μέτρα που έλαβαν πολλά κράτη με στόχο να επηρεάσουν άμεσα και έμμεσα την καλή λειτουργία του κράτους-στόχου ή να περιορίσουν τον ρυθμιστικό του χώρο. Τα Ηνωμένα Έθνη έχουν καταδικάσει τα μονομερή μέτρα καταναγκασμού εδώ και δεκαετίες, ιδίως μετά τη μελέτη ορόσημο της Υποεπιτροπής για την Προώθηση και Προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων το έτος 2000. Η κερδοσκοπία συναλλάγματος ήταν ένα από τα προτιμώμενα εργαλεία για την αποσταθεροποίηση των στοχευμένων οικονομιών. δραστηριότητες οργανισμών αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας, οι οποίες, αν και δεν έχουν δημοκρατική νομιμότητα, επηρεάζουν σοβαρά την οικονομική ικανότητα των κρατών να εκδίδουν ομόλογα και να λαμβάνουν χρηματοδότηση. Η διαφυγή εθνικών κονδυλίων σε φορολογικούς παραδείσους έχει επηρεάσει αρνητικά την ικανότητα των κρατών να ανταποκριθούν στις οικονομικές τους υποχρεώσεις και είναι απαραίτητη η διεθνής συνεργασία για να διασφαλιστεί ο επαναπατρισμός των κεφαλαίων που αφαιρέθηκαν παράνομα από τις αντίστοιχες χώρες. Φαίνεται επίσης ότι διεθνείς εγκληματικές ομάδες ευθύνονται για την κλοπή δημόσιων πόρων, τροφίμων και φαρμάκων, που έχουν βρει το δρόμο τους σε γειτονικές χώρες, επηρεάζοντας την απόλαυση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τους πληθυσμούς για τους οποίους προορίζονταν αρχικά αυτοί οι πόροι. Το Γραφείο του ΟΗΕ για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα μπορεί να βοηθήσει τα κράτη να αντιμετωπίσουν ορισμένα από αυτά τα προβλήματα. Στη Βενεζουέλα υπάρχει ένα πρόσθετο πρόβλημα δολιοφθοράς δημόσιας περιουσίας, εμπρησμούς κατά δημόσιων κτιρίων, νοσοκομείων και άλλων ιδρυμάτων, καταστροφής ηλεκτρικού ρεύματος και τηλεφωνικών γραμμών κ.λπ., που μερικές φορές συνδέονται με προεκλογικές εκστρατείες. Ανησυχώ για τις αναφορές που έχω λάβει σχετικά με αυτές τις πράξεις δολιοφθοράς, οι οποίες θα μπορούσαν ακόμη και να θεωρηθούν υπό τον όρο «τρομοκρατία».
Πρέπει να εκφράσω την εκτίμησή μου προς τις κυβερνήσεις της Βενεζουέλας και του Ισημερινού, οι οποίες κατέβαλαν κάθε προσπάθεια για να απαντήσουν στις ερωτήσεις μου και παρείχαν τεκμηρίωση και στατιστικά στοιχεία, μεταξύ άλλων μέσω παρουσιάσεων σε power point, τις οποίες είμαι στη διαδικασία αξιολόγησης και σύγκρισης με άλλες πηγές πληροφοριών.
Οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών παρείχαν επίσης πολύ χρήσιμη τεκμηρίωση και συναντήθηκα με ΜΚΟ, ιθαγενείς, άτομα και οικογένειες ατόμων υπό κράτηση και άτομα των οποίων οι συγγενείς πέθαναν λόγω της έλλειψης φαρμάκων.
Δυστυχώς, φαίνεται ότι ξεκίνησε μια εκστρατεία εναντίον της αποστολής μου εβδομάδες πριν από την άφιξή μου στο Καράκας και ορισμένοι μάλιστα αποκάλεσαν την αποστολή «ψεύτικη έρευνα». Ομοίως, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αμφισβητήθηκε η αξιοπιστία του ατόμου μου και δέχτηκα ad hominem επιθέσεις, συμπεριλαμβανομένων προσβολών και κάθε είδους κατηγορίας, ακόμη και πριν μιλήσω με έναν μόνο δημοσιογράφο ή δώσω συνέντευξη Τύπου. Αυτό αντανακλά ένα υψηλό επίπεδο πόλωσης και άρνησης αποδοχής ότι ένας ανεξάρτητος εμπειρογνώμονας είναι ανεξάρτητος και ότι έρχεται για να ακούσει και να αξιολογήσει, όχι για να σταθεί και να καταδικάσει.
Υπάρχει μια ανησυχητική εκστρατεία μέσων ενημέρωσης για να εξαναγκάσουν τους παρατηρητές σε μια προκατειλημμένη άποψη, π.χ. ότι υπάρχει μια «ανθρωπιστική κρίση» στη Βενεζουέλα. Θα πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί με την υπερβολή και την υπερβολή, έχοντας κατά νου ότι η «ανθρωπιστική κρίση» είναι τερματικός τεχνικός και θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως πρόσχημα για στρατιωτική επέμβαση και αλλαγή καθεστώτος.
Φυσικά, θα πρέπει να υπάρχει ελεύθερη ροή τροφίμων και φαρμάκων στη Βενεζουέλα, προκειμένου να μετριαστεί η τρέχουσα έλλειψη τροφίμων και φαρμάκων. Αλλά μια τέτοια βοήθεια θα πρέπει να είναι πραγματικά ανθρωπιστική και δεν πρέπει να έχει απώτερους πολιτικούς σκοπούς. Η Διεθνής Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού, η Caritas και άλλοι οργανισμοί θα μπορούσαν σίγουρα να βοηθήσουν στον συντονισμό της εισαγωγής και της διανομής της βοήθειας.
Η κατάσταση στη Βενεζουέλα δεν φτάνει στο κατώφλι της ανθρωπιστικής κρίσης, παρόλο που υπάρχει έλλειψη σε ορισμένους τομείς, υποσιτισμός, ανασφάλεια, αγωνία. Όταν στη Βενεζουέλα είδα επίσης τα μέτρα που έλαβε η κυβέρνηση για την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων και έκανα συστάσεις για τη βελτίωση αυτών των μέτρων. Δεν είναι χρήσιμο απλώς να επαναλαμβάνουμε ότι υπάρχει ένα απαράδεκτο επίπεδο ταλαιπωρίας σε ορισμένους τομείς. Αυτό που είναι κρίσιμο είναι να κάνουμε εποικοδομητικές προτάσεις. Για να διατυπωθούν τέτοιες προτάσεις, είναι σημαντικό να μελετηθούν οι πολλές αιτίες των προβλημάτων. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τον αντίκτυπο της δολιοφθοράς, της αποθησαυρισμού, των δραστηριοτήτων μαύρης αγοράς, του επαγόμενου πληθωρισμού και του λαθρεμπορίου σε τρόφιμα και φάρμακα.
Οι χώρες δεν πρέπει να απομονώνονται και να μποϊκοτάρονται. Αυτό που είναι κρίσιμο είναι να επιδειχθεί ένα επίπεδο διεθνούς αλληλεγγύης μέσω μέτρων ένταξης και μιας συντονισμένης προσπάθειας μέσω διεθνών οργανισμών όπως το UNDP, η UNICEF, ο FAO, το UNAIDS κ.λπ. Ζήτησα συγκεκριμένα από τη Βενεζουέλα να ζητήσει συμβουλευτικές υπηρεσίες και τεχνική βοήθεια από τα Ηνωμένα Έθνη και φαίνεται ότι αυτό το κάλεσμα εισακούστηκε[2]. Συνέστησα επίσης να προσκληθούν άλλοι επτά εισηγητές.
Οι αποστολές του ΟΗΕ δεν εξετάζουν μόνο αρνητικές πτυχές. Οι εισηγητές μπορούν επίσης να τιμήσουν τις καλές πρωτοβουλίες και να αναγνωρίσουν τα διδάγματα που αντλήθηκαν. Στην περίπτωση της Βενεζουέλας, νομίζω ότι το πρόγραμμα της Βενεζουέλας για την κατασκευή κατοικιών χαμηλού κόστους έχει αποδειχθεί καλό και έχει σώσει εκατομμύρια ανθρώπους από τη φτώχεια και την έλλειψη στέγης. Στο Εκουαδόρ θαυμάζω το Εθνικό Αναπτυξιακό Σχέδιο 2017-2021 και τις πρωτοβουλίες για υιοθέτηση Συνθήκης των Ηνωμένων Εθνών για την Κοινωνική Ευθύνη των Διεθνικών Εταιρειών και τη δημιουργία φορολογικού φορέα των Ηνωμένων Εθνών που θα συντόνιζε τις φορολογικές πολιτικές με σκοπό τη σταδιακή κατάργηση του φορολογικού ανταγωνισμού, των φορολογικών παραδείσων και της φοροδιαφυγής. Η πρωτοβουλία για φόρο επί των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών αξίζει καθολικής υποστήριξης.
Αναγνωρίζω επίσης ότι και οι δύο χώρες καταβάλλουν σημαντική προσπάθεια για την επίτευξη των 17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης ενόψει της προθεσμίας του 2030, και ότι αμφότερες αφιερώνουν σημαντικό ποσοστό των εθνικών προϋπολογισμών στις κοινωνικές υπηρεσίες.
Το πιο σημαντικό είναι να διασφαλιστεί η διατήρηση της κοινωνικής ειρήνης. Να προωθήσει το διάλογο μεταξύ όλων των τμημάτων του πληθυσμού, να προσεγγίσει τον ιδιωτικό τομέα και να ακούσει τις προτάσεις του. Τόσο στη Βενεζουέλα όσο και στον Ισημερινό, υπάρχει μεγάλη φιλοδοξία για ειρήνη και δικαιοσύνη, όπως αποκαλούν οι Ισημερινοί καλή ζωή. Αυτό αντικατοπτρίστηκε στη Διακήρυξη του Κίτο του 2014 της Διακοινοβουλευτικής Ένωσης, την οποία επιθυμώ να υποστηρίξω πλήρως, καθώς υποστηρίζω επίσης το ψήφισμα CELAC του 2014 που κηρύσσει τη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική «ζώνη ειρήνης». Αυτές είναι καλές πρακτικές που πρέπει να ακολουθήσετε. Pax optima rerum[3].
[1] http://www.ohchr.org/en/NewsEvents/Pages/DisplayNews.aspx?NewsID=22457&LangID=E
[2] http://www.redpres.com/t26946-venezuela-ampliara-cooperacion-con-la-onu-para-fortalecer-abastecimiento-de-medicamentos#sthash.DYaKh5wI.dpbs
[3] Η ειρήνη είναι το υψηλότερο αγαθό. Σύνθημα της Ειρήνης της Βεστφαλίας, 1648.
Το ZNetwork χρηματοδοτείται αποκλειστικά από τη γενναιοδωρία των αναγνωστών του.
Κάνε μια δωρεά