Η απειλή πολέμου στην Ουκρανία αυξάνεται. Καθώς η μη εκλεγμένη κυβέρνηση στο Κίεβο δηλώνει ανίκανη να ελέγξει την εξέγερση στα ανατολικά της χώρας, ο Τζον Κέρι χαρακτηρίζει τη Ρωσία ένα κράτος αδίστακτο. Οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ένωση εντείνουν τις κυρώσεις κατά του Κρεμλίνου, κατηγορώντας το ότι αποσταθεροποιεί την Ουκρανία. Ο Λευκός Οίκος φέρεται να εγκαινιάζεται μια νέα ψυχροπολεμική πολιτική με στόχο τη μετατροπή της Ρωσίας σε «κράτος παρία».
Αυτό θα μπορούσε να είναι πιο κατανοητό αν αυτό που συμβαίνει τώρα στην ανατολική Ουκρανία δεν ήταν η εικόνα καθρέφτη αυτού που συνέβη στο Κίεβο πριν από μερικούς μήνες. Στη συνέχεια, ένοπλοι διαδηλωτές στην πλατεία Μαϊντάν κατέλαβαν κυβερνητικά κτίρια και απαιτούσαν αλλαγή κυβέρνησης και συντάγματος. Οι ηγέτες των ΗΠΑ και της Ευρώπης υπερασπίστηκαν τους «μασκοφόρους αγωνιστές» και κατήγγειλαν την εκλεγμένη κυβέρνηση για την καταστολή της, όπως τώρα υποστηρίζουν τη χρήση βίας από τη μη εκλεγμένη κυβέρνηση εναντίον των ανταρτών που κατέχουν αστυνομικά τμήματα και δημαρχεία σε πόλεις όπως το Σλαβιάνσκ και το Ντόνετσκ.
«Η Αμερική είναι μαζί σου» Ο γερουσιαστής Τζον Μακέιν είπε στους διαδηλωτές στη συνέχεια, στέκεται ώμο με ώμο με τον αρχηγό του το ακροδεξιό κόμμα Svoboda καθώς ο πρεσβευτής των ΗΠΑ παζαρεύτηκε με το υπουργείο Εξωτερικών για το ποιος θα αποτελούσε τη νέα ουκρανική κυβέρνηση.
Όταν ο Ουκρανός πρόεδρος αντικαταστάθηκε από μια κυβέρνηση που επιλέχθηκε από τις ΗΠΑ, σε μια εντελώς αντισυνταγματική εξαγορά, πολιτικούς όπως ο William Hague παραπλανήθηκε με θρασύτητα το κοινοβούλιο σχετικά με τη νομιμότητα αυτού που είχε συμβεί: την επιβολή μιας φιλοδυτικής κυβέρνησης στον πιο νευραλγικό και πολιτικά διχασμένο γείτονα της Ρωσίας.
Ο Πούτιν τσίμπησε πίσω, βγάζοντας ένα φύλλο από το βιβλίο διαμαρτυρίας των ΗΠΑ - παρόλο που, όπως στο Κίεβο, οι διαδηλώσεις που εξαπλώθηκαν από την Κριμαία στην ανατολική Ουκρανία έχουν προφανώς μαζική υποστήριξη. Αλλά αυτό που ήταν μια ένδοξη κραυγή για ελευθερία στο Κίεβο έγινε η διείσδυση και η ακόρεστη επιθετικότητα στη Σεβαστούπολη και το Λουχάνσκ.
Αφού οι κάτοικοι της Κριμαίας ψήφισαν συντριπτικά υπέρ της ένταξης στη Ρωσία, το μεγαλύτερο μέρος των δυτικών μέσων ενημέρωσης εγκατέλειψε κάθε ένδειξη ισότιμης κάλυψης. Έτσι ο Πούτιν συγκρίνεται πλέον συνήθως με τον Χίτλερ, ενώ ο ρόλος της φασιστικής δεξιάς στους δρόμους και στο νέο ουκρανικό καθεστώς έχει αποκλειστεί από τα περισσότερα ρεπορτάζ ως Πουτινιστική προπαγάνδα.
Επομένως, δεν ακούτε πολλά για την κυβέρνηση της Ουκρανίας λατρεία των συνεργατών των Ναζί εν καιρώ πολέμου και πογκρόμ, ή οι εμπρηστικές επιθέσεις στα σπίτια και τα γραφεία εκλεγμένων κομμουνιστών ηγετών ή η ενσωμάτωση τον ακροδεξιό τομέα στην εθνική φρουρά, ενώ η αντισημιτισμός και λευκή υπεροχή των υπερεθνικιστών της κυβέρνησης υποτιμάται επιμελώς και οι ψευδείς ταυτοποιήσεις των ρωσικών ειδικών δυνάμεων μεταδίδονται ως γεγονός.
Η πραγματικότητα είναι ότι, μετά από δύο δεκαετίες επέκτασης του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά, αυτή η κρίση πυροδοτήθηκε από την προσπάθεια της Δύσης να τραβήξει αποφασιστικά την Ουκρανία στην τροχιά και την αμυντική της δομή, μέσω μιας συμφωνίας σύνδεσης με την ΕΕ ρητά κατά της Μόσχας. Η απόρριψή του οδήγησε στις διαμαρτυρίες του Μαϊντάν και στην εγκατάσταση μιας αντιρωσικής διοίκησης –την οποία απέρριψε η μισή χώρα– που συνέχισε να υπογράφει τις συμφωνίες της ΕΕ και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου ανεξάρτητα.
Καμία ρωσική κυβέρνηση δεν θα μπορούσε να συναινέσει σε μια τέτοια απειλή από έδαφος που βρισκόταν στην καρδιά τόσο της Ρωσίας όσο και της Σοβιετικής Ένωσης. Η απορρόφηση της Κριμαίας από τον Πούτιν και η υποστήριξη της εξέγερσης στην ανατολική Ουκρανία είναι ξεκάθαρα αμυντική και η κόκκινη γραμμή έχει πλέον χαραχθεί: η ανατολική Ουκρανία, τουλάχιστον, δεν πρόκειται να καταπιεί το ΝΑΤΟ ή την ΕΕ.
Αλλά και οι κίνδυνοι πολλαπλασιάζονται. Η Ουκρανία έχει αποδειχθεί ότι δεν είναι σχεδόν ένα λειτουργικό κράτος: η πρώην κυβέρνηση δεν μπόρεσε να εκκαθαρίσει το Μαϊντάν και το καθεστώς που υποστηρίζεται από τη Δύση είναι «ανήμπορο» ενάντια στις διαδηλώσεις στη σοβιετική-νοσταλγική βιομηχανική Ανατολή. Παρ' όλη τη συζήτηση για τους παραστρατιωτικούς «πράσινους άντρες» (που αποδεικνύεται ότι είναι στη συντριπτική τους πλειοψηφία Ουκρανοί), η εξέγερση έχει επίσης ισχυρά κοινωνικά και δημοκρατικά αιτήματα: ποιος θα υποστηρίξει ένα δημοψήφισμα για την αυτονομία και τους εκλεγμένους κυβερνήτες;
Εν τω μεταξύ, οι ΗΠΑ και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί τους επιβάλλουν κυρώσεις και υπαγορεύουν όρους στη Ρωσία και τους προστατευόμενους της στο Κίεβο, ενθαρρύνοντας τη στρατιωτική καταστολή των διαδηλωτών μετά από επισκέψεις του Τζο Μπάιντεν και του διευθυντή της CIA, Τζον Μπρέναν. Αλλά με ποιο δικαίωμα εμπλέκονται οι ΗΠΑ, ενσωματώνοντας κάτω από τη στρατηγική τους ομπρέλα ένα κράτος που δεν υπήρξε ποτέ μέλος του ΝΑΤΟ και του οποίου η τελευταία εκλεγμένη κυβέρνηση ήρθε στην εξουσία σε μια πλατφόρμα ρητής ουδετερότητας; Δεν έχει καμία, φυσικά – γι' αυτό η κρίση στην Ουκρανία αντιμετωπίζεται με τόσο διαφορετικό πρίσμα στο μεγαλύτερο μέρος του κόσμου. Μπορεί να υπάρχουν λίγοι παγκόσμιοι υποστηρικτές του ολιγαρχικού συντηρητισμού και του εθνικισμού του Πούτιν, αλλά το αντίβαρο της Ρωσίας στην αυτοκρατορική επέκταση των ΗΠΑ είναι ευπρόσδεκτο, από την Κίνα μέχρι τη Βραζιλία.
Στην πραγματικότητα, μια έκβαση της κρίσης είναι πιθανό να είναι μια στενότερη συμμαχία μεταξύ Κίνας και Ρωσίας, καθώς οι ΗΠΑ συνεχίζουν τον αντικινεζικό «στρίφο» τους προς την Ασία. Και παρά την αυξανόμενη βία, το κόστος σε ζωές της εμπλοκής της Ρωσίας στην Ουκρανία ήταν μέχρι στιγμής ελάχιστο σε σύγκριση με οποιαδήποτε σημαντική δυτική επέμβαση που θέλετε να σκεφτείτε για δεκαετίες.
Ωστόσο, ο κίνδυνος εμφυλίου πολέμου αυξάνεται και μαζί του οι πιθανότητες να συρθούν εξωτερικές δυνάμεις στη σύγκρουση. Ο Μπαράκ Ομπάμα έχει ήδη στείλει συμβολικές δυνάμεις στην ανατολική Ευρώπη και δέχεται πιέσεις, τόσο από Ρεπουμπλικάνους όσο και από γεράκια του ΝΑΤΟ όπως η Πολωνία, να στείλει πολλές ακόμη. Τόσο τα αμερικανικά όσο και τα βρετανικά στρατεύματα πρόκειται να συμμετάσχουν στις στρατιωτικές ασκήσεις του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία αυτό το καλοκαίρι.
Οι ΗΠΑ και η ΕΕ έχουν ήδη παίξει υπερβολικά το χέρι τους στην Ουκρανία. Ούτε η Ρωσία ούτε οι δυτικές δυνάμεις μπορεί να θέλουν να επέμβουν άμεσα, και ο ουκρανός πρωθυπουργός επινοεί μια τρίτος παγκόσμιος πόλεμος προφανώς δεν είναι εξουσιοδοτημένο από τους χορηγούς του στην Ουάσιγκτον. Όμως, έναν αιώνα μετά το 1914, ο κίνδυνος ακούσιων συνεπειών θα πρέπει να είναι αρκετά προφανής – καθώς ο κίνδυνος επιστροφής της σύγκρουσης μεγάλων δυνάμεων αυξάνεται. Η πίεση για τερματισμό της κρίσης μέσω διαπραγματεύσεων είναι απαραίτητη.
Twitter @SeumasMilne
Το ZNetwork χρηματοδοτείται αποκλειστικά από τη γενναιοδωρία των αναγνωστών του.
Κάνε μια δωρεά
1 Σχόλιο
Στη νότια και ανατολική Ουκρανία, οι εντάσεις κλιμακώνονται γρήγορα, με περισσότερους από 40 διαδηλωτές κατά του Κιέβου/φιλορώσων να πεθαίνουν τραγικά σε πυρκαγιά στην αίθουσα συνδικάτων στην Οδησσό, μετά από πυροβολισμό διαδηλωτή υπέρ του Κιέβου. Οι κυβερνητικές δυνάμεις της Ουκρανίας έχουν περικυκλώσει το Σλαβιάνσκ και συναντούν την αντίσταση από τις ομάδες πολιτοφυλακής που έχουν αναλάβει τον έλεγχο εκεί. Στο Ντόνετσκ, τα γραφεία του ολιγάρχη που διορίστηκε από το Κίεβο ως περιφερειακός κυβερνήτης έχουν απολυθεί από φιλορωσικές δυνάμεις. Το Κίεβο, η Μόσχα και η Δύση έχουν τις δικές τους ατζέντες εν μέσω αυτής της αναταραχής. Ίσως είναι σε θέση να διαπραγματευτούν μια συμφωνία μεταξύ τους που θα αφήνει έξω την οργανωμένη φιλορωσική αντιπολίτευση στην ανατολική Ουκρανία, όπως έκαναν στη Συμφωνία της Γενεύης.