Τα 60ά γενέθλια των ιδρυμάτων του Μπρέτον Γουντς – της Παγκόσμιας Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) – θα γιορταστούν επίσημα στις αρχές του επόμενου μήνα, εν μέσω της απόσπασης της προσοχής της προεδρικής εκστρατείας των ΗΠΑ. Υπουργοί Οικονομικών και τραπεζίτες θα συγκεντρωθούν στην Ουάσιγκτον για τα τρομερά δίδυμα; ετήσια συνάντηση και η Κινητοποίηση για την Παγκόσμια Δικαιοσύνη και τα 50 Χρόνια που βασίζεται στο DC είναι αρκετά! Το Δίκτυο θα φιλοξενήσει ορισμένες εκδηλώσεις μικρής κλίμακας.
Τα δύο μεγάλα Διεθνή Χρηματοπιστωτικά Ιδρύματα (ΔΧΟ) συνεχίζουν να δείχνουν την περιφρόνησή τους για τις κοινωνίες και τα περιβάλλοντα. Σε όλο τον κόσμο, ομάδες της κοινωνίας των πολιτών, ειδικά εκείνες που σχετίζονται με το "IFI's -OUT!" Το κίνημα κήρυξε την 1-12 Οκτωβρίου διεθνή περίοδο διαμαρτυρίας.
Τα θεσμικά όργανα είναι απλώς αδιαπέραστα από τη μεταρρύθμιση, όπως φαίνεται από το ύπουλο τραπεζικό δάνειο 103 εκατομμυρίων δολαρίων την περασμένη εβδομάδα με στόχο την ιδιωτικοποίηση των αστικών υδάτινων πόρων της Γκάνα (βλ. μαζική εκστρατεία κατά της ιδιωτικοποίησης.
Ας σταθούμε πρώτα λίγο περισσότερο σε ένα πρόβλημα που τέθηκε εν συντομία στο σχόλιο του Bond στο ZNet στις 22 Ιουλίου: Συνεργατισμός ΜΚΟ.
Για παράδειγμα, πριν από μερικές εβδομάδες, η World Vision ζήτησε ανησυχητικά έναν μεγαλύτερο ρόλο του ΔΝΤ στη χρηματοπιστωτική «εποπτεία» της χώρας, παρά το ιστορικό ανικανότητας του ΔΝΤ κατά τη διάρκεια των κρίσεων των αναδυόμενων αγορών (https://worldvision.org.nz/reports/onestepforward .pdf).
Περαιτέρω, ένας λόγος για την απαίσια απόφαση της Παγκόσμιας Τράπεζας στις 3 Αυγούστου να απορρίψει μια σύσταση για διακοπή της χρηματοδότησης πετρελαίου/φυσικού αερίου που έγινε από τη δική της πολυμερή εταιρεία Extractive Industries Review (EIR), ήταν η θέση της ΜΚΟ που υιοθετήθηκε τις προηγούμενες ημέρες. Η αποδυνάμωση της αποφασιστικότητας, μετά από μια σύντομη έκρηξη μαχητικότητας στο Σιάτλ/Ουάσιγκτον/Πράγα το 2000, έχει καταστεί εξουθενωτική σε πολλές καθιερωμένες ΜΚΟ και με τη σειρά του ενισχύει τα χειρότερα στοιχεία στην Τράπεζα και το ΔΝΤ.
Πριν από τέσσερα χρόνια, περισσότερες από 200 ομάδες από περισσότερες από 50 χώρες προέτρεψαν την Τράπεζα να σταματήσει να χρηματοδοτεί έργα εξόρυξης και εξόρυξης ορυκτών καυσίμων. Τον Δεκέμβριο του 2001, δέκα ανώτερα διευθυντικά στελέχη της Τράπεζας συναντήθηκαν με δώδεκα ηγέτες της κοινωνίας των πολιτών για να εξερευνήσουν ένα νέο πλαίσιο για διάλογο και δέσμευση: την Κοινή Επιτροπή Διευκόλυνσης (JFC).
Οι νέες συμμαχίες ΜΚΟ θεωρήθηκαν κρίσιμες στον πρόσφατο απόηχο μιας Παγκόσμιας Επιτροπής για τα Φράγματα που επέκρινε σκληρά τα έργα της Τράπεζας και την καταδικαστική Πρωτοβουλία Συμμετοχικής Αναθεώρησης της Διαρθρωτικής Προσαρμογής, την οποία η Τράπεζα προσπάθησε να σαμποτάρει (ενθαρρύνοντας τη μη συμμόρφωση των κρατών του Τρίτου Κόσμου και με αποχώρηση, αντίστοιχα).
Το JFC εμφανίστηκε ακριβώς στην ώρα του. Η Τράπεζα δημιούργησε ή επέκτεινε κερδοφόρες οικονομικές και θεσμικές σχέσεις με πολλές βασικές ΜΚΟ, συμπεριλαμβανομένης της Civicus που είναι εγγεγραμμένη στις ΗΠΑ, με έδρα το Γιοχάνεσμπουργκ.
Μαζί με συναδέλφους στην Ένωση για τα Δικαιώματα των Γυναικών στην Ανάπτυξη, την Ομάδα Εργασίας ΜΚΟ Ευρώπης-Κεντρικής Ασίας, τη Διεθνή Συνομοσπονδία Ελεύθερων Συνδικάτων, την Παγκόσμια Συνομοσπονδία Εργασίας, τις Παγκόσμια Πρωτοβουλίες για την Υποστήριξη Επιχορηγητών και την Παγκόσμια YWCA, η Civicus καθάρισε τη σύσταση του EIR να τερματίσει τον δανεισμό πετρελαίου και άνθρακα, σε επιστολή του προς τον πρόεδρο της Τράπεζας Τζέιμς Βόλφενσον πριν από δύο μήνες, προτείνοντας πολύ πιο αδύναμες μεταρρυθμίσεις.
Η επιστολή της JFC της 19ης Ιουλίου περιείχε μόνο μια διαφανώς κούφια απειλή: «Η μελλοντική σχέση και οι αλληλεπιδράσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας με την κοινωνία των πολιτών διακυβεύονται». Ωστόσο, η Civicus είχε παράσχει στον Wolfensohn μια εσωτερική δημοσκόπηση δώδεκα ημέρες νωρίτερα, στην οποία το 52% των μελών της ΜΚΟ ανέφεραν «καλές» σχέσεις με την Τράπεζα και το 80% επιθυμούσαν περαιτέρω δέσμευση της JFC – σε έντονη αντίθεση με την αυξανόμενη παγκόσμια κινητοποίηση της βάσης/εργατικού δυναμικού για αποδυνάμωση και αποπληρωμή από την Τράπεζα (http://www.worldbankboycott.org).
Σκεφτείτε τις άνετες προσωπικές διασυνδέσεις που εμπλέκονται. Κατά τη διάρκεια του 2002, αφότου η Civicus ανέλαβε τον πρωταγωνιστικό ρόλο της JFC, πλήρωσε στον Tim Cullen με έδρα την Οξφόρδη 51,981 $ για συμβουλευτικές υπηρεσίες. Μέχρι το 1999, ο Κάλεν ήταν ανώτερος σύμβουλος της Παγκόσμιας Τράπεζας για εξωτερικές υποθέσεις και επικεφαλής εκπρόσωπος, μετά από καριέρα στη Ford Motor Company και στη μετέπειτα χρεοκοπημένη Continental Illinois Bank. Ίσως η σύνδεση του Κάλεν ήταν μια σοφή επένδυση: ο γενικός γραμματέας της Civicus προσκλήθηκε στη συνέχεια να δώσει την Προεδρική Διάλεξη της Παγκόσμιας Τράπεζας τον Φεβρουάριο του 2003.
Ασφαλώς, οι ΜΚΟ του JFC δεν ήταν οι μόνοι που αποφεύγουν τις συγκρούσεις όταν επρόκειτο για την κύρια σύσταση EIR. Μια δήλωση υπογραφής ΜΚΟ της 7ης Ιουλίου στο Wolfensohn (που διοργανώθηκε από την can'tholic Relief Services) επίσης δεν αναφέρθηκε στην κύρια σύσταση του EIR, τη διακοπή της χρηματοδότησης πετρελαίου και άνθρακα. Πολλοί από τους υπογράφοντες ΜΚΟ πιθανόν να έβαλαν το όνομά τους στην αντιπαραγωγική επιστολή από άγνοια, ενώ κάποιοι θα μπορούσαν να υποστηρίξουν ότι ο κύριος αγώνας είχε ήδη χαθεί.
Αλλά η επιστολή προς τον Wolfensohn περιελάμβανε αυτό το χαζό Q&A: «Θα συνέχιζε η Τράπεζα να δανείζει ακόμα κι αν μια κυβέρνηση αρνιόταν να είναι διαφανής σχετικά με τα δικά της έσοδα; Κάτι τέτοιο θα σήμαινε σοβαρή υπονόμευση της ίδιας της αξιοπιστίας της Τράπεζας και, ακόμη χειρότερα, των δικών της στόχων για την προώθηση της ανάπτυξης και τη μείωση της φτώχειας». Μόλις ανησυχείτε για την αξιοπιστία της Τράπεζας και αποδεχτείτε τον μύθο της μείωσης της φτώχειας, ήρθε η ώρα να κοιτάξετε στον καθρέφτη και να ελέγξετε ποιανού πλευρά είστε.
Ομοίως, στις αρχές του περασμένου μήνα, το ευρέως διανεμημένο ενημερωτικό δελτίο ηλεκτρονικού ταχυδρομείου της Civicus έθεσε τη συζήτηση για το EIR ως τον κύριο τίτλο, αλλά παρείχε στους αναγνώστες μόνο την πλευρά της ιστορίας της Παγκόσμιας Τράπεζας. Δύο μέρες αργότερα, πιθανώς γνωρίζοντας ότι τουλάχιστον μια κρίσιμη μάζα κατεστραμμένων ΜΚΟ θα αποδεχόταν πειθήνια την απόφαση, ο Wolfensohn και το συμβούλιο του απέρριψαν τη σύσταση να σταματήσουν τη χρηματοδότηση του πετρελαίου και του άνθρακα.
Μερικές ΜΚΟ, συμπεριλαμβανομένων των Friends of the Earth International και του Ινστιτούτου Πολιτικών Μελετών; Η Sustainable Energy and Economy Network, ήταν κατάλληλα εξαγριωμένη, αλλά η ζημιά από τους συναδέλφους τους είχε γίνει. Η υπερθέρμανση του πλανήτη, οι πόλεμοι των πόρων, η διαφθορά, η καταστροφή και ο θάνατος στις ιθαγενείς κοινότητες και η οικολογική υποβάθμιση θα ενταθούν, εν μέρει χάρη στη συμπαιγνία και την αποτυχία των άσπονδων ΜΚΟ.
Τέτοιες τάσεις συμμαχίας ελίτ είναι επίσης ένα σοβαρό πρόβλημα στη Νότια Αφρική – που χρονολογούνται στις αρχές της δεκαετίας του 1990, όταν το απερχόμενο καθεστώς φυλετικού απαρτχάιντ της Πρετόρια και οι μεγάλες επιχειρήσεις του Γιοχάνεσμπουργκ μαζί έθρεψαν φιλικούς νεοφιλελεύθερους του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου για να κωδικοποιήσουν το ταξικό απαρτχάιντ. Ένας δείκτης ήταν ένα δάνειο 850 εκατομμυρίων δολαρίων από το ΔΝΤ τον Δεκέμβριο του 1993, με τυποποιημένες νεοφιλελεύθερες χορδές.
Το πρόβλημα μερικές φορές αντιμετωπίζεται από την πίεση των ακτιβιστών. Στα τέλη του 1996, ο διευθύνων σύμβουλος του ΔΝΤ Michel Camdessus επισκέφτηκε το Γιοχάνεσμπουργκ, καταλύοντας την έναρξη της Εκστρατείας κατά του Νεοφιλελευθερισμού στη SA (το κύριο προηγούμενο των Κοινωνικών Κινημάτων Indaba, που φιλοξενεί τις αντιιμπεριαλιστικές διαδηλώσεις της Νότιας Αφρικής). Το Camdessus προσέλκυσε αρκετές έντονες διαμαρτυρίες και οι συνδικαλιστές εξόργησαν τον υπουργό Οικονομικών Trevor Manuel αρνούμενος μια πρόσκληση για συνομιλία με το αφεντικό του ΔΝΤ. Πότε Camdessus; Ο διάδοχος, Horst Kohler, έφτασε τέσσερα χρόνια αργότερα, η Jubilee SA και οι κοινοτικοί σύμμαχοί τους τον καλωσόρισαν με ένα αυθόρμητο, ανατρεπτικό demo.
Αυτή την εβδομάδα, ο αντικαταστάτης του Κόλερ, ο πρώην συντηρητικός Ισπανός υπουργός Οικονομικών Ροντρίγκο ντε Ράτο, διατήρησε την κληρονομιά, ζητώντας σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα να συναντηθεί με την «Κοινοτική Εκλογική Περιφέρεια» του Εθνικού Συμβουλίου Οικονομικής Ανάπτυξης και Εργασίας (ένα φόρουμ ενδιαφερομένων για τη σύναψη συμφωνιών). Ο συνέδριο, Selby Shezi, οργάνωσε μποϊκοτάζ: «Γνωρίζουμε ότι έχει περάσει μέρες μιλώντας με επιχειρήσεις και κυβέρνηση, αλλά δεν είχε καν την ευγένεια να ενημερώσει την κοινότητα και τις εργατικές εκλογικές περιφέρειες ότι θα επισκεπτόταν μέχρι την ενδέκατη ώρα.
Ακόμα κι αν υπάρχει νέος διευθύνων σύμβουλος, στο ΔΝΤ είναι συνηθισμένο. Το Ταμείο δεν ασχολείται σοβαρά με την αντιμετώπιση των προβλημάτων οικονομικής ανάπτυξης στη Νότια Αφρική και δεν ενδιαφέρεται για τις απόψεις των εργαζομένων και των φτωχών της χώρας μας».
Εκτός από την εθιμοτυπία των προσκλήσεων, γιατί η κοινωνία των πολιτών είναι τόσο εχθρική προς τον Ράτο; Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Johns Hopkins Vicente Navarro παρείχε τη μη εξουσιοδοτημένη βιογραφία του ηγέτη του ΔΝΤ (στις 19 Ιουνίου στη διεύθυνση http://www.counterpunch.org): «Ο Ράτο είναι ακροδεξιός. Ενώ βρισκόταν στο υπουργικό συμβούλιο του Aznar, υποστήριξε πολιτικές όπως η καθιστώντας τη θρησκεία υποχρεωτικό μάθημα στα σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, απαιτώντας περισσότερες ώρες εκπαίδευσης στα θρησκευτικά παρά στα μαθηματικά, αναιρώντας την προοδευτικότητα στον κώδικα εσωτερικών εσόδων, χρηματοδοτώντας το Ίδρυμα που δεν είναι αφιερωμένο στην προώθηση του φράγκου (δηλαδή, ο ισπανικός φασισμός), ποτέ δεν καταδικάζει τη φασιστική δικτατορία κ.ο.κ.
Στον οικονομικό χώρο, μείωσε δραματικά τις δημόσιες κοινωνικές δαπάνες ως τρόπο εξάλειψης του δημόσιου ελλείμματος της ισπανικής κυβέρνησης και ήταν ο υπεύθυνος για την ανάπτυξη του πιο αυστηρού κοινωνικού προϋπολογισμού από όλες τις κυβερνήσεις της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Η εξάλειψη του ελλείμματος στον προϋπολογισμό της ισπανικής κυβέρνησης είχε τεράστιο κοινωνικό κόστος».
Η υπηρεσία ανασκόπησης Τύπου της Παγκόσμιας Τράπεζας στις 8 Σεπτεμβρίου συνόψισε τις εντολές πορείας: «Κατά τη διήμερη επίσκεψή του, ο ντε Ράτο επαίνεσε τον Πρόεδρο Thabo Mbeki και την οικονομική του ομάδα για την πρόοδο που είχε σημειώσει η Νότια Αφρική στην ανοικοδόμηση της οικονομίας της. Το ΔΝΤ υποστήριξε ιδιαίτερα την πολιτική της κυβέρνησης για ιδιωτικοποίηση κρατικών περιουσιακών στοιχείων, είπε.
Ερωτηθείς για τις απώλειες θέσεων εργασίας που συνδέονται με τις ιδιωτικοποιήσεις, απάντησε ότι η απώλεια θέσεων εργασίας πρέπει να αντισταθμιστεί από την αύξηση της ανάπτυξης και της αποτελεσματικότητας στη χώρα συνολικά. Το ΔΝΤ συνέστησε μια πιο ευέλικτη αγορά εργασίας για την αύξηση της απασχόλησης στη Νότια Αφρική. «Δεν είναι καλό να παρέμβει η κυβέρνηση», είπε ο ντε Ράτο. «Το ΔΝΤ είδε περιθώρια για «ενίσχυση» της ιδιωτικοποίησης του τομέα ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας».
Στην πραγματικότητα, η Νότια Αφρική έχει χάσει τουλάχιστον 100,000 θέσεις εργασίας λόγω ιδιωτικοποιήσεων, καθώς η ανεργία έχει διπλασιαστεί από την απελευθέρωση το 1994. Οι περιοδικές εκστρατείες εργασίας/κοινότητας έχουν τουλάχιστον επιβραδύνει την ιδιωτικοποίηση της ηλεκτρικής ενέργειας, έτσι ο ντε Ράτο έκανε μια αρκετά βάναυση πολιτική παρέμβαση.
Σίγουρα τότε, ο Ράτο ήταν μια καλή επιλογή για να διευθύνει έναν παθολογικά αντιδημοκρατικό θεσμό. Υπενθυμίζεται ότι η Υποσαχάρια Αφρική έχει μόνο δύο θέσεις εκτελεστικού διευθυντή στο 24μελές συμβούλιο του ΔΝΤ/Τράπεζας, ενώ οκτώ πλούσιες χώρες έχουν από μία έδρα η καθεμία. Σε απάντηση, η Επιτροπή Ανάπτυξης για τη χάραξη πολιτικής, υπό την προεδρία του Manuel της Νότιας Αφρικής, πρόσφερε απλώς μια «στενή, τεχνοκρατική» στρατηγική διακυβέρνησης –όπως ερμήνευσαν οι Financial Times– η οποία θα πρόσθεταν μόνο έναν επιπλέον εκπρόσωπο από τον Τρίτο Κόσμο στο διοικητικό συμβούλιο.
Στην ετήσια συνεδρίαση του ΔΝΤ/Τράπεζας το 2003 στο Ντουμπάι, όταν ρωτήθηκε γιατί δεν σημειώθηκε πρόοδος στον εκδημοκρατισμό της Τράπεζας/ΔΝΤ, ο Μανουέλ απάντησε: «Δεν νομίζω ότι μπορείς να ωριμάσεις αυτή την ντομάτα στύβοντάς την».
Η απροθυμία για συμπίεση ήταν και πάλι εμφανής τον Μάρτιο του τρέχοντος έτους, όταν ο Μανουέλ έστειλε μια φειδωλή επιστολή δύο σελίδων σε συναδέλφους μέλη της Επιτροπής, υποστηρίζοντας ότι οι μεταρρυθμίσεις στα δικαιώματα ψήφου του ΔΝΤ/Τράπεζας «είναι πιθανό να αναβληθούν για κάποιο χρονικό διάστημα». Στις εαρινές συνεδριάσεις της Τράπεζας/ΔΝΤ του επόμενου μήνα στην Ουάσιγκτον, ο Μανουέλ δεν σημείωσε καμία πρόοδο, ακόμη και στην ιδέα του ότι μια «ομάδα εξέχων προσώπων». να συντάξει μια ουδέτερη έκθεση σχετικά με τη διακυβέρνηση του διοικητικού συμβουλίου εντός ενός έτους. Ούτε η επιστολή του Μανουέλ αναφερόταν στο άκρως αμφιλεγόμενο ερώτημα ποιος θα διοικούσε το ΔΝΤ.
Υπήρξε, εκείνη τη στιγμή, μια μικρή εξέγερση του παλατιού σε εξέλιξη – στην οποία συμμετείχαν ακόμη και ορισμένοι κορυφαίοι διευθυντές του ΔΝΤ/Τράπεζας – ενάντια στη μέθοδο επιλογής. Κατά ειρωνικό τρόπο, παρά τα τέσσερα χρόνια πίεσης από τον Manuel και άλλους πολιτικούς του Τρίτου Κόσμου για τη μεταρρύθμιση του Bretton Woods, η διαδοχή της ηγεσίας του ΔΝΤ ήταν λιγότερο επιδεκτική στην Αφρική το 2004 από ό,τι το 2000.
Στον προηγούμενο αγώνα για τη θέση του διευθύνοντος συμβούλου, οι υπουργοί Οικονομικών της Αφρικής υιοθέτησαν αυτό που το περιοδικό Time περιέγραψε ως «έξυπνη» στρατηγική: διορίζοντας τον Στάνλεϊ Φίσερ, τον γεννημένο στη Ζάμπια, μεγάλωσε στη Νότια Αφρική, αναπληρωτή διευθύνοντα σύμβουλο του ΔΝΤ.
Το «μοιραίο ελάττωμα» του Φίσερ, σύμφωνα με το Time, ήταν η αμερικανική υπηκοότητα. Αντίθετα, ο Kohler πήρε τη δουλειά, χάρη στον άγραφο κανόνα που μοιράζει τέτοια λάφυρα μεταξύ των ΗΠΑ και της Ευρώπης. Το 2004, οι Αφρικανοί υπουργοί Οικονομικών δεν έκαναν καμία τέτοια έξυπνη προσπάθεια, και αντίθετα εξέφρασαν ευγενικά την ελπίδα για μερικούς ακόμη συμβούλους του Ράτο και λίγους ακόμη πόρους για τους δύο Αφρικανούς διευθυντές.
Εν τω μεταξύ, τα λαϊκά κινήματα της ηπείρου συνεχίζουν να μιλούν ανοιχτά ενάντια στους θεσμούς του Μπρέτον Γουντς. Πριν από τρεις μήνες, μια συνάντηση του Κέιπ Τάουν των Ιωβηλαίων μελών της Νότιας Αφρικής και συμμάχων από δέκα αφρικανικές χώρες, τη Λατινική Αμερική και την Ασία ζήτησε την πλήρη άνευ όρων ακύρωση του συνολικού χρέους της Αφρικής. αποζημιώσεις για ζημίες που προκλήθηκαν από καταστροφή χρέους· Άμεση παύση των προγραμμάτων απάτης για την ελάφρυνση του χρέους της Τράπεζας/ΔΝΤ και για τη μείωση της φτώχειας· και έναν ολοκληρωμένο έλεγχο για τον προσδιορισμό της πλήρους έκτασης και της πραγματικής φύσης του παράνομου χρέους της Αφρικής, των συνολικών πληρωμών που έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα και του ποσού που οφείλονται στους κατοίκους της ηπείρου.
Την περασμένη εβδομάδα, IFIs-OUT! απηύθυνε έκκληση για έντονη διαμαρτυρία κατά της Τράπεζας και του ΔΝΤ στις αρχές Οκτωβρίου. Η δήλωσή τους μπορεί να βρεθεί και να επικυρωθεί στη διεύθυνση http://www.ifi-out – εάν δεν μπορείτε να είστε στην Ουάσιγκτον για να απαιτήσετε την πρόωρη συνταξιοδότηση των ιδρυμάτων – στα 60, τι πρέπει να προσφέρει κάθε πολιτισμένη κοινωνία ως επιλογή – τότε παρακαλώ βοηθήστε το IFI-OUT! οι διαδηλωτές λαμβάνουν περισσότερη δημοσιότητα και πόρους για τον άξιο σκοπό τους.
(Ο Dorsey είναι επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Dartmouth. Bond – [προστασία μέσω email] – είναι συγγραφέας του *Talk Left, Walk Right: South Africa's Frustrated Global Reforms*, http://www.unpress.co.za.)