Εδώ είναι ένα σύντομο κομμάτι που έκανα για το εξαιρετικό ριζοσπαστικό-δημοκρατικό ενημερωτικό δελτίο Disident Voice:
«Μια εικόνα», λέει η παλιά παροιμία, «αξίζει όσο χίλιες λέξεις». Όταν πρόκειται για την πρόκληση υποστήριξης ή αποστροφής εναντίον μιας πολιτικής, είναι συχνά αλήθεια, καλώς ή κακώς, ότι τίποτα δεν λειτουργεί όπως μια αποτελεσματική οπτική εικόνα.
Ένα παράδειγμα από την καλύτερη πλευρά προέρχεται από τη βιογραφία του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, Τζούνιορ, που δεν σέβεται καθόλου τον γραπτό και προφορικό λόγο. Τον Ιανουάριο του 1967, ενώ έτρωγε σε ένα εστιατόριο του αεροδρομίου σε ένα ταξίδι στην Τζαμάικα, ο Κινγκ συνάντησε μια εικονογραφημένη ιστορία, «Τα παιδιά του Βιετνάμ», σε ένα τεύχος του περιοδικού Ramparts. Το περιοδικό περιλάμβανε πολυάριθμες φωτογραφίες νεαρών που είχαν καεί σοβαρά από ναπάλμ των Ηνωμένων Πολιτειών (ΗΠΑ). Ο γραμματέας πεδίου του Southern Christian Leadership Conference (SCLC) Bernard Lee θυμήθηκε την αντίδραση του King: «Όταν ήρθε στο [στο] Ramparts [φωτογραφίες], σταμάτησε. Πάγωσε καθώς κοίταζε τις φωτογραφίες από το Βιετνάμ. Είδε μια εικόνα μιας βιετναμέζας μητέρας που κρατά το νεκρό μωρό της, ένα μωρό που σκοτώθηκε από τον στρατό μας. Τότε ο Μάρτιν απλώς έσπρωξε το πιάτο με το φαγητό μακριά του. Σήκωσα το βλέμμα και είπα, "δεν έχει καθόλου καλή γεύση;" καθώς απάντησε, «Τίποτα δεν θα μου αρέσει ποτέ μέχρι να κάνω ό,τι μπορώ για να τελειώσει αυτός ο πόλεμος.» Σύμφωνα με την αφήγηση του Lee, «τότε πάρθηκε η απόφαση [ο King να αντιταχθεί ανοιχτά στον πόλεμο του Βιετνάμ]. Ο Μάρτιν ήξερε για τον πόλεμο πριν, φυσικά, και είχε μιλήσει εναντίον του. Αλλά ήταν τότε που αποφάσισε να δεσμευτεί να αντιταχθεί» (David Garrow, Bearing the Cross: Martin Luther King, Jr. and the Southern Christian Leadership Conference, 1986).
Κάποιος θα μπορούσε να αναφέρει πολλά άλλα και πιο γνωστά παραδείγματα τρομερών φωτογραφιών και εικόνων – από τα φλεγόμενα πλοία του Περλ Χάρμπορ μέχρι τους πύργους του WTC που εκρήγνυνται μέχρι τις φωτογραφίες βασανιστηρίων στο Αμπού Γκράιμπ – που βοήθησαν να προκληθούν πολιτικά αποτελέσματα (και προορισμένα και μη ). Δυστυχώς, οι περισσότερες τέτοιες φωτογραφίες έχουν την τάση να επιδεινώνουν την αιματοχυσία και όχι να εμβαθύνουν το αντιπολεμικό αίσθημα.
Άρχισα να σκέφτομαι την πολιτική δύναμη των εικόνων πάνω από τις λέξεις, ενώ προσπαθούσα να φάω ταυτόχρονα δείπνο και να παρακολουθήσω το «NBC Nightly News» το βράδυ της περασμένης Τρίτης. Αναφέροντας την αυξανόμενη κρίση στη Μέση Ανατολή που περιβάλλει την επίθεση του Ισραήλ στις ΗΠΑ, το κράτος-πελάτης του Ισραήλ στον Λίβανο και τη Γάζα, ο παρουσιαστής του NBC, Μπράιαν Γουίλιαμς, σημείωσε προσεκτικά ότι «και οι δύο πλευρές» είχαν «τρομερές απώλειες» στην κλιμακούμενη «σύγκρουση». Σύμφωνα με την ακριβή αναφορά του NBC, ο αριθμός των νεκρών στο Λίβανο («κυρίως αμάχων») ήταν σημαντικά μεγαλύτερος από τον αριθμό των σορών του Ισραήλ. Δεν έγινε προσπάθεια να προσποιηθεί το αντίθετο.
Οι φωτογραφίες του NBC, ωστόσο, έλεγαν μια μάλλον διαφορετική ιστορία. Από τον Αραβικό Λίβανο, οι θεατές είδαν εικόνες καπνού και ερειπίων, αλλά όχι πτώματα ή επιζώντες που έκλαιγαν. Δεν υπήρξαν κοντινά πλάνα τρομοκρατημένων Λιβανέζων πολιτών.
Αλλά από το επίσημα λευκό και το Δυτικό Ισραήλ, οι θεατές είδαν την ανατριχιαστική εικόνα των απανθρακωμένων λειψάνων ενός αθώου αμάχου που σταμάτησε «νεκρό στα ίχνη του» από πύραυλο της Χεζμπολάχ. Το άτυχο θύμα «δεν είχε ποτέ την ευκαιρία», μάθαμε. Κοιτάξαμε επίσης στα τρομαγμένα μάτια και ακούσαμε τις κραυγές των δασκάλων και των παιδιών του Ισραήλ που έσπευσαν να απαντήσουν σε μια σειρήνα πυραύλων. Το Ισραήλ, ο κύριος δράστης και ο πιο ισχυρός παίκτης με διαφορά στην τρέχουσα κρίση, κέρδισε ξεκάθαρα τον πόλεμο εικόνας στο NBC το βράδυ της Τετάρτης.
Σκεπτόμενος την πλούσια πολιτική συνάφεια των εικόνων, πήγα στις στοίβες των εφημερίδων στην τοπική βιβλιοθήκη μου την Παρασκευή το πρωί. Πώς, αναρωτήθηκα, οι εικόνες φωτορεπόρτερ της σύγκρουσης του Ισραήλ με τη Χεζμπολάχ, τον Λίβανο και τους Παλαιστίνιους παίζονται στα κορυφαία έντυπα μέσα ενημέρωσης; Εξέτασα όλες τις σχετικές φωτογραφίες που εμφανίζονταν στην κύρια περιφερειακή μου (Midwestern) εφημερίδα Chicago Tribune και στην κορυφαία εφημερίδα του έθνους τους New York Times από τις 14 Ιουλίου (την ημέρα που το Ισραήλ βομβάρδισε το κορυφαίο αεροδρόμιο της Βηρυτού) έως τις 20 Ιουλίου (I δεν έχω κοιτάξει ακόμη τις σημερινές εφημερίδες) Ενδιαφέρομαι ιδιαίτερα για φωτογραφίες που δίνουν εικόνες σαφούς ανθρώπινου τραυματισμού ή/και τραύματος, που δείχνουν ένα, μερικά ή όλα τα ακόλουθα: νεκροί πολίτες, τραυματισμένοι πολίτες, άνθρωποι που θρηνούν θανάτους που προκλήθηκαν από εξωτερική επίθεση , και άτομα που φαίνονται τρομαγμένα μπροστά σε πραγματική ή πιθανή επίθεση. Για ευκολία, επισύναψα το ακόλουθο αρκτικόλεξο σε τέτοιες φωτογραφίες: "HTI", συντομογραφία για συναισθηματικά υποβλητικές "Human Trauma Images". Ξεχώρισα τα HTI από πιο απρόσωπες «Εικόνες δομικής βλάβης» («SDIs») που δείχνουν κατεστραμμένα κτίρια, γέφυρες και παρόμοια, αλλά όχι εικόνες ανθρώπινου τραύματος.
Χρησιμοποιώντας αυτές τις απλές κατηγορίες ως οδηγό για την εν λόγω πολεμική φωτογραφία, διαπίστωσα ότι η Tribune δημοσίευσε έξι HTI Ισραηλινών αλλά όχι (μηδέν) τέτοιες εικόνες Λιβανέζων ή Παλαιστινίων. Η Tribune έδωσε έξι SDI από τον Λίβανο και πέντε τέτοιες εικόνες από το Ισραήλ. Επιπλέον, έδειξε ένα SDI από τη Γάζα, δύο φωτογραφίες αναξιοπαθούντων λευκών Δυτικών στον Λίβανο και μία φωτογραφία δύο Λιβανέζων ανδρών που φαίνονται να χαλαρώνουν ενώ η πόλη και το έθνος τους βίωσαν μαζική ισραηλινή επίθεση.
Η αντίθεση μεταξύ αυτής της αριθμητικής ανάλυσης του φωτογραφικού πολεμικού ρεπορτάζ του Tribune και της πραγματικής συγκέντρωσης των θυμάτων πολέμου είναι αρκετά έντονη. Όπως ανέφεραν οι New York Times στην πρώτη τους σελίδα την Τετάρτη 19 Ιουλίου
«Η ασυμμετρία στους αναφερόμενους αριθμούς νεκρών είναι αξιοσημείωτη και αυξάνεται: περίπου 230 Λιβανέζοι νεκροί, οι περισσότεροι άμαχοι, σε 25 Ισραηλινούς νεκρούς, 13 από αυτούς άμαχοι. Στη Γάζα, ένας ισραηλινός στρατιώτης πέθανε από τα πυρά του δικού του στρατού και 103 Παλαιστίνιοι σκοτώθηκαν, το 70 τοις εκατό από τους οποίους ήταν μαχητές. Τα ψυχρά νούμερα, σε συνδυασμό με τις ισραηλινές αεροπορικές επιθέσεις σε μη στρατιωτικές υποδομές όπως σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής, μετασχηματιστές ηλεκτρισμού, αεροδρόμια, γέφυρες, αυτοκινητόδρομοι και κυβερνητικά κτίρια, οδήγησαν σε κατηγορίες από τη Γαλλία και την Ευρωπαϊκή Ένωση, που επαναλαμβάνονται από ορισμένες μη κυβερνητικές οργανώσεις, ότι το Ισραήλ είναι ένοχο «δυσανάλογη χρήση βίας» στη Λωρίδα της Γάζας και τον Λίβανο και «συλλογική τιμωρία» των αμάχων πληθυσμών» (S.Erlanger, «With Israeli Use of Force, Debate Over Proportion», New York Times, 19 Ιουλίου 2006, A1) .
Οι Times έχουν κάνει καλύτερη δουλειά από την αντιδραστική Tribune, στο να ταιριάζουν τις φωτογραφικές της εικόνες με εθνικά ανόμοιες πραγματικότητες σωματικού αριθμού. Έχει δημοσιεύσει εννέα HTI από το Ισραήλ, μόλις μία περισσότερες από τον αριθμό τέτοιων εικόνων που έχει συμπεριλάβει από τον Λίβανο. Εκτύπωσε επίσης ένα HTI από τη Γάζα. Παρόλα αυτά, το τραύμα του ανθρώπου και των πολιτών από το Ισραήλ υπερεκπροσωπείται σε μεγάλο βαθμό και το τραύμα του Λιβάνου και της Παλαιστίνης υποεκπροσωπείται σε μεγάλο βαθμό στο φωτογραφικό ρεπορτάζ των Times. Οκτώ από τις εννέα ισραηλινές φωτογραφίες ζημιών πολέμου που τυπώθηκαν από τους Times περιελάμβαναν ανθρώπους, όχι μόνο κατασκευές, αλλά οι μισές (8 από 16) από τις φωτογραφίες από τον πόλεμο που έδειξε από τον Λίβανο και τη Γάζα (1 από 2) δεν περιέχουν ανθρώπινα όντα. Όπως και η Tribune, οι Times έχουν εκτυπώσει δύο φωτογραφίες που δείχνουν Λιβανέζους να χαλαρώνουν καθώς ισραηλινά αεροσκάφη και βόμβες κατέβαιναν στις κοινότητές τους.
Η αντίστροφη φωτογραφική ασυμμετρία που λειτουργεί προς το προπαγανδιστικό πλεονέκτημα του αμερικανικού κράτους-πελάτη (Ισραήλ) είναι αρκετά έντονη στους Times, παρά την αναγνώριση αυτής της εφημερίδας ότι τα θύματα στον Λίβανο και τη Γάζα είναι πολύ περισσότερα από αυτά στο Ισραήλ.
Πέρα από τα στατιστικά, οι New York Times της περασμένης Κυριακής έκαναν κάτι που βρίσκω πολύ ανησυχητικό με δύο φωτογραφίες από τον Λίβανο. Η πρώτη φωτογραφία είναι αρκετά μεγάλη. Εμφανίστηκε έγχρωμη στην πρώτη σελίδα του μπροστινού τμήματος του χαρτιού. Έδειχνε μια οικογένεια της Βηρυτού να δείχνει ήρεμη και ευχαριστημένη καθώς δείπνησε σε ένα πάρκο της πόλης στο οποίο είχε καταφύγει. Η δεύτερη εικόνα ήταν μικρή, ασπρόμαυρη και θαμμένη στο κάτω μέρος της τέταρτης σελίδας του μπροστινού τμήματος. Έδειχνε το σκελετό του σκελετού «δύο κατεστραμμένων αυτοκινήτων» που ταξίδευαν «ΣΕ ΜΙΑ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΗ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΑ κοντά στα σύνορα του νότιου Λιβάνου. Οι κάτοικοί του πέθαναν, σημείωσε η λεζάντα της φωτογραφίας, σε «μια ισραηλινή αεροπορική επίθεση» που «σκότωσε ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ ΔΕΚΑΔΕΣ, ΣΥΜΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΝΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΩΝ» (προστέθηκε η κεφαλαία). Κοιτάζοντας προσεκτικά το κάτω αριστερό τμήμα αυτής της μικροσκοπικής φωτογραφίας, μετά βίας μπορεί κανείς να διακρίνει το πτώμα ενός δολοφονημένου αμάχου, προφανώς ενήλικα – ίσως μιας μητέρας.
Σύμφωνα με οποιοδήποτε κατάλληλο ηθικό πρότυπο του διεθνούς πολέμου ρεπορτάζ, η δεύτερη εικόνα είναι αυτή που ανήκει στην πρώτη σελίδα, πλήρως χρωματισμένη και επεκταμένη σε λογική κλίμακα προβολής. Καμία τέτοια κατάλληλη τοποθέτηση ή παρουσίαση εικόνας δεν είναι πιθανή, ωστόσο, δεδομένης της σεβάσμιας και επίμονης επιμονής των κυρίαρχων μέσων ενημέρωσης των ΗΠΑ να αναδεικνύουν τους «άξιους» πάνω από τα «ανάξια θύματα» (βλ. κεφάλαιο δύο, με τίτλο «Άξια και ανάξια θύματα» στην κλασική μελέτη των Νόαμ Τσόμσκι και Έντουαρντ Χέρμαν Manufacturing Consent: The Political Economy of the Mass Media [New York, NY: Pantheon reprint, 2002]). Οι πρώτοι ζουν και πεθαίνουν στη δεξιά πλευρά των όπλων της Αμερικανικής Αυτοκρατορίας και εκείνων των εγκεκριμένων πελατειακών καθεστώτων της. Οι τελευταίοι ζουν και (σε πολύ μεγαλύτερους αριθμούς) πεθαίνουν από τη λάθος πλευρά, σε αιώνιο κίνδυνο.
Το ZNetwork χρηματοδοτείται αποκλειστικά από τη γενναιοδωρία των αναγνωστών του.
Κάνε μια δωρεά