Είναι πλέον σαφές ότι τα προβλήματα του ελληνική οικονομία – και η ευρωζώνη – δεν έχουν και δεν μπορούν να λυθούν με τη μεγάλη έγχυση έκτακτης χρηματοδότησης από την ΕΚΤ και το ΔΝΤ. Ζητείται από την ελληνική κυβέρνηση να εφαρμόσει μέτρα λιτότητας που θα προκαλέσουν σημαντική μείωση των εισοδημάτων και της απασχόλησης όχι μόνο τώρα αλλά στο ορατό μέλλον, και τα οποία δεν θα διορθώσουν τις υπάρχουσες ανισορροπίες αλλά στην πραγματικότητα θα τις επιδεινώσουν.
Οι υπερχρεωμένες φτωχές χώρες (ΥΦΧ) της Αφρικής θα μπορούσε να πει στους Έλληνες δύο πράγματα για αυτή τη διαδικασία. Θα μπορούσαν να τους πουν πώς τα αποπληθωριστικά μέτρα που επιβάλλονται στις κυβερνήσεις οδηγούν την οικονομική δραστηριότητα σε μια καθοδική πορεία που καταστρέφει τις υπάρχουσες δυνατότητες και προοπτικές για μελλοντική ανάπτυξη και ωθεί μεγάλα τμήματα του πληθυσμού σε μια εύθραυστη και ανασφαλή υλική ύπαρξη. Θα μπορούσαν να τους πουν πώς είναι ουσιαστικά μη βιώσιμο, επειδή η πτώση του ΑΕΠ καθιστά ολοένα και πιο δύσκολη την εξυπηρέτηση του χρέους, το οποίο με τη σειρά του συνεχίζει όχι μόνο να συσσωρεύεται, αλλά ακόμη και να επεκτείνεται, λόγω των απλήρωτων τόκων που συνεχώς προστίθενται στο κεφάλαιο. και στη συνέχεια επιδεινώθηκε, έτσι ώστε το χρέος της χώρας να συνεχίζει να αυξάνεται ακόμη και χωρίς νέες εισροές. Θα μπορούσαν να τους πουν πώς τελικά δεν θα υπάρξει εναλλακτική λύση από την αναδιάρθρωση του χρέους, επειδή το πρόβλημα θα αυξηθεί σε μέγεθος ακόμη και με (και εν μέρει λόγω) των πιο αυστηρών μέτρων λιτότητας που εφαρμόζονται. Θα μπορούσαν να τους πουν για τη δική τους εμπειρία από πολλές χαμένες δεκαετίες οικονομικής οπισθοδρόμησης, που θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί εάν η αναδιάρθρωση του χρέους είχε πραγματοποιηθεί πολύ νωρίτερα και είχε ακολουθήσει μια διαφορετική σειρά πολιτικών για την οικονομική ανάκαμψη.
Αυτή η εμπειρία θα πρέπει να υποδεικνύει το προφανές δίδαγμα: ότι δεν υπάρχει εναλλακτική λύση σε μια μεγάλη αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, που συνεπάγεται ζημία από τους διεθνείς δανειστές που δεν επέδειξαν τη δέουσα επιμέλεια στην πράξη του δανεισμού. Αν δεν γίνει τώρα, θα πρέπει ούτως ή άλλως να συμβεί κάποια στιγμή στο μέλλον, αφού δημιουργηθεί μεγάλη υλική στενοχώρια στην Ελλάδα.
Γιατί δεν γίνεται καν λόγος για ένα τόσο προφανές συμπέρασμα; Μια αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους θα συνεπαγόταν ένα αρκετά μεγάλο κούρεμα για τις γερμανικές και γαλλικές τράπεζες που δάνεισαν εκτεταμένα κατά τη διάρκεια της άνθησης και βοήθησαν στη δημιουργία ανισορροπιών που έκαναν την ελληνική οικονομία λιγότερο ανταγωνιστική από αυτήν της Γερμανίας, για παράδειγμα. Αυτό δεν μπορεί να επιτραπεί να συμβεί, επομένως το βάρος της προσαρμογής βαρύνει εξ ολοκλήρου τον ελληνικό λαό, για αρκετές γενιές, σε μια διαδικασία που θα είναι σαφώς μη βιώσιμη.
Γίνεται χειρότερο. Άλλες χώρες που φαίνεται ότι αντιμετωπίζουν πιθανά προβλήματα όπως η Ελλάδα κινούνται ήδη προς τα εκεί μέτρα λιτότητας και συσταλτικές μακροοικονομικές πολιτικές που είναι βέβαιο ότι θα απειλήσουν την εύθραυστη οικονομική ανάκαμψη και θα προκαλέσουν ή θα εντείνουν την επόμενη ύφεση. Η Ισπανία μόλις ανακοίνωσε όχι μόνο αυστηροποίηση των νομισματικών πολιτικών, αλλά και δημοσιονομική συρρίκνωση που συνεπάγεται περικοπές στους μισθούς και τις συντάξεις του δημόσιου τομέα και πολλά άλλα. Αυτό είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτο, διότι μέχρι πριν από δύο χρόνια η Ισπανία είχε δημοσιονομικό πλεόνασμα (το έλλειμμα οφειλόταν στον ιδιωτικό τομέα) και τα πρόσφατα ελλείμματά της είναι εξ ολοκλήρου αποτέλεσμα της κρίσης.
Η Ιρλανδία υφίσταται ήδη το πιο ακραίο πακέτο αποπληθωρισμού που συνεπάγεται σημαντική μείωση του ΑΕΠ και περικοπές των δημοσίων δαπανών σε όλους τους τομείς, από τη φυσική υποδομή μέχρι την εκπαίδευση. Οι χώρες της Βαλτικής, όχι μόνο η Λετονία, η οποία έχει πρόγραμμα του ΔΝΤ, αλλά και η Εσθονία, όπου ο πόνος είναι αυτοπροκαλούμενος, βιώνουν δραματική μείωση των εισοδημάτων, την απασχόληση και τους μισθούς λόγω των αυστηρών πακέτων λιτότητας. Στη Ρουμανία, υπήρξε το αξιοσημείωτο θέαμα της αστυνομίας να βγαίνει στους δρόμους για να διαμαρτυρηθεί για τις μειώσεις των μισθών τους. Στη Βρετανία, η νέα κυβέρνηση συζητά ήδη μέτρα για τη μείωση του ελλείμματος μειώνοντας τις δαπάνες και αυξάνοντας τους έμμεσους φόρους.
Όλες αυτές οι χώρες ελπίζουν ότι μπορούν εξάγουν τον τρόπο τους έξω από αυτό το χάος, αλλά αυτό απλά δεν είναι εφικτό καθώς οι αριθμοί δεν αθροίζονται. Έτσι, αυτές οι χώρες – και από τη σύνδεση, η υπόλοιπη Ευρώπη – καταδικάζονται ουσιαστικά σε μια περίοδο στασιμότητας ή μείωσης των εισοδημάτων, με όλα τα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα που θα δημιουργήσουν.
Πώς μπορεί να ληφθεί τόσο σοβαρά υπόψη ένα τέτοιο παράλογο σύνολο πολιτικών; Το πρόβλημα είναι ότι η δύναμη των οικονομικών –στην πολιτική, στα μέσα ενημέρωσης και στον καθορισμό των εθνικών και διεθνών οικονομικών πολιτικών– παραμένει αμείωτη παρά τις πρόσφατες υπερβολές και αποτυχίες της. Γι' αυτό η αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους δεν είναι στην ημερήσια διάταξη. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι συζητήσεις για δημοσιονομική εξισορρόπηση τόσο σπάνια αναφέρονται σε φόρους επί του κεφαλαίου, και πολύ λιγότερο στους ίδιους χρηματοπιστωτικούς τομείς που επωφελήθηκαν από μεγάλα προγράμματα διάσωσης με δημόσια χρηματοδότηση και τώρα επιδιώκουν να λύσουν τα χέρια που τους ταΐσαν.
Ο Jayati Ghosh είναι Καθηγητής Οικονομικών και επί του παρόντος επίσης Πρόεδρος στο Κέντρο Οικονομικών Σπουδών και Σχεδιασμού, Σχολή Κοινωνικών Επιστημών, στο Πανεπιστήμιο Jawaharlal Nehru, στο Νέο Δελχί της Ινδίας. Με τον CP Chandrasekhar, συνέγραψε Crisis as Conquest: Learning from East Asia.
Το ZNetwork χρηματοδοτείται αποκλειστικά από τη γενναιοδωρία των αναγνωστών του.
Κάνε μια δωρεά